آزادی در اندیشه امام خمینی(ره): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
جز (جایگزینی متن - 'مي' به 'می') |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1368 - پیامها و سخنرانیها - نظریه درباره آزادی | خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1368 - پیامها و سخنرانیها - نظریه درباره آزادی | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
موسسه تنظيم و نشر آثار امام | موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمینی(س) | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | | مکان نشر =تهران - ایران | ||
| سال نشر = 1390 ش | | سال نشر = 1390 ش | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''آزادى در انديشه امام | '''آزادى در انديشه امام خمینى(س)'''، اثر [[على داستانى بيركى]]، معرفى و تبيين ديدگاه‌ها و انديشه‌هاى [[امام خمینى(ره)|امام خمینى]](ره) پيرامون آزادى مى‌باشد. | ||
کتاب به زبان فارسی بوده و در گروه سياسىِ حوزه معاونت پژوهشى مؤسسه تنظيم و نشر آثار [[امام | کتاب به زبان فارسی بوده و در گروه سياسىِ حوزه معاونت پژوهشى مؤسسه تنظيم و نشر آثار [[امام خمینى(ره)|امام خمینى]](س) استخراج و تنظيم شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
تاريخ صدور پيام‌ها و سخنرانى‌هاى حضرت امام(ره)، برگرفته از مجموعه صحيفه امام(ره)، در ذيل هر بخش ذكر شده و مشخصات كامل مآخذ بر اساس شماره مسلسل، در پایان هر قطعه در انتهاى کتاب آورده شده است.<ref>همان، ص7</ref> | تاريخ صدور پيام‌ها و سخنرانى‌هاى حضرت امام(ره)، برگرفته از مجموعه صحيفه امام(ره)، در ذيل هر بخش ذكر شده و مشخصات كامل مآخذ بر اساس شماره مسلسل، در پایان هر قطعه در انتهاى کتاب آورده شده است.<ref>همان، ص7</ref> | ||
عبارت‌ها با توجه به پيام صريح و اصلى آن‌ها، به دنبال نزدیک ترين عنوان انتخابى آورده شده و از تكرار آن‌ها در ساير عنوان‌ها، خوددارى شده است؛ از | عبارت‌ها با توجه به پيام صريح و اصلى آن‌ها، به دنبال نزدیک ترين عنوان انتخابى آورده شده و از تكرار آن‌ها در ساير عنوان‌ها، خوددارى شده است؛ از همین روى، در بسيارى از موارد، ممكن است مطلبى كه ذيل یک عنوان خاص آمده است، حاوى پيامى مربوط به عنوان ديگر نيز باشد كه به استثناى موارد معدود، در عنوان بعدى تكرار نشده است؛ بنابراین، محققان محترم برای بررسىِ آمارى ديدگاه‌هاى حضرت امام(ره) در خصوص هر عنوان، نبايد فقط به موارد ذكرشده ذيل همان عنوان، اكتفا نمايند، بلكه مراجعه به ساير عنوان‌هاى کتاب اجتناب‌ناپذير است.<ref>همان</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
در فصل سوم، «حدود آزادى»، مبانى شرع و عقل، اخلاق و سنت‌هاى انسانى، حدود قانونى، عدم توطئه‌چينى، عدم فسادانگيزى و عدم ضرررسانى به‌عنوان حدود آزادى در بيانات حضرت امام مورد بررسى قرار گرفته است.<ref>همان، ص69-100</ref> | در فصل سوم، «حدود آزادى»، مبانى شرع و عقل، اخلاق و سنت‌هاى انسانى، حدود قانونى، عدم توطئه‌چينى، عدم فسادانگيزى و عدم ضرررسانى به‌عنوان حدود آزادى در بيانات حضرت امام مورد بررسى قرار گرفته است.<ref>همان، ص69-100</ref> | ||
