وسيلة الوصول الی حقائق الأصول: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۴۲:

== معرفى اجمالى ==

'''وسيلة الوصول الى حقائق الاصول'''، مجموعه تقريرات آيت‌الله سيد ابوالحسن اصفهانى (1246-1328ق)، به زبان عربى است كه در باب اصول فقه شيعه، ويژه طلاب حوزه‌هاى علميه، نگاشته شده است <ref>فهرست كتاب‌هاى منتشرشده در مهرماه سال 1381، ص 182</ref>.

~~«وسيلة~~ الوصول الى حقائق ~~الاصول»،~~ مجموعه تقريرات آيت‌الله سيد ابوالحسن اصفهانى (1246-1328ق)، به زبان عربى است كه در باب اصول فقه شيعه، ويژه طلاب حوزه‌هاى علميه، نگاشته شده است <ref>فهرست كتاب‌هاى منتشرشده در مهرماه سال 1381، ص 182</ref>.

جلد اول اين تقريرات، توسط آيت‌الله حاج ميرزا حسن سيادتى سبزوارى و جلد دوم آن توسط آيت‌الله شيخ محمدحسين نجفى كلباسى نوشته شده است.

خط ۶۵:

خط ۶۴:

جلد اول، مقدمه و هفت مقصد و يك خاتمه را در خود جاى داده است. در مقدمه، به ترتيب، سيزده امر زير مورد بحث و بررسى قرار گرفته است:

1. تعريف علم اصول و بيان موضوع و فايده آن: نويسنده، با ذكر دلايلى، زحماتى را كه مؤلفين و شارحان اصول، در توضيح تعريف علم اصول و بيان موضوع آن متحمل مى‌شوند، در جهت مورد بحث، بى‌فايده مى‌داند <ref>متن كتاب، ج 1، ص 17-28</ref>.

#تعريف علم اصول و بيان موضوع و فايده آن: نويسنده، با ذكر دلايلى، زحماتى را كه مؤلفين و شارحان اصول، در توضيح تعريف علم اصول و بيان موضوع آن متحمل مى‌شوند، در جهت مورد بحث، بى‌فايده مى‌داند <ref>متن كتاب، ج 1، ص 17-28</ref>.

#مباحث وضع: نويسنده در اين قسمت، ابتدا به تعريف وضع و حقيقت آن پرداخته و در ادامه، انواع آن را مورد بحث و بررسى قرار داده است <ref>همان، ص 28</ref>.

2. مباحث وضع: نويسنده در اين قسمت، ابتدا به تعريف وضع و حقيقت آن پرداخته و در ادامه، انواع آن را مورد بحث و بررسى قرار داده است <ref>همان، ص 28</ref>.

#در اين امر، اين مطلب مورد بحث قرار گرفته كه آيا صحت استعمال لفظ در آنچه كه مناسب موضوع‌له مى‌باشد، به واسطه وضع است يا به واسطه طبع <ref>همان، ص 43</ref>.

#صحت استعمال لفظ و اراده نوع، مثل و شخص آن، در اين امر، بررسى شده است.

3. در اين امر، اين مطلب مورد بحث قرار گرفته كه آيا صحت استعمال لفظ در آنچه كه مناسب موضوع‌له مى‌باشد، به واسطه وضع است يا به واسطه طبع <ref>همان، ص 43</ref>.

#در اين امر، از اين مطلب سخن به ميان آمده است كه آيا الفاظ، براى ذات معانى كلى و جزئى، با قطع نظر از تعلق اراده به آن‌ها وضع شده‌اند، يا اينكه الفاظ، براى معانى از آن جهت كه مرادند، وضع گرديده‌اند <ref>همان، ص 46 تا 51</ref>.

#در اين امر، به اين نكته پرداخته شده كه آيا مركبات، وضع مخصوص و جداى از مفردات خود دارند يا اينكه وضع مركبات، جداى از وضع مفرداتشان نيست. نويسنده در اين قسمت، ابتدا به تحرير محل نزاع پرداخته و سپس، وارد بحث اصلى شده است. <ref>همان، ص 54</ref>.

4. صحت استعمال لفظ و اراده نوع، مثل و شخص آن، در اين امر، بررسى شده است.

#در اين امر، از امارات و علائم و اصولى كه در وضع و باب الفاظ جارى مى‌شوند (همان اصولى كه گاه در مقام تشخيص وضع و گاه در مقام تشخيص مراد متكلم به كار مى‌روند) بحث مى‌شود <ref>همان، ص 57 تا 62</ref>.

#در اين امر، تعارض احوال، مورد بحث قرار گرفته است <ref>همان، ص 62 تا 66</ref>.

5. در اين امر، از اين مطلب سخن به ميان آمده است كه آيا الفاظ، براى ذات معانى كلى و جزئى، با قطع نظر از تعلق اراده به آن‌ها وضع شده‌اند، يا اينكه الفاظ، براى معانى از آن جهت كه مرادند، وضع گرديده‌اند <ref>همان، ص 46 تا 51</ref>.

