تفسير ابن عربي: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'عبد ' به 'عبد'
جز (جایگزینی متن - ':ت' به ': ت')
جز (جایگزینی متن - 'عبد ' به 'عبد')
خط ۱۱۷: خط ۱۱۷:


#در كليه نسخه‌هاى خطى اين تفسير، آن را از عبدالرزاق كاشانى دانسته‌اند <ref>ذهبى، ج 2، ص 437</ref>؛
#در كليه نسخه‌هاى خطى اين تفسير، آن را از عبدالرزاق كاشانى دانسته‌اند <ref>ذهبى، ج 2، ص 437</ref>؛
#نويسنده اين تفسير، يكى از مشايخ خود را نور الدين عبدالصمد معرفى كرده <ref>عبد الرزاق كاشى، ج 2، ص 228</ref>، در صورتى كه نام مشايخ [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] به‌دقت احصا گرديده و در ميان آنها نامى از چنين شخصى نيامده است <ref>جهان‌گيرى، ص 98 - 106</ref>، ولى در شرح حال كمال الدين عبدالرزاق كاشانى آمده كه وى مريد شيخ نور الدين عبدالصمد نطنزى بوده است <ref>جامى، ص 480 - 482</ref>؛
#نويسنده اين تفسير، يكى از مشايخ خود را نور الدين عبدالصمد معرفى كرده <ref>عبدالرزاق كاشى، ج 2، ص 228</ref>، در صورتى كه نام مشايخ [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] به‌دقت احصا گرديده و در ميان آنها نامى از چنين شخصى نيامده است <ref>جهان‌گيرى، ص 98 - 106</ref>، ولى در شرح حال كمال الدين عبدالرزاق كاشانى آمده كه وى مريد شيخ نور الدين عبدالصمد نطنزى بوده است <ref>جامى، ص 480 - 482</ref>؛
#در اين تفسير، ذيل آيه 40 سوره نمل <ref>عبد الرزاق كاشى، ج 2، ص 206</ref>، جمله‌اى از «ابن اعرابى رحمه الله» نقل شده كه براى مشخص شدن اينكه اين ابن اعرابى، همان [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] است يا خير، مقايسه آن جمله با عبارتى از [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] در فصوص، روشن‌گر است <ref>قيصرى، ج 2، ص 227 - 229</ref>؛
#در اين تفسير، ذيل آيه 40 سوره نمل <ref>عبدالرزاق كاشى، ج 2، ص 206</ref>، جمله‌اى از «ابن اعرابى رحمه الله» نقل شده كه براى مشخص شدن اينكه اين ابن اعرابى، همان [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] است يا خير، مقايسه آن جمله با عبارتى از [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] در فصوص، روشن‌گر است <ref>قيصرى، ج 2، ص 227 - 229</ref>؛
#مقايسه تطبيقى اين اثر با آراى تفسيرى [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] در آثارش، از جمله فصوص، مى‌تواند مؤيد اين باشد كه نويسنده اين كتاب، [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] نيست؛ در فصوص، به 237 آيه استناد شده كه مى‌توان آنها را در تفسير منسوب به [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] بازجست و آنها را با يك‌ديگر مقايسه كرد؛ در 103 مورد، آنچه در فصوص آمده با آنچه در تفسير آمده كاملا متفاوت است، از جمله [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]]، در باره فرعون و توبه او نظر منحصربه‌فردى داشته <ref>قيصرى، ج 2، ص 415 - 416 و 439 - 440</ref> كه در اين تفسير نيامده و به جاى آن، تفسير متداول آيه ذكر شده است <ref>عبد الرزاق كاشى، ج 2، ص 764</ref>. هم‌چنين [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] در تفسير آيه 32 سوره فاطر، نظر خاصى داشته <ref>قيصرى، ج 1، ص 307 - 308</ref> كه در اين تفسير نيامده است <ref>عبد الرزاق كاشى، ج 2، ص 319</ref>. [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]]، در فصوص، اسحاق را فرزندى دانسته كه حضرت ابراهيم براى قربانى برد <ref>قيصرى، ج 1، ص 318</ref>، اما در اين تفسير، مطابق نظر مشهور، اسماعيل آمده است <ref>ج 2، ص 345</ref>؛
#مقايسه تطبيقى اين اثر با آراى تفسيرى [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] در آثارش، از جمله فصوص، مى‌تواند مؤيد اين باشد كه نويسنده اين كتاب، [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] نيست؛ در فصوص، به 237 آيه استناد شده كه مى‌توان آنها را در تفسير منسوب به [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] بازجست و آنها را با يك‌ديگر مقايسه كرد؛ در 103 مورد، آنچه در فصوص آمده با آنچه در تفسير آمده كاملا متفاوت است، از جمله [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]]، در باره فرعون و توبه او نظر منحصربه‌فردى داشته <ref>قيصرى، ج 2، ص 415 - 416 و 439 - 440</ref> كه در اين تفسير نيامده و به جاى آن، تفسير متداول آيه ذكر شده است <ref>عبدالرزاق كاشى، ج 2، ص 764</ref>. هم‌چنين [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] در تفسير آيه 32 سوره فاطر، نظر خاصى داشته <ref>قيصرى، ج 1، ص 307 - 308</ref> كه در اين تفسير نيامده است <ref>عبدالرزاق كاشى، ج 2، ص 319</ref>. [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]]، در فصوص، اسحاق را فرزندى دانسته كه حضرت ابراهيم براى قربانى برد <ref>قيصرى، ج 1، ص 318</ref>، اما در اين تفسير، مطابق نظر مشهور، اسماعيل آمده است <ref>ج 2، ص 345</ref>؛
#مؤلف، در جاى جاى تفسيرش به احاديثى از ائمه استناد كرده است (بيش از 35 بار از على(ع)؛ براى نمونه: ج 1، ص 17، 53، 97، 153، 334، 436، 696 و ج 2، ص 26، 171، 527، 545، 612، 755. براى احاديث منقول از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]: ج 1، ص 4، 450، 462 و ج 2، ص 491، 758. علاوه بر اينها مؤلف، در نه موضع، رواياتى را از ديگر معصومان بدون ذكر نام آورده است).
#مؤلف، در جاى جاى تفسيرش به احاديثى از ائمه استناد كرده است (بيش از 35 بار از على(ع)؛ براى نمونه: ج 1، ص 17، 53، 97، 153، 334، 436، 696 و ج 2، ص 26، 171، 527، 545، 612، 755. براى احاديث منقول از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]: ج 1، ص 4، 450، 462 و ج 2، ص 491، 758. علاوه بر اينها مؤلف، در نه موضع، رواياتى را از ديگر معصومان بدون ذكر نام آورده است).


