هیودی و میوند به انضمام فرازهایی از تاریخ بختیاری: تفاوت میان نسخه‌ها

    جز (جایگزینی متن - 'ه‎ط' به 'ه‌ط')
    جز (جایگزینی متن - 'ی‎ب' به 'ی‌ب')
    خط ۲۷: خط ۲۷:


    ==ساختار==
    ==ساختار==
    کتاب دارای تقدیمیه، پیشگفتار و محتوای مطالب در چهار فصل می‎باشد (فصل سوم دارای سه بخش است). منابع استفاده‎شده در این اثر عبارتند از: تاریخ بختیاری سردار اسعد بختیاری، لرهای ایران جواد صفی‌نژاد، شناخت ایل پاپی مرادحسین پاپی، خاندان وحی، گلستان سعدی، اطلاعات سینه‎به‎سینه و اطلاعات و منابع محلی<ref>ر.ک: منابع کتاب، ص206</ref>.
    کتاب دارای تقدیمیه، پیشگفتار و محتوای مطالب در چهار فصل می‌باشد (فصل سوم دارای سه بخش است). منابع استفاده‎شده در این اثر عبارتند از: تاریخ بختیاری سردار اسعد بختیاری، لرهای ایران جواد صفی‌نژاد، شناخت ایل پاپی مرادحسین پاپی، خاندان وحی، گلستان سعدی، اطلاعات سینه‎به‎سینه و اطلاعات و منابع محلی<ref>ر.ک: منابع کتاب، ص206</ref>.


    ==گزار‎ش محتوا==
    ==گزار‎ش محتوا==
    خط ۳۶: خط ۳۶:
    نویسنده در پیشگفتار درباره علت نگارش کتاب می‌نویسد: «هرچه در مکتوبات تاریخی و معاصر تحقیق و تفحص نمودم، مطالب، اخبار مشروح و مبسوطی از سرگذشت و شجره‎نامه افراد طوایف هیودی نیافتم؛ کمااینکه برای اغلب طوایف بختیاری چنین کاری صورت نگرفته است. برای ثبت و ضبط نام افراد این طوایف در تاریخ بختیاری و تاریخ ایران‎زمین و نیز فتح بابی برای همه محققین و علاقه‎مندان به این موضوع و جویندگان مطالب ناب تاریخی، این کتاب را به رشته تحریر درآوردم...»<ref>پیشگفتار کتاب، ص1</ref>.
    نویسنده در پیشگفتار درباره علت نگارش کتاب می‌نویسد: «هرچه در مکتوبات تاریخی و معاصر تحقیق و تفحص نمودم، مطالب، اخبار مشروح و مبسوطی از سرگذشت و شجره‎نامه افراد طوایف هیودی نیافتم؛ کمااینکه برای اغلب طوایف بختیاری چنین کاری صورت نگرفته است. برای ثبت و ضبط نام افراد این طوایف در تاریخ بختیاری و تاریخ ایران‎زمین و نیز فتح بابی برای همه محققین و علاقه‎مندان به این موضوع و جویندگان مطالب ناب تاریخی، این کتاب را به رشته تحریر درآوردم...»<ref>پیشگفتار کتاب، ص1</ref>.


