همایون‌نامه (تاریخ منظوم): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ه‌و' به 'ه‌و') |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌آ' به 'ی‌آ') |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==انگیزه نگارش== | ==انگیزه نگارش== | ||
درباره علت سرایش همایون‌نامه نیز در منظومه آمده است که یک شب شخصی به خواب سراینده آمده و به او یادآور شده که با توجه به طبع جوان و ذوق روانی که دارد شایسته است کتابی به نظم درآورد تا از او یادگار ارزنده‌ای در جهان بماند؛ پس از بیداری، یکی از دوستانش برای وی کتابی از سیره پیامبر و تاریخ اسلام هدیه | درباره علت سرایش همایون‌نامه نیز در منظومه آمده است که یک شب شخصی به خواب سراینده آمده و به او یادآور شده که با توجه به طبع جوان و ذوق روانی که دارد شایسته است کتابی به نظم درآورد تا از او یادگار ارزنده‌ای در جهان بماند؛ پس از بیداری، یکی از دوستانش برای وی کتابی از سیره پیامبر و تاریخ اسلام هدیه می‌آورد؛ [[حکیم زجاجی|زجاجی]] آن را به فال نیک می‌گیرد و در صدد برمی‌آید «همان کتاب همایون» را به نظم درآورد و به پیشگاه شمس‌الدین محمد جوینی تقدیم کند. گویا همان دوستی که کتاب را برای وی هدیه آورده، او را به این کار تشویق نیز کرده است. ضمناً باید در نظر داشت که [[حکیم زجاجی|زجاجی]] با شاهنامه کاملاً آشنا و مأنوس بوده است که چنین پیشنهادی به او شده و او نیز در خود توانایی تقلید از فردوسی و رقابت با او را دیده است<ref>ر.ک: عباسی، جواد؛ راشکی علی‌آبادی، جواد، ص50؛ مقدمه مصحح، صفحه بیستوچهار</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
درباره شمار ابیات منظومه، با توجه به ناقص بودن نسخه‌های تصحیحشده، نمی‌توان چندان توفیق یافت. اشاره‌ای هم در اینباره در خود منظومه یافت نمی‌شود. مصحح، تعداد ابیات منظومه را حدود شصت هزار بیت برآورد کرده است. نظر به اینکه نسخه نیمه دوم حاوی سیودو هزار بیت بوده و نسخه نیمه یا جلد نخست نیز دارای بیش از بیستوچهار هزار بیت است و بالاخره با توجه به افتادگیهای هر دو نسخه، می‌توان احتمال داد که [[حکیم زجاجی|زجاجی]] برای اینکه همایون‌نامه خود را با شاهنامه همسر کند، در زمینه شماره ابیات نیز شاهنامه را مد نظر داشته است<ref>ر.ک: عباسی، جواد؛ راشکی | درباره شمار ابیات منظومه، با توجه به ناقص بودن نسخه‌های تصحیحشده، نمی‌توان چندان توفیق یافت. اشاره‌ای هم در اینباره در خود منظومه یافت نمی‌شود. مصحح، تعداد ابیات منظومه را حدود شصت هزار بیت برآورد کرده است. نظر به اینکه نسخه نیمه دوم حاوی سیودو هزار بیت بوده و نسخه نیمه یا جلد نخست نیز دارای بیش از بیستوچهار هزار بیت است و بالاخره با توجه به افتادگیهای هر دو نسخه، می‌توان احتمال داد که [[حکیم زجاجی|زجاجی]] برای اینکه همایون‌نامه خود را با شاهنامه همسر کند، در زمینه شماره ابیات نیز شاهنامه را مد نظر داشته است<ref>ر.ک: عباسی، جواد؛ راشکی علی‌آبادی، جواد، ص50-51</ref>. | ||
همان طور که بیان شد همایون‌نامه از دو بخش تشکیل شده است و این مقاله در صدد معرفی بخش نخست آن است. | همان طور که بیان شد همایون‌نامه از دو بخش تشکیل شده است و این مقاله در صدد معرفی بخش نخست آن است. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|''اگر صد بود سال اگر صد هزار ''|2=''گذشت آن سخن کآمد اندر شمار''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: عباسی، جواد؛ راشکی | {{ب|''اگر صد بود سال اگر صد هزار ''|2=''گذشت آن سخن کآمد اندر شمار''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: عباسی، جواد؛ راشکی علی‌آبادی، جواد، ص40 و 41</ref>. | ||
بخش نخست همایون‌نامه به شیوه غالب مثنویهای ادب فارسی با تحمیدیه‌ای 62 بیتی آغاز می‌شود که متأسفانه پاره‌ای کلمات برخی ابیات و مصراعهای آن در تکنسخه اثر، محو شده یا ناخوانا بوده و طبعاً جای آن‌ها خالی مانده است. | بخش نخست همایون‌نامه به شیوه غالب مثنویهای ادب فارسی با تحمیدیه‌ای 62 بیتی آغاز می‌شود که متأسفانه پاره‌ای کلمات برخی ابیات و مصراعهای آن در تکنسخه اثر، محو شده یا ناخوانا بوده و طبعاً جای آن‌ها خالی مانده است. | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب؛ | # مقدمه و متن کتاب؛ | ||
#[[:noormags:1076762|عباسی، جواد؛ راشکی | #[[:noormags:1076762|عباسی، جواد؛ راشکی علی‌آبادی، جواد، «همایون‌نامه زجاجی و شاهنامه»، متنشناسی ادب فارسی، زمستان 1393، شماره 24، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]]. | ||
# [[:noormags:1002525|آیدنلو، سجاد، «همایون‌نامه منظومه‌ای دینی - تاریخی و پیرو شاهنامه از سده هفتم»، کتاب ماه ادبیات، مرداد 1392، شماره 76، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]]. | # [[:noormags:1002525|آیدنلو، سجاد، «همایون‌نامه منظومه‌ای دینی - تاریخی و پیرو شاهنامه از سده هفتم»، کتاب ماه ادبیات، مرداد 1392، شماره 76، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]]. | ||
#[[:noormags:1076762|آیدنلو، سجاد، «همایون‌نامه زجاجی و شاهنامه»، متنشناسی ادب فارسی، زمستان 1393، شماره 24، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]]. | #[[:noormags:1076762|آیدنلو، سجاد، «همایون‌نامه زجاجی و شاهنامه»، متنشناسی ادب فارسی، زمستان 1393، شماره 24، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]]. | ||