#در اين امر، از حقيقت شرعيه بحث شده و سه قول زير، مفصلا مورد بررسى قرار گرفته است: ثبوت مطلقا، عدم ثبوت مطلقا و تفصيل بين الفاظ و زمان <ref>همان، ص 66</ref>.

#در اين امر، بحث از اين است كه آيا الفاظ عبادات، براى صحيح آن‌ها وضع شده‌اند يا براى اعم از صحيح و فاسد. آيا نزاع صحيحى و اعمى، مبتنى بر ثبوت حقيقت شرعيه است يا ارتباطى به آن ندارد، معنى صحت و فساد، قدر جامع بنا بر قول صحيحى، تصوير قدر جامع بنا بر قول به اعم، وضع و موضوع‌له در عبادات، ادله صحيحى و اعمى و... از جمله مباحث اين امر مى‌باشد <ref>همان، ص 77 تا 102</ref>.

6. در اين امر، به اين نكته پرداخته شده كه آيا مركبات، وضع مخصوص و جداى از مفردات خود دارند يا اينكه وضع مركبات، جداى از وضع مفرداتشان نيست. نويسنده در اين قسمت، ابتدا به تحرير محل نزاع پرداخته و سپس، وارد بحث اصلى شده است. <ref>همان، ص 54</ref>.

#در اين امر، به مبحث امكان اشتراك در لغت، خواه با وضعى واحد براى معانى متعدد باشد خواه با اوضاع متعدد، پرداخته شده است. در باب اشتراك لفظى، سه قول نقل و بررسى شده است: وجوب اشتراك؛ امتناع اشتراك و امكان اشتراك <ref>همان، ص 116 تا 117</ref>.

#اين امر، به بحث از جواز يا عدم جواز استعمال لفظ مشترك در اكثر از معناى واحد، اختصاص يافته است <ref>همان، ص 123 تا 133</ref>.

7. در اين امر، از امارات و علائم و اصولى كه در وضع و باب الفاظ جارى مى‌شوند (همان اصولى كه گاه در مقام تشخيص وضع و گاه در مقام تشخيص مراد متكلم به كار مى‌روند) بحث مى‌شود <ref>همان، ص 57 تا 62</ref>.

#در اين امر، از مشتق بحث شده و از جمله مباحث آن، عبارت است از: بررسى مراد از مشتق، اشكال در اسم زمان، خروج افعال و مصادر مزيد از حريم نزاع، فرق بين معنى حرفى و اسمى، اختلاف مبادى و اختلاف هيئت، مراد از حال، بساطت مفهوم مشتق و برهان بر آن و... <ref>همان، ص 133</ref>.

8. در اين امر، تعارض احوال، مورد بحث قرار گرفته است <ref>همان، ص 62 تا 66</ref>.

9. در اين امر، از حقيقت شرعيه بحث شده و سه قول زير، مفصلا مورد بررسى قرار گرفته است: ثبوت مطلقا، عدم ثبوت مطلقا و تفصيل بين الفاظ و زمان <ref>همان، ص 66</ref>.

~~10.~~ در اين امر، بحث از اين است كه آيا الفاظ عبادات، براى صحيح آن‌ها وضع شده‌اند يا براى اعم از صحيح و فاسد. آيا نزاع صحيحى و اعمى، مبتنى بر ثبوت حقيقت شرعيه است يا ارتباطى به آن ندارد، معنى صحت و فساد، قدر جامع بنا بر قول صحيحى، تصوير قدر جامع بنا بر قول به اعم، وضع و موضوع‌له در عبادات، ادله صحيحى و اعمى و... از جمله مباحث اين امر مى‌باشد <ref>همان، ص 77 تا 102</ref>.

~~11.~~ در اين امر، به مبحث امكان اشتراك در لغت، خواه با وضعى واحد براى معانى متعدد باشد خواه با اوضاع متعدد، پرداخته شده است. در باب اشتراك لفظى، سه قول نقل و بررسى شده است: وجوب اشتراك؛ امتناع اشتراك و امكان اشتراك <ref>همان، ص 116 تا 117</ref>.

~~12.~~ اين امر، به بحث از جواز يا عدم جواز استعمال لفظ مشترك در اكثر از معناى واحد، اختصاص يافته است <ref>همان، ص 123 تا 133</ref>.

~~13.~~ در اين امر، از مشتق بحث شده و از جمله مباحث آن، عبارت است از: بررسى مراد از مشتق، اشكال در اسم زمان، خروج افعال و مصادر مزيد از حريم نزاع، فرق بين معنى حرفى و اسمى، اختلاف مبادى و اختلاف هيئت، مراد از حال، بساطت مفهوم مشتق و برهان بر آن و... <ref>همان، ص 133</ref>.

در مقصد اول، در چهار فصل زير، مبحث امر، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است: