الغاية في القراءات العشر (و يليه ما اتفق لفظه و أختلف معناه في القرآن العظيم، و يليه المقدمة في أصول القراءات): تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - 'مبرد، محمد بن يزيد' به 'مبرد، محمد بن یزید') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =33867 | ||
| کد پدیدآور =05990 | | کد پدیدآور =05990 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''الغاية في القراءات العشر و يليه ما اتفق لفظه و اختلف معناه في القرآن العظيم و يليه المقدمة في أصول القراءات'''، مجموعه سه اثر، بهترتیب از آنِ ابوبکر احمد بن حسین بن مهران، ابوالعباس محمد بن یزید مبرّد و ابوالاصبغ عبدالعزیز بن علی بن طحّان اشبیلی است که به زبان عربی در موضوع علوم قرآنی نوشته شده است. | '''الغاية في القراءات العشر و يليه ما اتفق لفظه و اختلف معناه في القرآن العظيم و يليه المقدمة في أصول القراءات'''، مجموعه سه اثر، بهترتیب از آنِ ابوبکر احمد بن حسین بن مهران، ابوالعباس محمد بن یزید مبرّد و ابوالاصبغ عبدالعزیز بن علی بن طحّان اشبیلی است که به زبان عربی در موضوع علوم قرآنی نوشته شده است. | ||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
===الغاية في القراءات العشر=== | ===الغاية في القراءات العشر=== | ||
در مقدمه محقق چنین آمده: در ابتدای امر، به مدتی طولانی، مطالب درباره قرائات قرآنی در لابهلای کتابهای تفسیری نوشته میشد و بهمرور و آرامآرام، علم قرائات و کتابهای آن بهصورت مستقل و جداگانه به نگارش درآمد. هرچند ما نقطه شروع حقیقی این علم و حجم نوشتههای آغازین در اینباره و مقدار زمانی که برای نضج و استحکامش صرف شده را بهصورت دقیق نمیدانیم، اما آنچه معلوم است این است که فرّاء و اخفش سهم بسزایی در ابتدای امر در شکلگیری این علم داشتهاند و در قرن چهارم هجری جهشی در این علم به وجود آمد. ابن مجاهد، ابن جریر، ابن سراج، ابن خالویه، فارسی، ازهری، ابن مهران و دیگران از کسانی هستند که در وضع پایههای اصلی این علم مشارکت داشتهاند. | در مقدمه محقق چنین آمده: در ابتدای امر، به مدتی طولانی، مطالب درباره قرائات قرآنی در لابهلای کتابهای تفسیری نوشته میشد و بهمرور و آرامآرام، علم قرائات و کتابهای آن بهصورت مستقل و جداگانه به نگارش درآمد. هرچند ما نقطه شروع حقیقی این علم و حجم نوشتههای آغازین در اینباره و مقدار زمانی که برای نضج و استحکامش صرف شده را بهصورت دقیق نمیدانیم، اما آنچه معلوم است این است که فرّاء و اخفش سهم بسزایی در ابتدای امر در شکلگیری این علم داشتهاند و در قرن چهارم هجری جهشی در این علم به وجود آمد. ابن مجاهد، ابن جریر، ابن سراج، ابن خالویه، فارسی، ازهری، ابن مهران و دیگران از کسانی هستند که در وضع پایههای اصلی این علم مشارکت داشتهاند. | ||
کتاب حاضر از آثار مهم در علم توجیه قرائات (بهویژه در قرائات عشر) است. این اثر، از کتابهایی است که ابن جزری در «النشر في القراءات العشر» از آن یاد میکند. این نوشته، اثری است مختصر و لطیف که توضیح قرائات دهگانه مشهور و قرائت سهل را در بر دارد و برای بعضی از قاریان، بیش از دو روایت را ذکر کرده است. ابن جزری در طرقش برخی از طرق این کتاب را هم روایت کرده و این، بر اهمیت این اثر میافزاید. این چهارمین مرتبه است که «الغاية في القراءات العشر» مورد تحقیق و در دسترس خوانندگان قرار میگیرد و این نیست مگر بهخاطر فایدهای که امید میرود در آن برای خوانندگان و پژوهشگران علوم قرآنی، باشد<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ص3</ref>. | کتاب حاضر از آثار مهم در علم توجیه قرائات (بهویژه در قرائات عشر) است. این اثر، از کتابهایی است که ابن جزری در «النشر في القراءات العشر» از آن یاد میکند. این نوشته، اثری است مختصر و لطیف که توضیح قرائات دهگانه مشهور و قرائت سهل را در بر دارد و برای بعضی از قاریان، بیش از دو روایت را ذکر کرده است. ابن جزری در طرقش برخی از طرق این کتاب را هم روایت کرده و این، بر اهمیت این اثر میافزاید. این چهارمین مرتبه است که «الغاية في القراءات العشر» مورد تحقیق و در دسترس خوانندگان قرار میگیرد و این نیست مگر بهخاطر فایدهای که امید میرود در آن برای خوانندگان و پژوهشگران علوم قرآنی، باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33867/1/3 ر.ک: مقدمه تحقیق، ص3]</ref>. | ||
در بخشی از کتاب که درباره اسناد روایت عاصم (ششمین روایت در کتاب) است، میخوانیم: منظور از عاصم، همان ابوبکر عاصم بن ابیالنجود خیاط اسدی است و ابوالنجود (پدرش)، غلام بنیخزیمة بن مالک بود. نویسنده در ادامه روایتها از عاصم، روایت شمونی از اعشی از ابوبکر بن عیاش از عاصم، روایت محمد بن غالب از اعشی، روایت برجمی از ابوبکر از وی، روایت علیمی، روایت یحیی بن آدم از ابوبکر، روایت ابوعمر حفص از عاصم، راویت عمرو بن صباح از حفص، روایت عبید بن صباح از حفص، روایت قوّاس از حفص و روایت هبیره از حفص را بیان میکند و سپس به سراغ اسناد هفتمین قرائت، یعنی قرائت حمزه میرود<ref>ر.ک: متن کتاب، ص17-22</ref>. | در بخشی از کتاب که درباره اسناد روایت عاصم (ششمین روایت در کتاب) است، میخوانیم: منظور از عاصم، همان ابوبکر عاصم بن ابیالنجود خیاط اسدی است و ابوالنجود (پدرش)، غلام بنیخزیمة بن مالک بود. نویسنده در ادامه روایتها از عاصم، روایت شمونی از اعشی از ابوبکر بن عیاش از عاصم، روایت محمد بن غالب از اعشی، روایت برجمی از ابوبکر از وی، روایت علیمی، روایت یحیی بن آدم از ابوبکر، روایت ابوعمر حفص از عاصم، راویت عمرو بن صباح از حفص، روایت عبید بن صباح از حفص، روایت قوّاس از حفص و روایت هبیره از حفص را بیان میکند و سپس به سراغ اسناد هفتمین قرائت، یعنی قرائت حمزه میرود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33867/1/17 ر.ک: متن کتاب، ص17-22]</ref>. | ||
===ما اتفق لفظه و اختلف معناه في القرآن العظيم === | ===ما اتفق لفظه و اختلف معناه في القرآن العظيم === | ||
احمد فرید مزیدی در مقدمهای که بر این کتاب نوشته، پس از حمد الهی و درود بر صحابه و تابعین چنین آورده: این رساله کمحجم، ولی پر سود از یکی از بزرگان ائمه در لغت و ادب و لغات عرب، یعنی مبرّد، نویسنده کتاب «الكامل» است و از کتابهای مهم و کمیاب است که نویسنده، سبک و روش و وسعت دایره معارفش را در آن بیان کرده و قدرت و تسلطش در برخورد با قضایای لغت و نحو و بسط معانی و افاضه در شرح شواهد شعری را نشان داده است. | احمد فرید مزیدی در مقدمهای که بر این کتاب نوشته، پس از حمد الهی و درود بر صحابه و تابعین چنین آورده: این رساله کمحجم، ولی پر سود از یکی از بزرگان ائمه در لغت و ادب و لغات عرب، یعنی مبرّد، نویسنده کتاب «الكامل» است و از کتابهای مهم و کمیاب است که نویسنده، سبک و روش و وسعت دایره معارفش را در آن بیان کرده و قدرت و تسلطش در برخورد با قضایای لغت و نحو و بسط معانی و افاضه در شرح شواهد شعری را نشان داده است. | ||
مبرد در این کتاب با استدلال به سخن نحویان و شاهد آوردن از اشعار عرب، معانی آن الفاظ را روشن میکند و معنای مقصود را ثابت مینماید. | مبرد در این کتاب با استدلال به سخن نحویان و شاهد آوردن از اشعار عرب، معانی آن الفاظ را روشن میکند و معنای مقصود را ثابت مینماید. | ||
خلاصه این رساله، از آثار مفید در نوع خودش میباشد<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ص107</ref>. | خلاصه این رساله، از آثار مفید در نوع خودش میباشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33867/1/107 ر.ک: مقدمه تحقیق، ص107]</ref>. | ||
مبرّد در آغاز این کتاب مینویسد: «هذه حروف ألفناها من كتاب الله عز و جل متفقة الألفاظ، مختلفة المعاني، متقاربة في القول، مختلفة في الخبر علی ما يوجد في كلام العرب؛ لأن من كلامهم: | مبرّد در آغاز این کتاب مینویسد: «هذه حروف ألفناها من كتاب الله عز و جل متفقة الألفاظ، مختلفة المعاني، متقاربة في القول، مختلفة في الخبر علی ما يوجد في كلام العرب؛ لأن من كلامهم: | ||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
فأمّا اختلاف اللفظين لاختلاف المعنيين فنحو قولك: ذهب و جاء و قام و قعد و يد و رجل و فرس. | فأمّا اختلاف اللفظين لاختلاف المعنيين فنحو قولك: ذهب و جاء و قام و قعد و يد و رجل و فرس. | ||
و أما اختلاف اللفظين و المعنی واحد كقولك: ظننت و حسبت و جلست و قعدت و ذراع و ساعد و أنف و مرسن. | و أما اختلاف اللفظين و المعنی واحد كقولك: ظننت و حسبت و جلست و قعدت و ذراع و ساعد و أنف و مرسن. | ||
و أما اتفاق اللفظين و اختلاف المعنيين فنحو: وجدت شيئا إذا أردت وجدان الضالة و وجدت علی الرجل من الموجدة و وجدت زيدا كريما علمت»<ref>ر.ک: متن کتاب، ص109</ref> (اینها حروفی است که از کتاب خدا گرد آوردهام که در الفاظ یکی هستند، ولی معانیشان مختلف است؛ در قول نزدیک به هم هستند و در خبر، بنا بر قواعدی که در کلام عرب هست، مختلف هستند؛ زیرا کلام عرب بر سه گونه است: | و أما اتفاق اللفظين و اختلاف المعنيين فنحو: وجدت شيئا إذا أردت وجدان الضالة و وجدت علی الرجل من الموجدة و وجدت زيدا كريما علمت»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33867/1/109 ر.ک: متن کتاب، ص109]</ref> (اینها حروفی است که از کتاب خدا گرد آوردهام که در الفاظ یکی هستند، ولی معانیشان مختلف است؛ در قول نزدیک به هم هستند و در خبر، بنا بر قواعدی که در کلام عرب هست، مختلف هستند؛ زیرا کلام عرب بر سه گونه است: | ||
# دو لفظ مختلف با دو معنای متفاوت؛ | # دو لفظ مختلف با دو معنای متفاوت؛ | ||
# دو لفظ مختلف با معنای واحد؛ | # دو لفظ مختلف با معنای واحد؛ | ||
خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
=== المقدمة في أصول القراءات === | === المقدمة في أصول القراءات === | ||
محقق اثر، پس از حمد الهی و درود بر پیامبر اکرم(ص) و خاندان و اصحابش، مینویسد: کتاب ارزشمند ابن طحان، شامل اصول قرائات و اموری است که اقراء دائر مدار آنهاست. تعداد این اصول، بیستتا است به شرح زیر: بسمله و تسمیه و مد و لین و مط و قصر و اعتبار و تمکین و اشباع و ادغام و اظهار و بیان و اخفاء و قلب و تسهیل و تخفیف و تثقیل و تتمیم و تشدید و نقل و تحقیق و فتح و فغر و ارسال و اماله و بطح و اضجاع و تغلیظ و تفخیم و ترقیق و روم و اشمام و اختلاس. | محقق اثر، پس از حمد الهی و درود بر پیامبر اکرم(ص) و خاندان و اصحابش، مینویسد: کتاب ارزشمند ابن طحان، شامل اصول قرائات و اموری است که اقراء دائر مدار آنهاست. تعداد این اصول، بیستتا است به شرح زیر: بسمله و تسمیه و مد و لین و مط و قصر و اعتبار و تمکین و اشباع و ادغام و اظهار و بیان و اخفاء و قلب و تسهیل و تخفیف و تثقیل و تتمیم و تشدید و نقل و تحقیق و فتح و فغر و ارسال و اماله و بطح و اضجاع و تغلیظ و تفخیم و ترقیق و روم و اشمام و اختلاس. | ||
سپس وی فصلی را به حرکات و سکون اختصاص داده است<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ص129</ref>. | سپس وی فصلی را به حرکات و سکون اختصاص داده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33867/1/129 ر.ک: مقدمه تحقیق، ص129]</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده: | [[رده:قرآن و علوم قرآنی]] | ||
[[رده: | [[رده:علوم قرآنی]] | ||
[[رده: | [[رده:علم قرائت و تجوید]] | ||
[[رده: | |||
[[رده:علم قرائت]] | |||
[[رده: آثار کلی علم قرائت]] | |||
[[رده:25 مهر الی 24 آبان(97)]] | |||
[[رده:سال97-25مهر الی24 آبان]] | [[رده:سال97-25مهر الی24 آبان]] |