فصل چهارم، به آزادى‌هاى قشرهاى مختلف جامعه اختصاص دارد و مطالبى درباره آزادى زن، آزادى در دانشگاه‌ها و فعالیت‌های دانشجویى، آزادى حوزه‌هاى | فصل چهارم، به آزادى‌هاى قشرهاى مختلف جامعه اختصاص دارد و مطالبى درباره آزادى زن، آزادى در دانشگاه‌ها و فعالیت‌های دانشجویى، آزادى حوزه‌هاى علمیه و حقوق و آزادى‌هاى اقليت‌هاى مذهبى را شامل مى‌شود.<ref>همان، ص101-</ref> | ||
فصل پنجم، با عنوان «رابطه آزادى با مفاهيم بنيادين حكومت»، مواضع امام(ره) را در مورد | فصل پنجم، با عنوان «رابطه آزادى با مفاهيم بنيادين حكومت»، مواضع امام(ره) را در مورد حاكمیت اسلامى، آزادى و قانون اساسى، آزادى انتخابات، مشاركت آزادانه مردم در تصمیم‌گيرى‌ها و آزادى و استقلال شوراها بيان مى‌كند.<ref>همان، ص163-253</ref> | ||
در خلال مباحث و مطالب کتاب، به تبيين ديدگاه‌ها و انديشه‌هاى حضرت امام(ره) پيرامون آزادى، پرداخته شده است. روشن است كه مفهوم آزادى در مكتب اسلام، با آنچه كه در مكتب ليبراليسم مطرح است كاملا متفاوت است. حضرت امام(ره)، ضمن انتقاد از آزادى به شكل غربى آن - كه نوعى بى‌بندوبارى بدون قيد و شرط و در راستاى رویارویى با اخلاق و سنت‌هاى انسانى و برخلاف شرع و عقل بوده است - آزادى را در چهارچوب تعاليم اسلام، مصالح جامعه و قوانين مبتنى بر احكام الهى، نيازها و منافع عمومى، مطلوب دانسته‌اند.<ref>مقدمه، ص4</ref> | در خلال مباحث و مطالب کتاب، به تبيين ديدگاه‌ها و انديشه‌هاى حضرت امام(ره) پيرامون آزادى، پرداخته شده است. روشن است كه مفهوم آزادى در مكتب اسلام، با آنچه كه در مكتب ليبراليسم مطرح است كاملا متفاوت است. حضرت امام(ره)، ضمن انتقاد از آزادى به شكل غربى آن - كه نوعى بى‌بندوبارى بدون قيد و شرط و در راستاى رویارویى با اخلاق و سنت‌هاى انسانى و برخلاف شرع و عقل بوده است - آزادى را در چهارچوب تعاليم اسلام، مصالح جامعه و قوانين مبتنى بر احكام الهى، نيازها و منافع عمومى، مطلوب دانسته‌اند.<ref>مقدمه، ص4</ref> | ||
ايشان معتقدند كه قوانين اسلام، آزادى سالم و منطقى را برای همه انسان‌ها | ايشان معتقدند كه قوانين اسلام، آزادى سالم و منطقى را برای همه انسان‌ها تضمین كرده است. آزادى، در ادبيات امام(ره)، همچون هر كلمه ارزشى ديگر، در سلسله مراتب نظام توحيدى معنا مى‌شود و نقطه اوج آزادى در این چهارچوب، انقطاع إلى الله است. در انديشه امام(ره) جهان‌بينى توحيدى نگاهى بس عمیق و ژرف به آزادى دارد و از منظرى كاملا انسانى و مبتنى بر فطرت الهى انسان، به آن توجه شده است.<ref>همان</ref> | ||
امام(ره) ضمن پذيرش و جانب‌دارى از آزادى، به‌خصوص آزادى‌هاى سياسى، اجتماعى، آن را به‌مثابه یکى از حقوق فطرى و طبيعى مردم در عرصه‌هاى مختلف فردى و اجتماعى، از جمله حقوق غير اكتسابى مى‌شمارند؛ زيرا آزادى از مقوله حقوق موضوعى نيست تا انسانى به انسان ديگر اعطا كند، بلكه پاره‌اى از طبيعت آدمى و از جمله حقوق طبيعى اوست؛ حتى اگر دولت و حكومت آن را به | امام(ره) ضمن پذيرش و جانب‌دارى از آزادى، به‌خصوص آزادى‌هاى سياسى، اجتماعى، آن را به‌مثابه یکى از حقوق فطرى و طبيعى مردم در عرصه‌هاى مختلف فردى و اجتماعى، از جمله حقوق غير اكتسابى مى‌شمارند؛ زيرا آزادى از مقوله حقوق موضوعى نيست تا انسانى به انسان ديگر اعطا كند، بلكه پاره‌اى از طبيعت آدمى و از جمله حقوق طبيعى اوست؛ حتى اگر دولت و حكومت آن را به رسمیت نشناسد. درعين‌حال، جامعه به‌منظور حفظ اركان خود و تأمین نظم و امنيت، مى‌تواند حدود، شرايط و قيودى در استفاده از آزادى مقرر نمايد؛ اما ايجاد تزلزل در اساس و پايه آن از حدود صلاحيت دولت، حكومت و جامعه بيرون است. خلاصه آنكه، آزادى در ذات انسان است و انسان به اقتضاى انسانيت خویش آزاد و آزادى‌طلب است.<ref>همان</ref> | ||
