إرشاد الأذهان إلی أحكام الإيمان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ' به '') |
جز (ویرایش Hbaghizadeh@noornet.net (بحث) به آخرین تغییری که A-esmaili@noornet.net انجام داده بود وا...) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR00018J1.jpg | |||
| | | عنوان =إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان | ||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
| | [[علامه حلی، حسن بن یوسف]] (نويسنده) | ||
| | |||
[[تبریزیان، فارس]] (محقق) | [[تبریزیان، فارس]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 182/3 /ع8الف4 | ||
| موضوع = | |||
علامه حلی، حسن بن یوسف، 648 - 726ق. - سرگذشت نامه | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
فقه جعفری - قرن 8ق. | فقه جعفری - قرن 8ق. | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي | ||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
| سال نشر = 1410 هـ.ق | |||
|مکان نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE18AUTOMATIONCODE | |||
| | | چاپ =1 | ||
| | | تعداد جلد =2 | ||
| | | کتابخانۀ دیجیتال نور =321 | ||
| | | کد پدیدآور = | ||
|کد | | پس از = | ||
| | | پیش از = | ||
}} | |||
==معرفی اجمالی== | |||
'''إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان''' یا إرشاد الأذهان إلى علم الإيمان، يكى از معروف‌ترين و معتبرترين مصادر فقه اماميّه و از مهم‌ترين آثار بجاى مانده از ابومنصور جمال‌الدين [[حسن بن يوسف بن مطهر حلى]] (م 726 ق) معروف به علامه حلی(قده) مى‌باشد. | |||
==منزلت کتاب== | |||
اين کتاب يك دوره فقه فتوايى مختصر و موجز از کتاب طهارت تا کتاب ديات مى‌باشد و در آن از استدلال‌هاى متعارف اثرى ديده نمى‌شود و مطالب آن بصورت منظم و در قالب‌بندى‌هاى خاصى ارائه شده است. | |||
به دليل شأن و منزلت والاى اين کتاب در نزد فقهاى عظام از عصر مؤلف تا همين اواخر، در حوزه‌هاى علميه تدريس مى‌شده است و بيش از 50 شرح و حاشيه بر آن زده شده كه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] نام آنها ذكر شده است .<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] جلد 511/1 و 512</ref> | به دليل شأن و منزلت والاى اين کتاب در نزد فقهاى عظام از عصر مؤلف تا همين اواخر، در حوزه‌هاى علميه تدريس مى‌شده است و بيش از 50 شرح و حاشيه بر آن زده شده كه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] نام آنها ذكر شده است .<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] جلد 511/1 و 512</ref> | ||
از مشهورترين اين شروح مى‌توان اين‌ها را نام برد: | از مشهورترين اين شروح مى‌توان اين‌ها را نام برد: | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۷: | ||
اين کتاب نيز نظير بسيارى از كتب علامّه به درخواست فرزند فاضلش [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]]، محمد بن حسن بن يوسف تأليف شده است كه در خطبۀ کتاب مؤلف به آن اشاره نموده است. | اين کتاب نيز نظير بسيارى از كتب علامّه به درخواست فرزند فاضلش [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]]، محمد بن حسن بن يوسف تأليف شده است كه در خطبۀ کتاب مؤلف به آن اشاره نموده است. | ||
==تاريخ تأليف==در نسخه‌اى كه به خط شيخ على بن اسماعيل بن فتوح غروى است سال پايان نوشتن آن را 701ق ذكر كرده است. با توجه به عبارت آخر کتاب و اجازۀ [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] مشخص مى‌شود كه نويسنده هر مقدار از کتاب را مى‌نوشته است براى علامه مى‌خوانده است و آن را درس مى‌گرفته است. | ==تاريخ تأليف== | ||
در نسخه‌اى كه به خط شيخ على بن اسماعيل بن فتوح غروى است سال پايان نوشتن آن را 701ق ذكر كرده است. با توجه به عبارت آخر کتاب و اجازۀ [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] مشخص مى‌شود كه نويسنده هر مقدار از کتاب را مى‌نوشته است براى علامه مى‌خوانده است و آن را درس مى‌گرفته است. | |||
علامه در آخر کتاب به خط مباركش نوشته است: «بلغت قراءته ابقاه اللّه، و الفاصلة ما بين قراءة و أخرى يسيرة جدا».<ref>صفحۀ 199 مقدمۀ ناشر</ref> | علامه در آخر کتاب به خط مباركش نوشته است: «بلغت قراءته ابقاه اللّه، و الفاصلة ما بين قراءة و أخرى يسيرة جدا».<ref>صفحۀ 199 مقدمۀ ناشر</ref> | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۸: | ||
در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] آمده است: «فرغ منه 676 أو 696 ق».<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]10/1</ref> | در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] آمده است: «فرغ منه 676 أو 696 ق».<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]10/1</ref> | ||
==تاريخ انتشار==در کتاب «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» به دو چاپ از کتاب در سال‌هاى 1272 در تهران و 1403 در قم اشاره نموده است.<ref>مقدمه‌اى بر فقه شيعه، 110</ref> | ==تاريخ انتشار== | ||
