۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
'''صائن الدين على بن محمد'''، حكيم و عارف و فقيه و شاعر و اديب سده هشتم و نهم است. كنيه او را ابومحمد ذكر كرده و نام وى را به‌صورت ابن تركه، تركه خجندى، صائن الدين، صائن الدين تركه، صائن الدين تركه خجندى و صائن الدين خجندى نيز آورده‌اند. او نواده ابوحامد صدرالدين تركه اصفهانى بود. صائن الدين، مشهورترين و مهم‌ترين شخصيت اين خاندان به شمار مى‌آيد. در منابع، به زادگاه او اشاره نشده، ولى از آنجا كه پدر و جد وى ساكن اصفهان بودند، به احتمال قريب به يقين در اصفهان به دنيا آمده است. تاريخ ولادت وى نيز در منابع ذكر نشده، اما چون در پايان رساله‌اش، «نفثة المصدور اول»، تاريخ تأليف آن، 829 ضبط شده و در اوايل همين رساله، وى از 59 ساله بودن خود سخن گفته، معلوم مى‌شود كه در 770 به دنيا آمده است. | |||
صائن الدين، سال‌ها نزد برادر بزرگ خود كه از عالمان عصر بود، به تحصيل علوم دينى نظير حديث و تفسير و فقه و اصول پرداخت. بعد از آنكه تيمور در 789 اصفهان را تصرف كرد، صائن الدين به همراه برادرانش به سمرقند كوچانده شد. در آنجا برادر بزرگش، بر اساس وصيت پدرانش، اسباب سفر او را فراهم آورد و وى به حجاز و مصر و شام رفت و سال‌ها از مشايخ صوفيه و عالمان، كسب دانش و معرفت كرد، سپس به ايران آمد و بعد از شنيدن خبر درگذشت تيمور در 807، به اصفهان برگشت. | صائن الدين، سال‌ها نزد برادر بزرگ خود كه از عالمان عصر بود، به تحصيل علوم دينى نظير حديث و تفسير و فقه و اصول پرداخت. بعد از آنكه تيمور در 789 اصفهان را تصرف كرد، صائن الدين به همراه برادرانش به سمرقند كوچانده شد. در آنجا برادر بزرگش، بر اساس وصيت پدرانش، اسباب سفر او را فراهم آورد و وى به حجاز و مصر و شام رفت و سال‌ها از مشايخ صوفيه و عالمان، كسب دانش و معرفت كرد، سپس به ايران آمد و بعد از شنيدن خبر درگذشت تيمور در 807، به اصفهان برگشت. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
صائن الدين برخى آثار خود را به عربى و برخى ديگر را به فارسى نوشته است. به نوشته [[بهار، محمدتقی|ملك الشعراى بهار]]، نثر وى ادبى و فنى و به شيوه عطاملك جوينى و قدرى بليغ‌تر و بى‌تكلف‌تر از آن است. وى نخستين دانشمندى است كه حقايق علمى و فلسفى و عرفانى را به سبك ادبى بيان كرده است. آثار فارسى صائن الدين عبارتند از: | صائن الدين برخى آثار خود را به عربى و برخى ديگر را به فارسى نوشته است. به نوشته [[بهار، محمدتقی|ملك الشعراى بهار]]، نثر وى ادبى و فنى و به شيوه عطاملك جوينى و قدرى بليغ‌تر و بى‌تكلف‌تر از آن است. وى نخستين دانشمندى است كه حقايق علمى و فلسفى و عرفانى را به سبك ادبى بيان كرده است. آثار فارسى صائن الدين عبارتند از: | ||
#رساله ضوء اللمعات (در شرح لمعات عراقى در عرفان)؛ | |||
#كتاب اسرار الصلوة (درباره رموز نماز به شيوه عرفانى)؛ | |||
#رساله شق قمر و ساعت؛ | |||
#تحفه علائيه (در مسائل فقهى بر اساس مذاهب چهارگانه اهل سنت)؛ | |||
#نفثة المصدور اول و نفثة المصدور دوم (هر دو در شرح سوانح زندگى او)؛ 6. رساله اعتقادات و اعتقاديه (هر دو درباره اعتقادات وى)؛ | |||
#رساله در معنى قابليت (درباره معناى قابليت به روش اهل معرفت)؛ | |||
