۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
كتاب الرجال لتقيالدين الحسن بن علي بن داود حلي قدسسره و يتقدمه كتاب الرجال لابيجعفر احمد بن ابيعبدالله البرقي رضواناللهعلیه: تفاوت میان نسخهها
كتاب الرجال لتقيالدين الحسن بن علي بن داود حلي قدسسره و يتقدمه كتاب الرجال لابيجعفر احمد بن ابيعبدالله البرقي رضواناللهعلیه (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۳:۱۸
، ۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۱۷جایگزینی متن - 'ابن داود' به 'ابن داود '
جز (جایگزینی متن - 'شيخ تقى الدين، ابومحمد، حسن بن على بن داود حلى' به 'شيخ تقى الدين، ابومحمد، حسن بن على بن داود حلى ') |
جز (جایگزینی متن - 'ابن داود' به 'ابن داود ') |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
علم رجال و معرفى راويان احاديث ائمه عليهمالسلام و بيان اعتبار و عدم اعتبار آنها. | علم رجال و معرفى راويان احاديث ائمه عليهمالسلام و بيان اعتبار و عدم اعتبار آنها. | ||
ابن داود در اين كتاب با استفاده از منابع غنى، قديمى و معتبر علم رجال و با شيوهاى نو و ابتكارى در ترتيب روات به ترتيب حروف الفبا و بيان آدرس مستند خود به صورت رمز، مجموعهاى ارزشمند و گرانبها را بوجود آورده است. | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در اين كتاب با استفاده از منابع غنى، قديمى و معتبر علم رجال و با شيوهاى نو و ابتكارى در ترتيب روات به ترتيب حروف الفبا و بيان آدرس مستند خود به صورت رمز، مجموعهاى ارزشمند و گرانبها را بوجود آورده است. | ||
==ارزش و اعتبار== | ==ارزش و اعتبار== | ||
كتاب رجال ابن داود از كتابهاى رجالى معتبر شيعه در آغاز قرن هشتم هجرى به شمار مىآيد و با توجه به نسخهها و منابع معتبرى كه در اختيار مؤلف اين كتاب بوده از ارزش و اعتبار خاصى برخوردار شده است. | كتاب رجال [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] از كتابهاى رجالى معتبر شيعه در آغاز قرن هشتم هجرى به شمار مىآيد و با توجه به نسخهها و منابع معتبرى كه در اختيار مؤلف اين كتاب بوده از ارزش و اعتبار خاصى برخوردار شده است. | ||
==سخنان علما== | ==سخنان علما== | ||
[[شهيد ثانى]] درباره اين كتاب مىفرمايد: «كتاب رجال ابن داود از تأليفات مهم و از تحقيقات ارزشمند ايشان به شمار مىآيد. | [[شهيد ثانى]] درباره اين كتاب مىفرمايد: «كتاب رجال [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] از تأليفات مهم و از تحقيقات ارزشمند ايشان به شمار مىآيد. | ||
وى در اين كتاب شيوهاى نو و ابتكارى را به كار گرفته كه تا آن زمان ميان اصحاب سابقه نداشته است.هر كس آن كتاب را مطالعه نمايد بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد يافت». | وى در اين كتاب شيوهاى نو و ابتكارى را به كار گرفته كه تا آن زمان ميان اصحاب سابقه نداشته است.هر كس آن كتاب را مطالعه نمايد بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد يافت». | ||
[[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در كتاب [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] درباره اين كتاب مىفرمايد: | [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در كتاب [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] درباره اين كتاب مىفرمايد: «[[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] اين كتاب را به ترتيب حروف الفبا نگاشته است. | ||
وى تمام كتابهاى رجالى قدما كه به دستش رسيده را در كتاب آورده و مستند خود قرار داده است. | وى تمام كتابهاى رجالى قدما كه به دستش رسيده را در كتاب آورده و مستند خود قرار داده است. | ||
