تفسير ابن باديس: تفاوت میان نسخه‌ها - ویکی‌نور، دانشنامهٔ تخصصی

خط ۴۳:

ابن بادیس در مقدمه، بعد از حمد و ثنای خداوند و رسولش به روش کار خویش و منابع مورد استفاده اشاره نموده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20336/1/11 ر.ک: مقدمه مؤلف، ص11-12]</ref>.

نویسنده، در این تفسیر یک‎ جلدی به تفسیر برخی از آیات از برخی ~~سوره‎ها~~ اکتفا نموده است؛ ~~سوره‎هایی~~ چون مائده، یوسف، نحل، اسراء، مریم، طه، انبیاء، حج، مؤمنون، نور، فرقان، نمل، یس، ذاریات، فلق و ناس.

نویسنده، در این تفسیر یک‎ جلدی به تفسیر برخی از آیات از برخی سوره‌ها اکتفا نموده است؛ سوره‌هایی چون مائده، یوسف، نحل، اسراء، مریم، طه، انبیاء، حج، مؤمنون، نور، فرقان، نمل، یس، ذاریات، فلق و ناس.

عبدالحمید بن بادیس، یکی از بزرگ‎ترین شخصیت‎های دینی اصلاح‎طلب معاصر در الجزایر و در سطح جهان عرب و جهان اسلام بشمار می‎آید<ref>ر.ک: مالکی، محمد؛ ابراهیمی، منار، ج13، ص321</ref>. ~~اندیشه‎های~~ او درباره احیا و اصلاح فکر دینی و چگونگی سامان بخشیدن به اوضاع نابسامان مسلمانان در دوران معاصر، در تفسیر قرآن او نیز به چشم می‎خورد.

عبدالحمید بن بادیس، یکی از بزرگ‎ترین شخصیت‎های دینی اصلاح‎طلب معاصر در الجزایر و در سطح جهان عرب و جهان اسلام بشمار می‎آید<ref>ر.ک: مالکی، محمد؛ ابراهیمی، منار، ج13، ص321</ref>. اندیشه‌های او درباره احیا و اصلاح فکر دینی و چگونگی سامان بخشیدن به اوضاع نابسامان مسلمانان در دوران معاصر، در تفسیر قرآن او نیز به چشم می‎خورد.

تفسیر قرآن او، برجسته‎ترین اثرش بود. او تلاش خود را با ارائه نگرشی نو از قرآن آغاز کرد. به عقیده او دیدگاهی که اسلام را بر ضد عقل معرفی می‌کند، با استفاده از خرافات، بر سر راه اصلاح‎طلبانه این دین مانع‎تراشی می‌کند. هدف او در تفسیر قرآن مقابله با چنین دیدگاهی است. او به‎خصوص تفاسیری را که تنها بر جنبه لغوی و نحوی قرآن یا تفسیر جزئیات (همچون جنس عصای موسی، یا شکل سگ اصحاب کهف) تکیه می‌کردند، تفاسیری ناقص تلقی می‌کرد. قرآن که سخن پروردگار با مردم است، به عقیده ابن بادیس، در حیات فردی، اجتماعی و سیاسی راهگشا و علاجی برای آفت‎های زندگی انسان‎هاست. به همین علت تفسیری را ارائه داد که اثبات هم‎خانواده بودن دین و زندگی اجتماعی و سیاسی تلقی می‌شد. وی هر آنچه را برخلاف مسیر قرآن و سنت بود، بدعتی می‌دانست که گریبان‎گیر مسلمانان شده است؛ چراکه قرآن خود شفای همه دردها و چراغی روشنگر است. او مقصر اصلی ناکامی مسلمانان در عصر حاضر را جهل، اسراف، ظلم، فساد و کفر مسلمانان به نعمت‎های خداوند تعریف می‌کرد و می‌گفت: «تمام بلاهای نازل بر سر ما از این ورودی‎هاست»<ref>ر.ک: همان، ص327</ref>.