#رساله در بيان معنى عرفانى علم صرف يا صرف القلوب صاينى؛ | |||
#شرح حديث عماء؛ | |||
#شرح حديث «اِنَّ لِكُلِّ شىءٍ قلباً و قلبُ القرآنِ يس»؛ | |||
#نامه به فيروزشاه و شرح ده بيت از محى الدين بن عربى در فَرق وجود و كَوْن به روش عرفانى؛ | |||
#رساله انجام در فَرق علم حروف و علم تصوف؛ | |||
#رساله نقطه در شرح حديث «انَا النقطة التى تحتَ الباء»، منسوب به على(ع)؛ | |||
#رساله مناظرات خمس؛ | |||
#اطوار ثلاثه (درباره سه طور از اطوار صوفيان)؛ | |||
#رساله حروف (درباره علم حروف)؛ | |||
#سلم دار السلام (در احكام اركان ايمان و اسلام)؛ | |||
#سؤال الملوك (در علم حروف)؛ | |||
#شرح نظم الدّر، به فارسى و عربى؛ | |||
#مبدأ و معاد (درباره مبدأ و معاد، به روش اهل عرفان)؛ | |||
#مدارج افهام الافواج فى تفسير آية ثَمانِيَة اَزْواجٍ (در تفسير آيه ششم سوره زمَر)؛ | |||
#شرح گلشن راز؛ | |||
#بزم و رزم (مباحثه‌اى ميان اهل بزم و شمشير و قلم)؛ | |||
#نامه‌هاى صائن الدين (مشتمل بر نامه‌هايى به بايسنغر، امير كاركيا، امير ناصر كاركيا، امير علاء الدين، خواجه محمد پسر خواجه شيخ كَجَجى (كَجوجانى)، امير علاء الدين گيلانى، خواجه تاج الدين، امير نعمت الله، شرف الدين على يزدى و نامه‌اى عرفانى و حروفى كه مخاطب آن معلوم نيست)؛ | |||
#دو مكتوب (كه وى آنها را به استدعاى امير نعمت الله نوشته است)؛ | |||
#يك مكتوب به خواجه ظهير الدين محمد؛ | |||
#رساله معما (ترجمه احاديثى از پيامبر و حضرت على و ائمه). | |||
آثار عربى صائن الدين عبارتند از: | آثار عربى صائن الدين عبارتند از: | ||
#تمهيد القواعد (در عرفان نظرى)؛ | |||
#المناهج فى المنطق (در منطق به روش مشائيان)؛ | |||
#انزاليه (در نزول كتاب الهى و كيفيت و مراتب آن)؛ | |||
#اجازه روايت كتاب المصابيح (كه اجازه‌اى براى يكى از فضلاى عصر به نام يونس است)؛ | |||
#الاربعينية (در شرح حديث «مَنْ حَفِظَ على اُمّتى أَربَعين حديثاً ينتَفِعونَ بها بَعَثهُ اللّه تعالى يَوم القيامة فقيهاً عالماً» و خصوصيات عدد اربعين و اهميت آن در علم حروف)؛ | |||
#اصطلاحات الصوفية (درباره واژه‌هاى صوفيان)؛ | |||
#البائية (در علت تقدّم حرف «باء» در قرآن نسبت به حروف ديگر)؛ | |||
#شرح تجلى ذاتى ابن هود مغربى؛ | |||
#تقديم العقل على النفس (در تقديم عقل بر تمام قواى نفسانى به طريق اهل معرفت و حروف)؛ | |||
#شرح البسملة (بر اساس اصول اهل معرفت و حروف)؛ | |||
#شرح خطبه تفسير «الكشاف»؛ | |||
#شرح فصوص الحكم؛ | |||
#المحمدية (در تبيين و تفسير نام محمد و مرتبه ولايت ختميه نبويه بر اساس اصول اهل معرفت)؛ | |||
#المفاحص (در علم حروف و اعداد)؛ | |||
#مُهر نبوت (در شرح مُهر نبوت)؛ | |||
#رساله در شرح حقيقت وحدت مطلقه ذاتيه يا الختمية، درباره وحدت مطلق ذاتى به روش عرفانى؛ | |||
#شرح حديث الايمان يا شرح دو حديث نبوى، تفسير فلسفى و عرفانى و حروفى دو حديث از پيامبر اكرم؛ | |||
#شرح حديثى از پيامبر درباره اهميت قرآن و تعاليم دين و نكوهش بدعت. | |||
علاوه بر اين، منظوماتى به فارسى و عربى، از او مانده است. | علاوه بر اين، منظوماتى به فارسى و عربى، از او مانده است. | ||