ابن داود علاوه بر ترتيبى زيبا و تهذيبى جالب مطالب آن كتابها را نيز آورده است. | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] علاوه بر ترتيبى زيبا و تهذيبى جالب مطالب آن كتابها را نيز آورده است. | ||
وى در اين كتاب فقط نام شخصيتهاى قبل از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] را آورده و كمتر به متاخرين از ايشان اشاره دارد». | وى در اين كتاب فقط نام شخصيتهاى قبل از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] را آورده و كمتر به متاخرين از ايشان اشاره دارد». | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
با توجه به اينكه دشمنان اهل بيت روايات فراوانى را جعل كردهاند تا راه حق را مشوه سازند چارهاى نمىماند مگر آنكه روات احاديث را شناسايى كنيم تا بتوان روايات صحيح و معتبر را از روايات غير صحيح و غير معتبر جدا ساخت و براى اين مهم راهى نيست مگر مراجعه به علم رجال و علم شناخت مردانى كه روايات اهل بيت را روايت كردهاند. | با توجه به اينكه دشمنان اهل بيت روايات فراوانى را جعل كردهاند تا راه حق را مشوه سازند چارهاى نمىماند مگر آنكه روات احاديث را شناسايى كنيم تا بتوان روايات صحيح و معتبر را از روايات غير صحيح و غير معتبر جدا ساخت و براى اين مهم راهى نيست مگر مراجعه به علم رجال و علم شناخت مردانى كه روايات اهل بيت را روايت كردهاند. | ||
ابن داود در مقدمه كتاب در بارۀ انگيزۀ خود از نگارش اين كتاب مىفرمايد: | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در مقدمه كتاب در بارۀ انگيزۀ خود از نگارش اين كتاب مىفرمايد: | ||
«هنگامى كه من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگريستم و سعى بر نجات از تقليد و پيروى از فتاواى نقل شده نمودم، ديدم كه راهى بجز بررسى روايات ائمه هدى عليهمالسلام نيست و آن هم ممكن نيست مگر با استفاده صحيح از قواعد اصولى و توجه به نظريات اصحاب و فتاواى فرعى آنها، تا بتوان راهى صحيح و موافق با حق را برگزيد و مخالف آن را رها ساخت. | «هنگامى كه من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگريستم و سعى بر نجات از تقليد و پيروى از فتاواى نقل شده نمودم، ديدم كه راهى بجز بررسى روايات ائمه هدى عليهمالسلام نيست و آن هم ممكن نيست مگر با استفاده صحيح از قواعد اصولى و توجه به نظريات اصحاب و فتاواى فرعى آنها، تا بتوان راهى صحيح و موافق با حق را برگزيد و مخالف آن را رها ساخت. | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
ابن داود در اين كتاب تمام اسامى را به ترتيب حروف الفبا آورده و اين ترتيب را تا آخر حروف هر اسمى رعايت كرده است. | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در اين كتاب تمام اسامى را به ترتيب حروف الفبا آورده و اين ترتيب را تا آخر حروف هر اسمى رعايت كرده است. | ||
اين شيوه تا آن زمان ميان اصحاب بىسابقه بوده و ابن داود اولين رجالى است كه ترتيب كتاب رجال خود را به اين شكل آورده است. | اين شيوه تا آن زمان ميان اصحاب بىسابقه بوده و [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] اولين رجالى است كه ترتيب كتاب رجال خود را به اين شكل آورده است. | ||
نكته ديگر اينكه ابن داود كتاب خود را در دو بخش آورده است: | نكته ديگر اينكه [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] كتاب خود را در دو بخش آورده است: | ||
بخش اول در ممدوحين و رواتى كه موثق و معتبر شناخته شدهاند. | بخش اول در ممدوحين و رواتى كه موثق و معتبر شناخته شدهاند. | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
ابن داود در اين كتاب بر منابع معتبر و اوليه رجالى شيعه استناد كرده است مانند: | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در اين كتاب بر منابع معتبر و اوليه رجالى شيعه استناد كرده است مانند: | ||
