نزهة الفكر في ما مضى من الحوادث و العبر في تراجم رجال القرن الثاني عشر و الثالث عشر قطعة منه: تفاوت میان نسخه‌ها

1. «إتحاف الوری بأخبار أم القری»، ابن فهد؛

2. «تاريخ الجبرتي المسمی عجائب الآثار»؛

3. «تحفة السير و السلوك»، احمد دردير؛

4. «التبيين بتراجم الطبريين»، ابن فهد؛

5. «خلاصة الأثر»، محبی؛

6. «الرحلة الهندية»، شيخ عبدالله مكی؛

7. «رسالة في مناقب الشيخ علي بن عبدالبر حلفاوي»، محمد بن محمد بن مرتضی؛

8. «سلافة العصر»، ابن معصوم؛

9. «العقد الثمين في تاريخ بلد الله الأمين»، فاسی؛

10. «مرآة الزمان» سبط ابن جوزی؛

11. «المسامرات»، ابن عربی؛

12. «مفتاح السعادة» طاش كبری زاده <ref>ر.ك: همان، ص12</ref>.

1. تفاوت تراجم از لحاظ طول و قصر و ايجاز و بسط؛ به گونه ای كه برخی از تراجم، از چند سطر تجاوز نكرده (مانند شرح حال شيخ حامد بن شيخ احمد عطار دمشقی <ref>متن كتاب، ج1، ص372</ref>، شيخ حسن بن علی حنفی معروف به عجيمی <ref>همان، ص303</ref>، شيخ حسن غرب <ref>همان، ص403</ref> و...) و برخی نيز به چند صفحه می‌رسد (مانند شرح حال شيخ حسن قويسنی <ref>همان، ص372</ref>، شيخ حسن بن شيخ حسين معروف به حسينی <ref>همان، ص392</ref>، ذوالفقار پاشا <ref>همان، ص704</ref> و...) و احتمالا اين امر، به دليل جايگاه و منزلت علمی يا اجتماعی افراد و يا ميزان معلومات نويسنده از احوال و زندگی نامه ايشان می‌باشد <ref>ر.ك: مقدمه محقق، ص51-61</ref>.

2. هرچند مبنای ترتيب نام اشخاص بر اساس حروف الفباست، ولی نويسنده اين امر را فقط در حرف اول رعايت كرده است <ref>ر.ك: همان، ص61</ref>.

3. تنوع در ترجمه؛ به اين معنا كه طبقه اجتماعی خاصی مورد نظر نويسنده نبوده و از ترجمه اكثر طبقات اجتماعی در آن يافت می‌شود؛ چنان كه در جايی ترجمه پادشاهی بزرگ و در موردی ترجمه صوفی ای فقير يا... ذكر شده است. همچنين تنوع در زادگاه و وطن در آن وجود دارد؛ به اين معنا كه ترجمه علمای مصری، يمنی، شامی، مكی، هندی و... در كنار يكديگر قرار گرفته است <ref>ر.ك: همان</ref>.

4. منابع فراوان و ارزشمندی كه نويسنده از آن‌ها بهره برده و می‌توان آن‌ها را چنين تقسيم بندی نمود:

 

- جلسات و ملاقات‌هايی كه وی با صاحبان ترجمه داشته و به صورت حضوری، با ايشان آشنا شده و به سيره علمی و عملی ايشان، احاطه پيدا كرده است كه اين امر، در عباراتی همچون: »لقيته في زيارتي الثانية لطنتدا سنة كذا...»، »وجدته كذا و كذا من الرجال» و... به خوبی مشهود است.

- كتب و رسائل فراوان (كه در ساختار به آنها اشاره گرديد).

- سفرهای فراوانی كه در خلال آن‌ها، با امرا، علما و ادبای زيادی آشنا گرديده است.

- اخبار و قصصی كه به گوش وی رسيده و بين مردم معروف بوده است.

- مكاتباتی كه ميان وی و اصحاب تراجم صورت گرفته است <ref>ر.ك: همان، ص71</ref>.

5. ترجمه‌ها با اسم صاحب ترجمه و نسبت او آغاز شده و در صورت آگاهی نويسنده از نام والد و جد يا اجداد وی، به آن‌ها اشاره شده است و در برخی موارد، نسب افراد تا حضرت علی(ع) در صورت منسوب بودن به آن حضرت، ادامه يافته است <ref>ر.ك: همان، ص81</ref>.

6. در صورت منسوب بودن افراد به شهری ناشناخته، موقعيت جغرافيايی آن، تبيين شده است <ref>ر.ك: همان</ref>.

7. در صورت شاعر بودن صاحب ترجمه، به برخی از اشعار وی، اشاره گرديده و در اين راه، گاهی افراط شده است <ref>ر.ك: همان</ref>.

8. تفاوت اسلوب در ساختار جملات و عبارات از حيث قوت و ضعف؛ مثلا برخی از جملات، دارای عبارت پردازی و مسجع بوده و برخی ديگر، چنين نيست و... <ref>ر.ك: همان</ref>.

9. در صورتی كه صاحب ترجمه، دارای مصنفاتی بوده، به همه يا برخی از آن‌ها اشاره شده است <ref>ر.ك: همان</ref>.

10. اگر وفات صاحب ترجمه ذكر شده باشد، در برخی موارد، نحوه تشييع جنازه و حزن و اندوه مردم در سوگ وی، به اختصار بيان شده است <ref>ر.ك: همان</ref>.

11. كتاب، خالی از تراجم بانوان می‌باشد <ref>ر.ك: همان</ref>.

==پانويس ==

<rerefences />