    نویسنده در فصل اول کتاب، منتخبی از تاریخ بختیاری را ارائه می‌کند. در فصل دوم، به ایل میوند، تعریف لغوی و اصطلاحی این کلمه و شجر‎ه‎نامه‎های طوایف آنها می‌پردازد. فصل سوم، خود، دارای سه بخش است که در بخش اول با گذری بر تاریخ و جغرافیای هیودی، به توضیحاتی درباره آنها پرداخته و برخی شهدای دفاع مقدس آنها را نام می‎برد. در بخش دوم، شجره کلی طوایف هیودی را بیان می‌دارد. در این بخش، شجره طایفه‎های جمشیدوند، علی‌دادی، ملایی، شاحسن، پاپی، پارسی، علی‎وند و جودکی ارائه می‌شود. در بخش سوم، نسب‎نامه هریک از این طوایف بیان می‌گردد. در فصل چهارم کتاب، مطالبی درباره احمد بن موسی الکاظم(ع) (شاهچراغ) و وابستگی شدید این طوایف به آن حضرت بیان می‌گردد. نویسنده در فصل اول، برخی تعاریف و مفاهیم را این‎گونه توضیح می‌دهد:
    نویسنده در فصل اول کتاب، منتخبی از تاریخ بختیاری را ارائه می‌کند. در فصل دوم، به ایل میوند، تعریف لغوی و اصطلاحی این کلمه و شجر‎ه‎نامه‎های طوایف آنها می‌پردازد. فصل سوم، خود، دارای سه بخش است که در بخش اول با گذری بر تاریخ و جغرافیای هیودی، به توضیحاتی درباره آنها پرداخته و برخی شهدای دفاع مقدس آنها را نام می‌برد. در بخش دوم، شجره کلی طوایف هیودی را بیان می‌دارد. در این بخش، شجره طایفه‎های جمشیدوند، علی‌دادی، ملایی، شاحسن، پاپی، پارسی، علی‎وند و جودکی ارائه می‌شود. در بخش سوم، نسب‎نامه هریک از این طوایف بیان می‌گردد. در فصل چهارم کتاب، مطالبی درباره احمد بن موسی الکاظم(ع) (شاهچراغ) و وابستگی شدید این طوایف به آن حضرت بیان می‌گردد. نویسنده در فصل اول، برخی تعاریف و مفاهیم را این‎گونه توضیح می‌دهد:
    «قوم: مجموعه چند ایل که از یک نژاد و دارای فرهنگ مشترک باشند را قوم می‌گویند.
    «قوم: مجموعه چند ایل که از یک نژاد و دارای فرهنگ مشترک باشند را قوم می‌گویند.
    ایل: اجتماع بزرگ، متصل و هم‎فرهنگ با وحدت جغرافیائی. رده دوم ایلی: مجموعه چند باب که دارای وحدت اجتماعی و... در محدوده‎های جغرافیایی معینی باشند.
    ایل: اجتماع بزرگ، متصل و هم‎فرهنگ با وحدت جغرافیائی. رده دوم ایلی: مجموعه چند باب که دارای وحدت اجتماعی و... در محدوده‎های جغرافیایی معینی باشند.
    خط ۴۹: خط ۴۹:
    وی در یک جدول درختی شجره کلی عشایر ایران را به دو قسمت کلی عشایر ایرانی‌الاصل و عشایر بیرونی (مهاجر) تقسیم می‌کند؛ عشایر بیرونی همان عشایر عرب و ترک هستند و عشایر ایرانی‌الاصل، اکراد (کردها)، بلوچ، الوار (لرها)، و کوچی‎های کهن هستند. خود لرها به دو قسمت لر بزرگ و لر کوچک تقسیم می‌شوند<ref>ر.ک: همان، ص5</ref>.
    وی در یک جدول درختی شجره کلی عشایر ایران را به دو قسمت کلی عشایر ایرانی‌الاصل و عشایر بیرونی (مهاجر) تقسیم می‌کند؛ عشایر بیرونی همان عشایر عرب و ترک هستند و عشایر ایرانی‌الاصل، اکراد (کردها)، بلوچ، الوار (لرها)، و کوچی‎های کهن هستند. خود لرها به دو قسمت لر بزرگ و لر کوچک تقسیم می‌شوند<ref>ر.ک: همان، ص5</ref>.


    لرهای بزرگ را، حیات داوودی، ممسنی، بختیاری (شامل ایل چهارلنگ و ایل هفت) و کهکیلویه‌ای‎ها تشکیل می‌دهند. لرهای کوچک به دو بخش اصلی لر پیش‎کوه (لرستان) و لر پشت‎کوه (ایلام) تقسیم می‌شود. لرستانی‎ها، لرها و لک‎ها هستند و ایلامی‎ها هفت ایل می‎باشند<ref>ر.ک: همان، ص5</ref>.
    لرهای بزرگ را، حیات داوودی، ممسنی، بختیاری (شامل ایل چهارلنگ و ایل هفت) و کهکیلویه‌ای‎ها تشکیل می‌دهند. لرهای کوچک به دو بخش اصلی لر پیش‎کوه (لرستان) و لر پشت‎کوه (ایلام) تقسیم می‌شود. لرستانی‎ها، لرها و لک‎ها هستند و ایلامی‎ها هفت ایل می‌باشند<ref>ر.ک: همان، ص5</ref>.


    ایل ممیوند از زیرمجموعه‎های اقوام لر بختیاری هستند و هیودی‎باب از زیرمجموعه‎های ممیوند می‎باشد<ref>ر.ک: همان، ص7</ref>.
    ایل ممیوند از زیرمجموعه‎های اقوام لر بختیاری هستند و هیودی‌باب از زیرمجموعه‎های ممیوند می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص7</ref>.


