المكتفی في الوقف و الإبتدا: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۴۰:

دانی در باب بعدی، وقف‌ کافی را بیان می‌دارد. کافی در مواردی است که وقف بر آن، صحیح و شروع از بعدش خوب است‌ با‌ این‌ تفاوت که عبارت دوم، تنها از نظر معنا به عبارت اول‌ وابسته‌ است، ولی از نظر لفظ به آن وابسته نیست؛ مانند وقف بر «حُرِّمَتْ عَلَیکُمْ أُمَّهَاتُکُمْ»﴿النساء، 23﴾ و شروع‌ از بعدازآن. همچنین است موارد مشابه آن؛ زیرا عبارت بعدش‌، عطف‌ بر‌ قبل و متعلق به آن است و هر بخش از کلام از جهت عوامل لفظی مستقل‌ است‌ و معنای کافی دارد؛ لذا وقف بر آن نیز کافی است. این نوع، «مفهوم‌» هم‌ نامیده‌ می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص10؛ همان، ص10-9</ref>.

از نظر دانی سومین مرتبه، وقف حسن است. وقف بر این نوع خوب‌ است‌، ولی ابتدا از بعدش به دلیل وابستگی آن به عبارت قبلی، هم از‌ نظر‌ لفظ‌ و هم از نظر معنا صحیح نیست؛ مانند: «الحَمدُّ للهِ رَبِّ العالَمینَ»﴿الفاتحة، 2﴾ و «الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ»‌﴿الفاتحة، 3﴾ که‌ وقف بر آن‌ها و مشابه‌شان حسن است؛ زیرا منظور عبارت در زمان‌ وقف‌ فهمیده‌ می‌شود، ولی شروع از «رَبِّ الْعَالَمِینَ‌» و «مَالِکِ یوْمِ الدِّینِ‌» خوب نیست؛ زیرا‌ این‌ کلمات‌ مجرور هستند و ابتدا از مجرور قبیح است. این قبح بدین سبب است‌ که‌ مجرور، تابع عبارت قبل از خود است؛ ازاین‌رو که برای قاری، به سبب قطع نفس‌، همیشه‌ امکان وقف بر روی تام یا کافی نیست، این قسم «صالح» نیز‌ نامیده‌ شده است<ref>ر.ک: پارچه‌باف دولتی، کریم؛ معافی، میثم، ص3</ref>.

از نظر دانی سومین مرتبه، وقف حسن است. وقف بر این نوع خوب‌ است‌، ولی ابتدا از بعدش به دلیل وابستگی آن به عبارت قبلی، هم از‌ نظر‌ لفظ‌ و هم از نظر معنا صحیح نیست؛ مانند: «الحَمدُّ للهِ رَبِّ العالَمینَ»﴿الفاتحة، 2﴾ و «الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ»‌﴿الفاتحة، 3﴾ که‌ وقف بر آن‌ها و مشابه‌شان حسن است؛ زیرا منظور عبارت در زمان‌ وقف‌ فهمیده‌ می‌شود، ولی شروع از «رَبِّ الْعَالَمِینَ‌» و «مَالِکِ یوْمِ الدِّینِ‌» خوب نیست؛ زیرا‌ این‌ کلمات‌ مجرور هستند و ابتدا از مجرور قبیح است. این قبح بدین سبب است‌ که‌ مجرور، تابع عبارت قبل از خود است؛ ازاین‌رو که برای قاری، به سبب قطع نفس‌، همیشه‌ امکان وقف بر روی تام یا کافی نیست، این قسم «صالح» نیز‌ نامیده‌ شده است.<ref>ر.ک: پارچه‌باف دولتی، کریم؛ معافی، میثم، ص3</ref>.

وی سپس اضافه می‌کند که‌ وقف‌ بر‌ انتهای آیات شایسته است؛ زیرا هم مقطع‌ به‌ شمار می‌رود و هم این‌که بسیاری از وقف‌های تام در آنجا قرار دارد‌. در‌ انتهای آیات معمولاً! جمله‌ها‌ پایان‌ می‌پذیرد و مطلب‌ به‌ آخر می‌‌رسد. حتی گروهی از پیشوایان و قاریان‌ پیشین‌، وقف بر انتهای آیه را می‌پسندیدند؛ هرچند قسمتی از کلام به بخش‌ دیگر‌ متعلق باشد به دلیل این‌که انتهای‌ آیه مقطع کلام است‌ و مشتبه‌ نمی‌شود؛ اگرچه انتهای آیه‌، وقف‌ تام نباشد<ref>ر.ک: همان؛ [[دانی، عثمان بن سعید|دانی، ابوعمرو عثمان بن سعید]]، ص12</ref>.