بر این اساس یکی از ~~راه‎هایی~~ که ابن بادیس در تفسیر خویش پیش گرفته، راه تحذیر در مقابل اسرائیلیات است؛ بدین ‎صورت که نسبت به احادیث ساختگی راه هشدار پیش کشیده است؛ مثلاً ایشان در مقام مبارزه با ورود احادیث ساختگی به حوزه تفسیر می‎نویسد: در عظمت سلطنت سلیمان روایت‎های زیادی وارد شده که بسیاری از آن‎ها سهمی از صحت ندارند و بیشترشان جعلی و ساختگی هستند که کتب تفسیری را پر کرده‌اند. همانند روایاتی که از کعب‎الاحبار و وهب بن منبه رسیده‌اند که قلمرو سلطنت سلیمان را تمام زمین می‌دانند؛ بااین‎حال «سبا» که خود سرزمینی عظیم بود، از نگاه سلیمان پنهان ماند. وی معتقد است محتوای این روایات نشان‎دهنده ساختگی بودن آن‎ها است که باید از آن‎ها دوری کرد. ابن بادیس این توضیح را برای تحذیر و هشدار به مفسران می‌دهد که بی‎محابا روایات ساختگی را - که دارای تهافت هستند - وارد تفسیر نکنند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/18759/174 ر.ک: شفیعی، علی، ص174-175]</ref>.

بر این اساس یکی از راه‌هایی که ابن بادیس در تفسیر خویش پیش گرفته، راه تحذیر در مقابل اسرائیلیات است؛ بدین ‎صورت که نسبت به احادیث ساختگی راه هشدار پیش کشیده است؛ مثلاً ایشان در مقام مبارزه با ورود احادیث ساختگی به حوزه تفسیر می‎نویسد: در عظمت سلطنت سلیمان روایت‎های زیادی وارد شده که بسیاری از آن‎ها سهمی از صحت ندارند و بیشترشان جعلی و ساختگی هستند که کتب تفسیری را پر کرده‌اند. همانند روایاتی که از کعب‎الاحبار و وهب بن منبه رسیده‌اند که قلمرو سلطنت سلیمان را تمام زمین می‌دانند؛ بااین‎حال «سبا» که خود سرزمینی عظیم بود، از نگاه سلیمان پنهان ماند. وی معتقد است محتوای این روایات نشان‎دهنده ساختگی بودن آن‎ها است که باید از آن‎ها دوری کرد. ابن بادیس این توضیح را برای تحذیر و هشدار به مفسران می‌دهد که بی‎محابا روایات ساختگی را - که دارای تهافت هستند - وارد تفسیر نکنند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/18759/174 ر.ک: شفیعی، علی، ص174-175]</ref>.

بهره‎گیری از لغت در حوزه واژه‎شناسی از ~~شیوه‎های~~ مهمی است که ابن بادیس در تفسیر خویش به‎کرات از آن استفاده برده است.

بهره‎گیری از لغت در حوزه واژه‎شناسی از شیوه‌های مهمی است که ابن بادیس در تفسیر خویش به‎کرات از آن استفاده برده است.

ابن بادیس، اهتمام فوق‎العاده‌ای به لغت داشته است. وی از مفسرانی است که تلاش فراوانی کرده است تا مفردات قرآن را شرح دهد. بهره‎گیری از لغت در تفسير ابن باديس فراوان است؛ از جمله در تفسیر '''وَ جَعَلْنَا اَللّيلَ وَ اَلنَّهٰارَ آيتَينِ فَمَحَوْنٰا آيةَ اَللَّيلِ''' (اسراء: 12)، به توضیح مفردات این آیه پرداخته و با مراجعه به دانش لغت در ترجمان واژگان این آیه چنین گفته است: «جعلنا الليل... جعل الشيء»؛ یعنی چیزی را در حالتی خاص و تعریف‎شده نهادن. آیتین از «الآية» گرفته شده که به معنای نماد و نشانه و دلالت‎کننده و هدایت‎گر است. فمحونا نیز از «المحو» گرفته شده که به معنای زایل شدن و از بین رفتن است...<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/18759/167 ر.ک: همان، ص167]</ref>.