    «ممیوند، از نظر لغوی همان کلمه مؤمن‎وند می‎باشد که برای سهولت در تلفظ به‎صورت‎های ممیدوند، ممیوند و یا میون کاربرد دارد»<ref>همان، ص29</ref>.
    «ممیوند، از نظر لغوی همان کلمه مؤمن‎وند می‌باشد که برای سهولت در تلفظ به‎صورت‎های ممیدوند، ممیوند و یا میون کاربرد دارد»<ref>همان، ص29</ref>.


    «علت نام‎گذاری این شعبه از بختیاری به‎نام مؤمن‎وند، دقیقا بر کسی معلوم نشده... شاید یکی از علت‎های اصلی نام‎گذاری این ایل به مؤمن‎وند، حکایت از این باشد که مردم و افراد ایل دارای ایمان قوی و تدین آنها به دین الهی بوده است و این تدین به‎نحوی بوده که به‎واسطه آن این ایل در کل بختیاری‎ها به این نام موسوم و معروف گشته‌اند»<ref>همان، ص30</ref>.
    «علت نام‎گذاری این شعبه از بختیاری به‎نام مؤمن‎وند، دقیقا بر کسی معلوم نشده... شاید یکی از علت‎های اصلی نام‎گذاری این ایل به مؤمن‎وند، حکایت از این باشد که مردم و افراد ایل دارای ایمان قوی و تدین آنها به دین الهی بوده است و این تدین به‎نحوی بوده که به‎واسطه آن این ایل در کل بختیاری‎ها به این نام موسوم و معروف گشته‌اند»<ref>همان، ص30</ref>.
    خط ۶۱: خط ۶۱:
    احمد بن موسی(ع) در ورودش به ایران، میهمان محمد، سرسلسله آنان در دشت لاله می‌شود. ارادت محمد به آن حضرت در حدی بوده که به او لقب «وُرداشته شاهزاد احمد» داده بوده‌اند. وُرداشته، به معنی پیرو و جان‎نثار و مورد تأیید و مورد حمایت آمده است<ref>ر.ک: همان، ص54-55</ref>.
    احمد بن موسی(ع) در ورودش به ایران، میهمان محمد، سرسلسله آنان در دشت لاله می‌شود. ارادت محمد به آن حضرت در حدی بوده که به او لقب «وُرداشته شاهزاد احمد» داده بوده‌اند. وُرداشته، به معنی پیرو و جان‎نثار و مورد تأیید و مورد حمایت آمده است<ref>ر.ک: همان، ص54-55</ref>.


    کلمه هیودی، به دو صورت هیودی و هیبدی کاربرد دارد... در محاورات محلی حرف «و» و یا «ب» که در بین دو کلمه «هی» و «دی» به‎کار رفته، دقیقا به یک معنا است. «هی»، در لهجه بختیاری و هم در زبان فارسی به معنی قرابت و همراهی، آمده است. کلمه «دی» هم در اصل دین بوده و برای سهولت در تلفظ به این صورت درآمده است. حرف واو یا باء میان این دو کلمه هم برای ربط و اتصال میان آن دو است. پس «هیودی به معنای همیشه با دین، افراد باایمان و طوایف هی با دین می‎باشد. این به‎خاطر آن است که این طوایف از ارادتمندان و پیروان خاص حضرت احمد بن موسی(ع) (شاهزاده احمد) بودند...»<ref>ر.ک: همان، ص59-60</ref>.
    کلمه هیودی، به دو صورت هیودی و هیبدی کاربرد دارد... در محاورات محلی حرف «و» و یا «ب» که در بین دو کلمه «هی» و «دی» به‎کار رفته، دقیقا به یک معنا است. «هی»، در لهجه بختیاری و هم در زبان فارسی به معنی قرابت و همراهی، آمده است. کلمه «دی» هم در اصل دین بوده و برای سهولت در تلفظ به این صورت درآمده است. حرف واو یا باء میان این دو کلمه هم برای ربط و اتصال میان آن دو است. پس «هیودی به معنای همیشه با دین، افراد باایمان و طوایف هی با دین می‌باشد. این به‎خاطر آن است که این طوایف از ارادتمندان و پیروان خاص حضرت احمد بن موسی(ع) (شاهزاده احمد) بودند...»<ref>ر.ک: همان، ص59-60</ref>.


    نویسنده پس از ذکر نسب‎نامه‎های تیره‎های مختلف این طایفه، به حضور شاهچراغ و حکایت بز گد (بز بدون شاخ) می‌پردازد: «روایت است «بز گد» حضرت را که بز عجیب و استثنائی بوده، [ننویان] به سرقت برده‌اند، بعد از رسوا شدن، مورد نفرین حضرت قرار گرفته و همگی نابود گشته‌اند. حکایت دزدیدن «بز گد» و از بین رفتن قوم ننویان در ابیاتی به نظم» ذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص198</ref>.
    نویسنده پس از ذکر نسب‎نامه‎های تیره‎های مختلف این طایفه، به حضور شاهچراغ و حکایت بز گد (بز بدون شاخ) می‌پردازد: «روایت است «بز گد» حضرت را که بز عجیب و استثنائی بوده، [ننویان] به سرقت برده‌اند، بعد از رسوا شدن، مورد نفرین حضرت قرار گرفته و همگی نابود گشته‌اند. حکایت دزدیدن «بز گد» و از بین رفتن قوم ننویان در ابیاتی به نظم» ذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص198</ref>.
    خط ۶۸: خط ۶۸:


    ==وضعیت کتاب==
    ==وضعیت کتاب==
    تصویر نویسنده در صفحه «و» کتاب ذکر شده است. فهرست مطالب در ابتدای اثر و منابع در انتهای آن ذکر شده است. جز چند مورد انگشت‎شمار، کتاب، پاورقی خاصی ندارد. از ویژگی‎های این اثر، ارائه جدول نسب‎نامه‎های قبایل و دیگر موارد به‎صورت درختی است. [[رباني، اسد|ربانی]] درباره عدم ارائه تصویر افراد و بزرگان قبایل در کتاب می‌نویسد: «بعضی از عزیزان بختیاری که اخیرا موفق به چاپ کتاب شده‌اند، اقدام به چاپ عکس‎های متعدد و یا به تعریف و توصیف افراد پرداخته‌اند؛ به‌طوری‎که عملا کتاب از محتوا و حالت معمولی خود خارج و بیشتر جنبه توصیف‎نامه و تمجیدنامه پیدا کرده است. برای جلوگیری از این نقیصه، حتی‌الامکان از ذکر نام و چاپ عکس عزیزان خودداری شده است و اطمینان دارم که بزرگان طوایف نیز بر ما می‎بخشند و در این خصوص با ما هم‎رأی خواهند بود»<ref>پیشگفتار کتاب، ص2</ref>.
    تصویر نویسنده در صفحه «و» کتاب ذکر شده است. فهرست مطالب در ابتدای اثر و منابع در انتهای آن ذکر شده است. جز چند مورد انگشت‎شمار، کتاب، پاورقی خاصی ندارد. از ویژگی‎های این اثر، ارائه جدول نسب‎نامه‎های قبایل و دیگر موارد به‎صورت درختی است. [[رباني، اسد|ربانی]] درباره عدم ارائه تصویر افراد و بزرگان قبایل در کتاب می‌نویسد: «بعضی از عزیزان بختیاری که اخیرا موفق به چاپ کتاب شده‌اند، اقدام به چاپ عکس‎های متعدد و یا به تعریف و توصیف افراد پرداخته‌اند؛ به‌طوری‎که عملا کتاب از محتوا و حالت معمولی خود خارج و بیشتر جنبه توصیف‎نامه و تمجیدنامه پیدا کرده است. برای جلوگیری از این نقیصه، حتی‌الامکان از ذکر نام و چاپ عکس عزیزان خودداری شده است و اطمینان دارم که بزرگان طوایف نیز بر ما می‌بخشند و در این خصوص با ما هم‎رأی خواهند بود»<ref>پیشگفتار کتاب، ص2</ref>.


    صفحه 9 حاوی تصویر نقشه قلمرو تفکیکی ایلات مختلف لر و صفحه 61 دربردارنده نقشه جایگاه هیودی در پراکندگی طوایف مختلف سردسیری و گرمسیری بختیاری است. کتاب، علاوه بر تصاویر، حاوی ابیات متعددی نیز هست.
    صفحه 9 حاوی تصویر نقشه قلمرو تفکیکی ایلات مختلف لر و صفحه 61 دربردارنده نقشه جایگاه هیودی در پراکندگی طوایف مختلف سردسیری و گرمسیری بختیاری است. کتاب، علاوه بر تصاویر، حاوی ابیات متعددی نیز هست.