#كتاب الرجال نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر محمد بن حسن طوسى]] . | #كتاب الرجال نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر محمد بن حسن طوسى]] . | ||
| خط ۱۲۳: | خط ۱۲۳: | ||
ابن داود براى كوتاهتر شدن جملات كتاب بسيارى از كلمات را به صورت رمز آورده است كه اينك به برخى از آنها اشاره مىكنيم: | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] براى كوتاهتر شدن جملات كتاب بسيارى از كلمات را به صورت رمز آورده است كه اينك به برخى از آنها اشاره مىكنيم: | ||
#[[اختيار معرفة الرجال (تحقیق رجایی)|رجال كشى]] - كش | #[[اختيار معرفة الرجال (تحقیق رجایی)|رجال كشى]] - كش | ||
| خط ۱۴۳: | خط ۱۴۳: | ||
ابن داود در مقدمه كتاب سند خود را به هر يك از كتابهاى رجالى كه از آنها در كتاب استفاده كرده و به آنها استناد نموده آورده است تا به اين طريق نقلهاى كتاب همه مستند و معتبر شود و بر اعتبار مطالب كتاب بيفزايد. | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در مقدمه كتاب سند خود را به هر يك از كتابهاى رجالى كه از آنها در كتاب استفاده كرده و به آنها استناد نموده آورده است تا به اين طريق نقلهاى كتاب همه مستند و معتبر شود و بر اعتبار مطالب كتاب بيفزايد. | ||
==تتمه كتاب== | ==تتمه كتاب== | ||
ابن داود در پايان كتاب 17 فصل و 9 تنبيه آورده و در آنها نكات بسيار سودمند و مفيد رجالى را ذكر كرده است مانند اسامى افرادى كه واقفى، فطحى، زيدى، عامى، كيسانى، ناووسى، غلات، ضعيف، مضطرب، منكر، فاسد المذهب، جاعل حديث، لعنت يا نفرين شده و يا مجهول بودهاند و افراد ثقهاى كه از ضعفاء نقل حديث كردهاند را به صورت فهرستهاى جداگانه آورده و در پايان نيز 35 كنيه از روات ضعيف را بر شمرده است. | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در پايان كتاب 17 فصل و 9 تنبيه آورده و در آنها نكات بسيار سودمند و مفيد رجالى را ذكر كرده است مانند اسامى افرادى كه واقفى، فطحى، زيدى، عامى، كيسانى، ناووسى، غلات، ضعيف، مضطرب، منكر، فاسد المذهب، جاعل حديث، لعنت يا نفرين شده و يا مجهول بودهاند و افراد ثقهاى كه از ضعفاء نقل حديث كردهاند را به صورت فهرستهاى جداگانه آورده و در پايان نيز 35 كنيه از روات ضعيف را بر شمرده است. | ||
==نقد كتاب== | ==نقد كتاب== | ||
سيد مصطفى تفرشى در كتاب نقد الرجال درباره اين كتاب مىگويد: «كتاب رجال ابن داود از ترتيب خوبى برخوردار است ولى غلطهاى فراوانى نيز در آن وجود دارد». | سيد مصطفى تفرشى در كتاب نقد الرجال درباره اين كتاب مىگويد: «كتاب رجال [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] از ترتيب خوبى برخوردار است ولى غلطهاى فراوانى نيز در آن وجود دارد». | ||
مولى عبدالله شوشترى در شرح تهذيب الاحكام درباره اين كتاب مىگويد: | مولى عبدالله شوشترى در شرح تهذيب الاحكام درباره اين كتاب مىگويد: | ||
«كتاب ابن داود را من قابل اعتماد نديدم زيرا اشكالات فراوانى را در آن يافتم مانند اشتباه در نقل سخن قدما و يا بررسى روات و يا تعيين آنها و اين نكته با كمى دقت در اين كتاب آشكار مىشود». | «كتاب [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] را من قابل اعتماد نديدم زيرا اشكالات فراوانى را در آن يافتم مانند اشتباه در نقل سخن قدما و يا بررسى روات و يا تعيين آنها و اين نكته با كمى دقت در اين كتاب آشكار مىشود». | ||
علامه محقق ابوالهدى كلباسى اصفهانى در كتاب «سماء المقال في تحقيق علم الرجال» اشتباهات كتاب ابن داود را شمرده و مشخص نموده است. | علامه محقق ابوالهدى كلباسى اصفهانى در كتاب «سماء المقال في تحقيق علم الرجال» اشتباهات كتاب [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] را شمرده و مشخص نموده است. | ||