وى در مواضع متعدد، به تكريم على(ع) پرداخته <ref>ج 1، ص 575، 754 و ج 2، ص 328، 545، 755</ref> و نزول آيات «ولايت» <ref>مائده: 55</ref>، '''«اذن واعية»''' <ref>حاقه: 12</ref>، '''«النبأ العظيم»''' <ref>نبأ: 2</ref> و '''«نجوى»''' <ref>مجادله: 12</ref> را در شأن آن حضرت و نزول سوره دهر و آيه «مودت» را در شأن اهل بيت دانسته <ref>عبد الرزاق كاشى، ج 2، ص 432 - 433</ref> و به ظهور حضرت مهدى(عج) نيز اشاره نموده است (براى نمونه: ج 1، ص 14، 79، 460، 653، 748 و ج 2، ص 450، 560، 642 - 663).
وى در مواضع متعدد، به تكريم على(ع) پرداخته <ref>ج 1، ص 575، 754 و ج 2، ص 328، 545، 755</ref> و نزول آيات «ولايت» <ref>مائده: 55</ref>، '''«اذن واعية»''' <ref>حاقه: 12</ref>، '''«النبأ العظيم»''' <ref>نبأ: 2</ref> و '''«نجوى»''' <ref>مجادله: 12</ref> را در شأن آن حضرت و نزول سوره دهر و آيه «مودت» را در شأن اهل بيت دانسته <ref>عبدالرزاق كاشى، ج 2، ص 432 - 433</ref> و به ظهور حضرت مهدى(عج) نيز اشاره نموده است (براى نمونه: ج 1، ص 14، 79، 460، 653، 748 و ج 2، ص 450، 560، 642 - 663).


با توجه به اين مطالب، مؤلف برخلاف [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]]، اعتقادات شيعى داشته است؛ بنابراين، جاى ترديد نيست كه اين اثر، نه از [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]]، بلكه از شاگرد مكتب او، عبدالرزاق كاشانى است.
با توجه به اين مطالب، مؤلف برخلاف [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]]، اعتقادات شيعى داشته است؛ بنابراين، جاى ترديد نيست كه اين اثر، نه از [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]]، بلكه از شاگرد مكتب او، عبدالرزاق كاشانى است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش