۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
مفتاح العلوم. تلخیص | مفتاح العلوم. تلخیص | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر]] ( | [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر]] (نویسنده) | ||
[[خطیب قزوینی، محمد بن عبدالرحمن]] ( | [[خطیب قزوینی، محمد بن عبدالرحمن]] (نویسنده) | ||
[[تفتازانی، مسعود بن عمر]] (شارح) | [[تفتازانی، مسعود بن عمر]] (شارح) | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
همان طور كه در مقدمه كتاب آمده، بدون آشنايى با ظرافت‌ها و قواعد اين علم، اساسا دست‌يابى به بسيارى از مضامين آيات و احاديث ممكن نيست و لذا | همان طور كه در مقدمه كتاب آمده، بدون آشنايى با ظرافت‌ها و قواعد اين علم، اساسا دست‌يابى به بسيارى از مضامين آيات و احاديث ممكن نيست و لذا نویسنده با انگيزه مقدسى به تأليف كتاب اقدام كرده است. مطالبى كه در بخش‌هاى سه‌گانه كتاب ارائه شده است، به ترتيب عبارت است از: | ||
#در اين بخش كه به «علم معانى» اختصاص دارد، ابتدا احوال اسناد خبرى و اسناد حقيقى و مجازى تشريح شده است. سپس مسنداليه و مسند با ذكر مثال و اشعار مختلف بررسى شده است. بسيارى از اعتبارات گذشته در متعلقات فعل جارى مى‌شود كه در باب چهارم مورد بحث قرار گرفته است. | #در اين بخش كه به «علم معانى» اختصاص دارد، ابتدا احوال اسناد خبرى و اسناد حقيقى و مجازى تشريح شده است. سپس مسنداليه و مسند با ذكر مثال و اشعار مختلف بررسى شده است. بسيارى از اعتبارات گذشته در متعلقات فعل جارى مى‌شود كه در باب چهارم مورد بحث قرار گرفته است. | ||
#:«القصر» در لغت حبس و در اصطللاح به معناى تخصيص شىء به شىء به طريق مخصوص است كه اقسام آن به تفصيل در باب بعد آمده است. انشاء از ديگر عناوين علم معانى است كه به دو قسم طلب و غيرطلب تقسيم مى‌شود. | #:«القصر» در لغت حبس و در اصطللاح به معناى تخصيص شىء به شىء به طريق مخصوص است كه اقسام آن به تفصيل در باب بعد آمده است. انشاء از ديگر عناوين علم معانى است كه به دو قسم طلب و غيرطلب تقسيم مى‌شود. نویسنده متذكر مى‌شود كه در اينجا از انشاء به معناى غيرطلب بحثى نمى‌كنيم و انواع انشاء به معناى طلب مورد نظر ماست. | ||
#:[[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]] در باب هفتم به دو مبحث مهم فصل و وصل مى‌پردازد و دليل تقدم فصل بر وصل را اصالت آن دانسته كه وصل عارض بر آن مى‌شود. آخرين باب را كه به ايجاز و اطناب و مساوات اختصاص دارد، با كلامى از سكاكى كه ايجاز و اطناب را از امور نسبى مى‌داند، آغاز و در ضمن دو فصل مورد مطالعه قرار گرفته است. | #:[[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]] در باب هفتم به دو مبحث مهم فصل و وصل مى‌پردازد و دليل تقدم فصل بر وصل را اصالت آن دانسته كه وصل عارض بر آن مى‌شود. آخرين باب را كه به ايجاز و اطناب و مساوات اختصاص دارد، با كلامى از سكاكى كه ايجاز و اطناب را از امور نسبى مى‌داند، آغاز و در ضمن دو فصل مورد مطالعه قرار گرفته است. | ||
#«علم بيان» بر علم بديع مقدم شده و در اين بخش مورد بحث قرار گرفته است. | #«علم بيان» بر علم بديع مقدم شده و در اين بخش مورد بحث قرار گرفته است. نویسنده در بيان دليل تقدم علم بيان، نياز به آن در خود بلاغت و تعلق بديع به توابع مى‌داند. از مهمترين مباحث اين بخش، تشبيه، حقيقت و مجاز و استعاره و كنايه است. | ||
#«بديع» علمى است كه به وسيله آن شيوه‌هاى نيكو نمودن كلام شناخته مى‌شود. تحسين كلام به دو قسم لفظى و معنوى تقسيم مى‌شود. هر يك از اين دو قسم به اقسام مختلفى تقسيم مى‌شود كه كل مباحث اين باب را در برگرفته است. | #«بديع» علمى است كه به وسيله آن شيوه‌هاى نيكو نمودن كلام شناخته مى‌شود. تحسين كلام به دو قسم لفظى و معنوى تقسيم مى‌شود. هر يك از اين دو قسم به اقسام مختلفى تقسيم مى‌شود كه كل مباحث اين باب را در برگرفته است. | ||
== وضعيت كتاب== | == وضعيت كتاب== | ||
در ابتداى كتاب خطبه‌اى آمده است كه با درود بر محمد(ص) و خاندانش آغاز و تكريم و تجليل از حاكم زمانش سلطان محمود جانى بك خان به اتمام مى‌رسد. | در ابتداى كتاب خطبه‌اى آمده است كه با درود بر محمد(ص) و خاندانش آغاز و تكريم و تجليل از حاكم زمانش سلطان محمود جانى بك خان به اتمام مى‌رسد. نویسنده مقدمه خود را پس از مقدمه صاحب تلخيص‌المفتاح آورده است. فهرست مطالب در انتهاى اثر آمده است. | ||
== منابع مقاله== | == منابع مقاله== | ||