أصول‌الدين للرازي و هو الكتاب المسمی معالم أصول‌الدين: تفاوت میان نسخه‌ها

در مقدمه، به شرح حال [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] پرداخته شده و اطلاعاتی پیرامون ولادت، نسب و لقب، نظر علما درباره او، اساتید، برخورد وی با کرامیه، وصیت، وفات و آثار وی، در اختیار خواننده قرار گرفته است<ref>ر.ک: مقدمه، ص3-‌11</ref>.

باب نخست، به طرح مباحث مربوط به علم و نظر، اختصاص یافته است؛ ازاین‌رو ابتدا به تعریف تصور و تصدیق پرداخته شده<ref>ر.ک: متن کتاب، ص17</ref> و سپس، ضمن اعتراف به وجود تصورات و تصدیقات بدیهی<ref>ر.ک: همان، ص18</ref>، مباحثی همچون تعریف نظر و فکر<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>، افاده علم توسط نظر<ref>ر.ک: همان</ref>، چگونگی رسیدن به مجهولات از طریق معلومات<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>، رسیدن به علم یقینی<ref>ر.ک: همان، ص21</ref>، حالات مختلف مرکب بودن دلیل از مقدمات عقلی و نقلی<ref>ر.ک: همان، ص22</ref> و مفید یقین نبودن دلایل نقلی<ref>ر.ک: همان</ref>، مطرح گردیده است.

در باب دوم، به بحث پیرامون احکام معلومات پرداخته شده است. مؤلف در این باب، ابتدا به حکم صریح عقل به موجود یا معدوم بودن معلوم اشاره نموده<ref>ر.ک: همان، ص23</ref> و سپس، مفهوم مشترک بودن مسمی وجود بین تمام موجودات را توضیح داده<ref>ر.ک: همان</ref> و در ادامه به موضوعاتی همچون زاید بودن وجود بر ماهیات<ref>ر.ک: همان، ص24</ref>، شیء نبودن معدوم<ref>ر.ک: همان</ref>، حکم صریح عقل به اینکه هر موجودی یا واجب ذاتی است یا ممکن ذاتی<ref>ر.ک: همان، ص26</ref>، قائم به نفس بودن یا قائم به غیر بودن ممکن<ref>ر.ک: همان، ص28</ref> و... پرداخته است.

باب سوم، درباره اثبات علم به صانع است و در آن، مسائلی همچون: جسم نبودن خدا<ref>ر.ک: همان، ص41</ref>، جوهر نبودن وی<ref>ر.ک: همان، ص42</ref>، مکان نداشتن او<ref>ر.ک: همان، ص43</ref>، محال بودن حلول بر خداوند<ref>ر.ک: همان، ص45</ref>، امتناع قیام حوادث به ذات او<ref>ر.ک: همان، ص47</ref> و... بررسی شده است.

در باب چهارم و پنجم، مسائلی مورد بحث قرار گرفته است که به صفت قدرت، علم و سایر صفات خداوند مربوط می‌شود. از جمله این مسائل عبارتند از فاعل مختار یا موجب بالذات بودن خداوند<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>، انکار علم خداوند به جزئیات توسط فلاسفه<ref>ر.ک: همان، ص53</ref>، علم خداوند به همه معلومات<ref>ر.ک: همان، ص54</ref>، قدرت او به همه ممکنات<ref>ر.ک: همان، ص83</ref> و متکلم بودن خداوند<ref>ر.ک: همان، ص85</ref>.

باب ششم، به بحث پیرامون جبر و قدر اختصاص یافته<ref>ر.ک: همان، ص83-‌95</ref> و در باب هفتم، مسئله نبوت، مورد بحث قرار گرفته است. مؤلف پیرامون دین پیامبر(ص)، پیش از بعثت، معتقد است که: «محمد(ص) پیش از نزول وحی پیرو هیچ‌یک از انبیا(ع) نبود؛ زیرا ادیان پیش از دین عیسی(ع)، به‌وسیله دین وی منسوخ شده بود و دین عیسی(ع) هم منقطع گردیده بود؛ چراکه ناقلین آن، به‌خاطر اعتقاد به تثلیث کافر شده بودند و نقلشان فاقد حجیت بود؛ تنها عده بسیار اندکی از مسیحیان بر شریعت حضرت عیسی(ع) باقی مانده و از تثلیث برائت جسته بودند که آنها هم به جهت قلت عدد، نقلشان حجیت نداشت؛ بنابراین پیامبر(ص) پیش از بعثت، بر دین هیچ‌کس نبوده است»<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>.

در باب هشتم، از نفس ناطقه سخن به میان آمده<ref>ر.ک: همان، ص115-‌125</ref> و در باب نهم، احوال قیامت، مورد بحث قرار گرفته<ref>ر.ک: همان، ص127-‌143</ref> و آخرین باب، به مسئله مهم امامت و بررسی اقوال مختلف، پیرامون چگونگی نصب امام و وجوب یا عدم وجوب عصمت در او، اختصاص یافته است. از جمله مطالب مطرح‌شده در این باب، عبارت است از: جواز اثبات امامت به‌واسطه نص<ref>ر.ک: همان، ص148</ref>، اعتقاد امامیه به نص پیامبر(ص) بر امامت حضرت علی(ع)<ref>ر.ک: همان، ص149</ref>، افضلیت ابوبکر پس از پیامبر(ص)<ref>ر.ک: همان، ص158</ref>، دلیل امامت [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]<ref>ر.ک: همان، ص159</ref> و اتفاق نظر اهل دین بر تعظیم طلحه، زبیر و عایشه<ref>ر.ک: همان، ص160</ref>.

فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها که بسیار اندک می‌باشد، به توضیح مختصر برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: پاورقی، ص73</ref>.