[[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در كتاب [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] مىگويد: «مراد از اشتباهات ابن داود اعتراضات ايشان بر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] است». | [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در كتاب [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] مىگويد: «مراد از اشتباهات [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] اعتراضات ايشان بر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] است». | ||
[[امین، محسن|سيد محسن امين]] در كتاب اعيان الشيعه مىگويد: دليل اشتباهات كتاب رمزى بودن برخى كلمات است. | [[امین، محسن|سيد محسن امين]] در كتاب اعيان الشيعه مىگويد: دليل اشتباهات كتاب رمزى بودن برخى كلمات است. | ||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۶۷: | ||
[[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|صاحب رياض]] مىفرمايد: «دليل اشتباهات كتاب اختلاف نسخه و اشتباه نساخ بوده است». | [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|صاحب رياض]] مىفرمايد: «دليل اشتباهات كتاب اختلاف نسخه و اشتباه نساخ بوده است». | ||
مولى [[مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل|ابوعلى حائرى]] در كتاب «منتهى المقال في الرجال» مىگويد: «احتمالا دليل اشتباهات كتاب بد خط بودن ابن داود بوده ولى اعتراضات ايشان به علامه اكثرا صحيح بوده است». | مولى [[مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل|ابوعلى حائرى]] در كتاب «منتهى المقال في الرجال» مىگويد: «احتمالا دليل اشتباهات كتاب بد خط بودن [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] بوده ولى اعتراضات ايشان به علامه اكثرا صحيح بوده است». | ||
اما [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|صاحب رياض]] العلما مىفرمايد: «من خط ايشان را ديدهام، ايشان داراى خطى زيبا بودهاند» و [[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]] مىفرمايد: «خط ابن داود مانند نامش زيباست». | اما [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|صاحب رياض]] العلما مىفرمايد: «من خط ايشان را ديدهام، ايشان داراى خطى زيبا بودهاند» و [[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]] مىفرمايد: «خط [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] مانند نامش زيباست». | ||
[[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] مىفرمايد: «خط ابن داود مانند نامش زيبا و خوب بوده است و اكثر اصحاب با اين كتاب مانند ديگر كتب رجالى برخورد كردهاند و آن را معتبر دانستهاند». | [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] مىفرمايد: «خط [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] مانند نامش زيبا و خوب بوده است و اكثر اصحاب با اين كتاب مانند ديگر كتب رجالى برخورد كردهاند و آن را معتبر دانستهاند». | ||
نتيجه اينكه اين ديدگاه بهتر به نظر مىرسد زيرا با توجه به اعتبار و شهرت علمى مؤلف و دسترسى داشتن ايشان به بسيارى از منابع غنى رجالى، صحيح نيست كه به دليل برخى اشتباهات بخواهيم از اين كتاب دست بكشيم و يا از امتيازات و ويژگيهاى آن محروم شويم و بهتر آن است كه آن را در رديف ديگر كتابهاى رجالى به شمار آورده و در تحقيقات رجالى به آن هم مراجعه شود. | نتيجه اينكه اين ديدگاه بهتر به نظر مىرسد زيرا با توجه به اعتبار و شهرت علمى مؤلف و دسترسى داشتن ايشان به بسيارى از منابع غنى رجالى، صحيح نيست كه به دليل برخى اشتباهات بخواهيم از اين كتاب دست بكشيم و يا از امتيازات و ويژگيهاى آن محروم شويم و بهتر آن است كه آن را در رديف ديگر كتابهاى رجالى به شمار آورده و در تحقيقات رجالى به آن هم مراجعه شود. | ||