حضرت امام(ره) كوشيده‌اند تا به مدد مصاديق، معناى آزادى را تا حدود زيادى تبيين و مشخص نمايند؛ تأكيد بر حضور مردم در روند | حضرت امام(ره) كوشيده‌اند تا به مدد مصاديق، معناى آزادى را تا حدود زيادى تبيين و مشخص نمايند؛ تأكيد بر حضور مردم در روند حاكمیت و نقش آنان در ساختار قدرت انتخابات و گزينش حاكم، نظارت و... را مى‌توان از جمله مصاديقِ تبلور آزادى در بيانات ايشان دانست. امام(ره) ضمن به رسمیت شناختن آزادى‌هاى فردى و سياسى، انديشه و بيان، احزاب و اجتماعات، عقيده و مذهب، مشاركت آزادانه مردم در تصمیم‌گيرى‌ها و... مواردى چون شرع و عقل، اخلاق و سنت‌هاى انسانى، قانون، عدم توطئه‌چينى، عدم فسادانگيزى و عدم ضرررسانى را تحت عنوان حدود آزادى مطرح كرده‌اند.<ref>همان، ص4-5</ref> | ||
ايشان همچنين خاطرنشان ساخته‌اند در اسلام فقط آزادى‌هايى از مردم سلب مى‌شود كه برخلاف مصلحت آنان و به حيثيت انسانى فرد لطمه وارد سازد. به نظر نویسنده، نگاه امام(ره) به واژه مدرن آزادى، بيشتر به مضمون مثبت آن گرايش دارد؛ چه، ايشان به‌وضوح بر تجربه داخلى يا ملى و | ايشان همچنين خاطرنشان ساخته‌اند در اسلام فقط آزادى‌هايى از مردم سلب مى‌شود كه برخلاف مصلحت آنان و به حيثيت انسانى فرد لطمه وارد سازد. به نظر نویسنده، نگاه امام(ره) به واژه مدرن آزادى، بيشتر به مضمون مثبت آن گرايش دارد؛ چه، ايشان به‌وضوح بر تجربه داخلى يا ملى و اهمیت آن در درك آزادى تأكيد مى‌ورزند؛ ازاين‌رو، مى‌توان به‌سهولت داورى كرد كه امام(ره) بيشتر در انديشه «آزادى برای» هستند تا معناى ليبرالى «آزادى از»؛ همان كه به آزادى منفى نيز مشهور شده است.<ref>ر.ک: همان، ص5</ref> | ||
واژه آزادى در كلام امام(ره) در بسيارى از موارد هم‌زمان با استعمال اصطلاح «ملت ما» يا «مردم ایران» به كار رفته است. تجربه انقلاب اسلامى و تشكيل یک جمهورى دينى نوپا، بسترى است كه امام(ره) در متن آن، واژه آزادى را به كار گرفته‌اند. به اعتقاد نویسنده داورى صريح و قابل دفاعى كه بتوان ارائه داد، این است كه دريافت امام(ره) از آزادى، بيشتر به آزادگى یک ملت نزدیک مى‌شود تا به رهايى فرد liberation و سرانجام اينكه، آزادى ملت اول مرتبه تمدن است و لازم است از این موهبت ارزشمند انسانى - كه به تعبير خود آن بزرگوار از برترين نعمت‌هاى خداوندى پس از نعمت حيات بشمار مى‌آيد - پاسدارى و حراست نماييم تا جامعه به رشد و تعالى و بالندگى برسد.<ref>ر.ک: همان</ref> | واژه آزادى در كلام امام(ره) در بسيارى از موارد هم‌زمان با استعمال اصطلاح «ملت ما» يا «مردم ایران» به كار رفته است. تجربه انقلاب اسلامى و تشكيل یک جمهورى دينى نوپا، بسترى است كه امام(ره) در متن آن، واژه آزادى را به كار گرفته‌اند. به اعتقاد نویسنده داورى صريح و قابل دفاعى كه بتوان ارائه داد، این است كه دريافت امام(ره) از آزادى، بيشتر به آزادگى یک ملت نزدیک مى‌شود تا به رهايى فرد liberation و سرانجام اينكه، آزادى ملت اول مرتبه تمدن است و لازم است از این موهبت ارزشمند انسانى - كه به تعبير خود آن بزرگوار از برترين نعمت‌هاى خداوندى پس از نعمت حيات بشمار مى‌آيد - پاسدارى و حراست نماييم تا جامعه به رشد و تعالى و بالندگى برسد.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||