اعتقادات شیخ بهایی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
'''اعتقادات شيخ | '''اعتقادات شيخ بهایى''' متن تصحيح شده «رسالة الاعتقادات» شيخ بهاء‌الدين محمد عاملى (953- 1030ق) است كه به همراه سه ترجمه و شرح فارسی آن به كوشش و پژوهش جويا جهانبخش منتشر شده است. این اثر، نمونه‌اى از فعالیت‌های متكلمانه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] و یکى از باورنامه‌هاى برجسته شيعى است.<ref>مقدمه مصحح، ص184</ref> | ||
الرسالة الاعتقادية؛ الاعتقادية؛ اعتقادات الإمامية؛ العقائد؛ العقائد البهائية و اعتقاد الإمامية، نام‌هاى مختلفى است كه برای این کتاب ذكر شده است.<ref>همان</ref> | الرسالة الاعتقادية؛ الاعتقادية؛ اعتقادات الإمامية؛ العقائد؛ العقائد البهائية و اعتقاد الإمامية، نام‌هاى مختلفى است كه برای این کتاب ذكر شده است.<ref>همان</ref> | ||
[[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] در این رساله كوشيده مهم‌ترين اعتقادات شيعه اثنى‌عشريه و امتيازات آن نسبت به ديگر فرقه‌هاى اسلامى را چه در حوزه اصول دين و چه فروع دين متذكر شود. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در پيشگفتار، ابتدا باورنامه‌نگارى و پايگاه آن در كلام شيعى بررسى شده و در ادامه، مباحث زير، مطرح گرديده است: [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | در پيشگفتار، ابتدا باورنامه‌نگارى و پايگاه آن در كلام شيعى بررسى شده و در ادامه، مباحث زير، مطرح گرديده است: [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] و نقد حال او؛ تكاپوهاى متكلمانه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]]؛ درباره رساله اعتقادات؛ شروح و شارحان این رساله و درباره كوشش و پژوهش حاضر.<ref>همان، ص11-267</ref> | ||
پس از مقدمه مصحح، بخش‌هاى ذيل به ترتيب ارائه شده است: | پس از مقدمه مصحح، بخش‌هاى ذيل به ترتيب ارائه شده است: | ||
اول: متن رساله اعتقادات [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | اول: متن رساله اعتقادات [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]]: | ||
وى در تأليف این رساله، احتمالاً به رساله «العقائد الفخرية» كه باورنامه‌اى شيعى است به قلم [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخرالمحققين]] محمد (771ق)، فرزند [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]]، نظر داشته است. | وى در تأليف این رساله، احتمالاً به رساله «العقائد الفخرية» كه باورنامه‌اى شيعى است به قلم [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخرالمحققين]] محمد (771ق)، فرزند [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]]، نظر داشته است. شباهت‌هایى ميان این رساله و رساله [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخرالمحققين]] هست كه بيش و كم، اطمينان مى‌آورد كه شيخ بعض مطالب را از آن اقتباس كرده است؛ خصوصاً كه آشنايى و اعتناى شيخ به رساله [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخرالمحققين]]، هيچ گمانى را برنمى‌تابد و مى‌دانيم كه صدرالدين محمد تبريزى كه رساله [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخرالمحققين]] را به عنوان «عقايد عباسيه» به فارسی درآورده است، از شاگردان شيخ بوده و به فرموده او این ترجمه را فراهم ساخته است.<ref>همان، ص189</ref>البته بايد نظر داشت كه اقتباس شيخ از رساله [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخرالمحققين]]، كاملاً در چارچوب اقتباس‌هاى متعارف پيشينيان بوده و از آن گذشته، افزونه‌ها و تغييرهاى شيخ در همان مطالب مقتبس از یک‌سو و فروع و موارد متعددى كه از بن در رساله [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخرالمحققين]] نبوده و در رساله شيخ افزوده شده از سوى ديگر، چندان هست كه در هويت مستقل رساله شيخ، جاى شك و ريب نمى‌گذارد.<ref>همان، ص193</ref> | ||
درونمايه رساله اعتقادات شيخ جاى بررسى و كاوش و تحليل بسيار دارد. اين‌كه نویسنده در مقام یک عالم برجسته امامى و «شيخ الإسلام» زمان، چه مسائل و مباحثى را به عنوان خطوط برجسته معتقدات اماميه قابل طرح ديده و چگونه و با چه تعابيرى آن‌ها را مطرح كرده، خود مسأله‌اى حايز اهميت است؛ به‌ويژه ازآن‌روى كه آنچه او به عنوان خطوط برجسته و مميزات فروع و اصول شیعیان دوازده امامى آورده يا حتى نياورده، نمودار ميزان اهميت يا عدم اهميت مسأله از نظر او يا از چشم زمانه اوست.<ref>همان، ص200</ref> | درونمايه رساله اعتقادات شيخ جاى بررسى و كاوش و تحليل بسيار دارد. اين‌كه نویسنده در مقام یک عالم برجسته امامى و «شيخ الإسلام» زمان، چه مسائل و مباحثى را به عنوان خطوط برجسته معتقدات اماميه قابل طرح ديده و چگونه و با چه تعابيرى آن‌ها را مطرح كرده، خود مسأله‌اى حايز اهميت است؛ به‌ويژه ازآن‌روى كه آنچه او به عنوان خطوط برجسته و مميزات فروع و اصول شیعیان دوازده امامى آورده يا حتى نياورده، نمودار ميزان اهميت يا عدم اهميت مسأله از نظر او يا از چشم زمانه اوست.<ref>همان، ص200</ref> | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
چهارم: ترجمه و شرح رساله اعتقادات از سلطان حسین استرآبادى: | چهارم: ترجمه و شرح رساله اعتقادات از سلطان حسین استرآبادى: | ||
نگاهى به ترجمه و شرح او، نشان مى‌دهد كه وى در زمينه علم كلام و اقوال متكلمان و فرقه‌هاى كلامى، فى‌الجمله اطلاع و اهتمامى داشته است و لذا نشاط و تفصيلى كه در گزارش فروع اعتقادى رساله به كار مى‌بندد، با آنچه در بخش فقهى نشان مى‌دهد قابل مقايسه نيست؛ چرا كه در گزارش فقهيات، اغلب به ترجمه‌گونه‌اى بسنده كرده و درگذشته است. در نگارش نثر فارسی‌اش- اگرچه نثر ممتازى ندارد- | نگاهى به ترجمه و شرح او، نشان مى‌دهد كه وى در زمينه علم كلام و اقوال متكلمان و فرقه‌هاى كلامى، فى‌الجمله اطلاع و اهتمامى داشته است و لذا نشاط و تفصيلى كه در گزارش فروع اعتقادى رساله به كار مى‌بندد، با آنچه در بخش فقهى نشان مى‌دهد قابل مقايسه نيست؛ چرا كه در گزارش فقهيات، اغلب به ترجمه‌گونه‌اى بسنده كرده و درگذشته است. در نگارش نثر فارسی‌اش- اگرچه نثر ممتازى ندارد- نشانه‌هایى از آشنايى با متون ادبى و به‌ويژه گرايش به سجع‌بردارى ديده مى‌شود. ناگفته نماند كه بناگزير، چهار كلمه پى‌درپى در یک‌جا و دو كلمه پى‌درپى در جاى ديگر رساله وى، حذف گرديده و به جاى آن‌ها، نقطه‌چين نهاده شده است.<ref>همان، ص248</ref> | ||
== وضعيت کتاب == | == وضعيت کتاب == | ||