۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'هاي' به 'های'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
مطالب كتاب، پس از مقدمه مصحح در اشاره‌اى كوتاه به زندگى‌نامه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | مطالب كتاب، پس از مقدمه مصحح در اشاره‌اى كوتاه به زندگى‌نامه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]]، از بخش‌هاى زير تشكيل يافته است: مقدمه مؤلف تحت عنوان «آنچه كه اراده كردم مقدم شود» كه در آن به تعريف علم نحو پرداخته و چهار بخش اصلى تحت عناوين: اسماء، افعال، مباحث جمله و مفردات كه از جمله مطالب آن‌ها عبارتند از: تعريف كلمه و كلام، تعريف فعل و مختصات آن، تعريف حرف و مختصات آن، تقسيمات اسم و...، اسماء معرب و مبنى، مرفوعات، مونث آوردن فعل، اقسام خبر، نواسخ مبتدا و خبر، موارد حذف فعل در مفعول، مطلق، مجرورات، بازگشت ضمير، اسمائى كه مانند فعل عمل مى‌كنند... | ||
[[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] اين كتاب را به برادر كوچكش، عبدالصمد ديكته كرده و سپس در اختيار اهل فضل قرار داده است. | ||
اين اثر، جزو كتب درسى در مرحله متوسط علم نحو در حوزه‌هاى علميه است. [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | اين اثر، جزو كتب درسى در مرحله متوسط علم نحو در حوزه‌هاى علميه است. [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] با نگارش اين كتاب، نزدیک به پنج قرن است كه نام خود را در قالب اصلى‌ترين كتاب‌هاى دينى، در راستاى آشنايى با علوم اسلامى، يعنى جامع المقدمات حفظ كرده است. اين در حالى است كه تاريخ او را به عنوان عالمى نحوى نمى‌شناسد و به اثر او، تنها به ديد بررسى آثار بزرگان علم نحو مى‌نگرد. | ||
اين اثر با وجود داشتن عباراتى موجز و مختصر، از جامعيت خاصى برخوردار است. در اين اثر، متنِ تصحيح شده‌اى از كتاب ارائه شده، سپس مشكلات متن به كمك دو شرح «شرح الفوائد الصمديه سيدعليخان كبير» و «الكلام المفيد»، توسط مصحح، در پاورقى توضيح داده شده كه طلاب را از مراجعه به هر شرح ديگرى بى‌نياز مى‌كند، زيرا در آن تلاش شده است تا چكيده مطالب مهم اين دو شرح در پاورقى ذكر شود. | اين اثر با وجود داشتن عباراتى موجز و مختصر، از جامعيت خاصى برخوردار است. در اين اثر، متنِ تصحيح شده‌اى از كتاب ارائه شده، سپس مشكلات متن به كمك دو شرح «شرح الفوائد الصمديه سيدعليخان كبير» و «الكلام المفيد»، توسط مصحح، در پاورقى توضيح داده شده كه طلاب را از مراجعه به هر شرح ديگرى بى‌نياز مى‌كند، زيرا در آن تلاش شده است تا چكيده مطالب مهم اين دو شرح در پاورقى ذكر شود. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
در حديقه دوم به اسماء معرب، نواسخ، اسماء منصوب و غير منصوب، اسماء مبنى، توابع، اسماء عمل كننده شبيه به افعال و اسباب منع صرف اسم اشاره مى‌شود. نویسنده اسم را به معرب و مبنى تقسيم نموده و معربات را داراى انواعى شمرده است: اول آنچه كه مرفوع است، كه چهار گونه مى‌باشد: فاعل، نائب فاعل، مبتدا و خبر. نویسنده در ادامه، نواسخ را در فصلى ذكر و به اين نكته اشاره كرده است كه گاهى اوقات، بر مبتدا و خبر، افعال و حروفى داخل مى‌شود كه مبتدا، اسمِ آن و خبر، خبر آن مى‌شود و به آن‌ها، نواسخ گفته مى‌شوند. اين نواسخ، پنج نوع هستند كه عبارتند از: افعال ناقصه، حروف مشبهه بالفعل، ما و لاى شبيه به ليس، لاى نافيه جنس و افعال مقاربه. | در حديقه دوم به اسماء معرب، نواسخ، اسماء منصوب و غير منصوب، اسماء مبنى، توابع، اسماء عمل كننده شبيه به افعال و اسباب منع صرف اسم اشاره مى‌شود. نویسنده اسم را به معرب و مبنى تقسيم نموده و معربات را داراى انواعى شمرده است: اول آنچه كه مرفوع است، كه چهار گونه مى‌باشد: فاعل، نائب فاعل، مبتدا و خبر. نویسنده در ادامه، نواسخ را در فصلى ذكر و به اين نكته اشاره كرده است كه گاهى اوقات، بر مبتدا و خبر، افعال و حروفى داخل مى‌شود كه مبتدا، اسمِ آن و خبر، خبر آن مى‌شود و به آن‌ها، نواسخ گفته مى‌شوند. اين نواسخ، پنج نوع هستند كه عبارتند از: افعال ناقصه، حروف مشبهه بالفعل، ما و لاى شبيه به ليس، لاى نافيه جنس و افعال مقاربه. | ||
نوع دوم از معربات، | نوع دوم از معربات، آنهایى هستند كه منصوب‌اند و عبارتند از: مفعول به، مفعول مطلق، مفعول له، مفعول معه، مفعول فيه، منصوب به نزع خافض، حال و تمييز. | ||
نوع سوم، مجروراند و بر دو نوع: مضاف اليه و مجرو به حروف. | نوع سوم، مجروراند و بر دو نوع: مضاف اليه و مجرو به حروف. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
حديقه پنجم پيرامون مفردات است، مثل همزه، ان، ام، اما، اىّ، حاشا، بل، حتى، فاء، قد، كم، لو و... در حقيقت مى‌توان ادعا كرد كه اين حديقه، خلاصه باب اول از كتاب مغنى اللبيب ابن هشام با ايجاز شديد است. | حديقه پنجم پيرامون مفردات است، مثل همزه، ان، ام، اما، اىّ، حاشا، بل، حتى، فاء، قد، كم، لو و... در حقيقت مى‌توان ادعا كرد كه اين حديقه، خلاصه باب اول از كتاب مغنى اللبيب ابن هشام با ايجاز شديد است. | ||
از جمله ويژگى‌هاى اين اثر آن است كه با حجم بسيار كم، حاوى يك دوره كامل نحو است كه در كمال ايجاز و اختصار و در كمال فصاحت و بلاغت مى‌باشد و به يقين مى‌توان گفت كه در عبارات آن اعجازى به كار رفته است و به گفته نویسنده، در آن دُرّ و گوهرهاى | از جمله ويژگى‌هاى اين اثر آن است كه با حجم بسيار كم، حاوى يك دوره كامل نحو است كه در كمال ايجاز و اختصار و در كمال فصاحت و بلاغت مى‌باشد و به يقين مى‌توان گفت كه در عبارات آن اعجازى به كار رفته است و به گفته نویسنده، در آن دُرّ و گوهرهاى گرانبهایى به كار رفته كه جز اهل فن و ادب كسى به حقيقت آن‌ها پى‌نخواهد برد. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||