در کتاب «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» به دو چاپ از کتاب در سال‌هاى 1272 در تهران و 1403 در قم اشاره نموده است.<ref>مقدمه‌اى بر فقه شيعه، 110</ref> | |||
کتاب موجود در سال 1410ق در مؤسسۀ نشر اسلامى تابع جامعۀ مدرسين در حوزۀ علميۀ قم در دو مجلد چاپ شده است. محقق و مصحح کتاب شيخ فارس حسون مى‌باشد. | کتاب موجود در سال 1410ق در مؤسسۀ نشر اسلامى تابع جامعۀ مدرسين در حوزۀ علميۀ قم در دو مجلد چاپ شده است. محقق و مصحح کتاب شيخ فارس حسون مى‌باشد. | ||
==نسخه‌ها==به دليل اهميت کتاب «إرشاد الأذهان» و توجه فقهاى بزرگ به اين کتاب نسخه‌هاى متعددى از اين کتاب نوشته شده است و حتى بسيارى از بزرگان با خط مباركشان اين کتاب را نسخه‌بردارى نموده‌اند. از بين اين نسخه‌ها به 46 نسخۀ در مقدمۀ کتاب اشاره شده كه عبارتند از: | ==نسخه‌ها== | ||
به دليل اهميت کتاب «إرشاد الأذهان» و توجه فقهاى بزرگ به اين کتاب نسخه‌هاى متعددى از اين کتاب نوشته شده است و حتى بسيارى از بزرگان با خط مباركشان اين کتاب را نسخه‌بردارى نموده‌اند. از بين اين نسخه‌ها به 46 نسخۀ در مقدمۀ کتاب اشاره شده كه عبارتند از: | |||
- 6 نسخه از کتابخانۀ آستان قدس رضوى، | - 6 نسخه از کتابخانۀ آستان قدس رضوى، | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۲۲: | ||
- نسخۀ کتابخانۀ مسجد جامع در گوهرشاد. | - نسخۀ کتابخانۀ مسجد جامع در گوهرشاد. | ||
==نسخه‌هاى معتبر==در چاپ کتاب موجود به سه نسخه كه از قديمى‌ترين و بهترين نسخه‌ها بوده‌اند اعتماد شده كه عبارتند از: | ==نسخه‌هاى معتبر== | ||
در چاپ کتاب موجود به سه نسخه كه از قديمى‌ترين و بهترين نسخه‌ها بوده‌اند اعتماد شده كه عبارتند از: | |||
1 - نسخۀ کتابخانۀ امام رضا(ع) با شمارۀ 2222 كه به خط شاگرد مؤلف، على بن اسماعيل بن ابراهيم بن فتوح در سال 701ق نوشته شده و مؤلف به خط مباركش آن را اجازه داده است. | |||
2 - نسخۀ کتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى در تهران با شمارۀ 6330 كه آن را شاگرد مؤلف سيد شرف‌الدين حسينى بن محمد علوى حسينى طوسى در سال 704 نوشته و مؤلف آن را اجازه داده است و با رمز «س» مشخص شده است. نويسندۀ اين نسخه نيز بتدريج متن کتاب را درس گرفته است. | |||
3 - نسخۀ کتابخانۀ آیت‌الله نجفى مرعشى با شمارۀ 4375 كه اين را نيز شاگرد مصنف حسن بن حسين سبزوارى در سال 718ق نوشته و با رمز «م» مشخص شده است، اين نسخه از دو نسخۀ ديگر دقيق‌تر و صحيح‌تر مى‌باشد. | |||
علاوه بر سه نسخۀ مذكور، در مواردى كه متن داراى مشكلاتى بوده كه با استفاده از اين نسخه‌ها حل نمى‌شده است از نسخۀ چهارمى نيز در موارد نادرى استفاده شده است. اين نسخه متعلّق به کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى با شمارۀ 961 است كه به خط محمد بن عبدالحميد جرجانى در سال 866ق نوشته شده است. اين نسخه به علّت حواشى متعددى كه بر آن زده شده است بر ساير نسخه‌ها برترى دارد. | علاوه بر سه نسخۀ مذكور، در مواردى كه متن داراى مشكلاتى بوده كه با استفاده از اين نسخه‌ها حل نمى‌شده است از نسخۀ چهارمى نيز در موارد نادرى استفاده شده است. اين نسخه متعلّق به کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى با شمارۀ 961 است كه به خط محمد بن عبدالحميد جرجانى در سال 866ق نوشته شده است. اين نسخه به علّت حواشى متعددى كه بر آن زده شده است بر ساير نسخه‌ها برترى دارد. | ||
==روش تحقيق==اگر چه در حدود 50 شرح و حاشيه بر «إرشاد الأذهان» زده شده است اما گروه تحقيق فقط از 4 شرح استفاده نموده و متن کتاب را با مقايسه با آن تصحيح و در مواردى نيز توضيح داده است. اين چهار شرح عبارتند از: | ==روش تحقيق== | ||
اگر چه در حدود 50 شرح و حاشيه بر «إرشاد الأذهان» زده شده است اما گروه تحقيق فقط از 4 شرح استفاده نموده و متن کتاب را با مقايسه با آن تصحيح و در مواردى نيز توضيح داده است. اين چهار شرح عبارتند از: | |||
1 - غاية المراد في شرح نكث الإرشاد، تأليف [[شهيد اول]] (م 786 ق) | |||
2 - روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان، تأليف [[شهيد ثانى]] (م 966 ق) | |||
3 - مجمع الفائدة و البرهان في شرح إرشاد الأذهان، تأليف مقدس اردبيلى (م 991 ق) | |||
4 - ذخيرة المعاد في شرح الإرشاد، تأليف محقق سبزوارى (م 1090 ق)، از اول کتاب تا آخر کتاب حج. | |||
البته گاهى نيز از مجموعه‌هاى فقهى مفصل مثل «[[جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام|جواهر الكلام]]» و «[[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]]» و همين‌طور كتب فقهى ديگرى همچون «اصباح الشيعة» نظام‌الدين صهرشتى،«فقه القرآن» راوندى، «الوسيلة ابن حمزة»، «المهذب [[ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر|ابن برّاج]]»، «الكافي» أبو الصلاح حلبى، «السرائر»[[ابن‌ادریس، محمد بن احمد| ابن ادريس]]، «شرايع الإسلام» [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]]، «الغنية» ابن زهرة، «الإنتصار» [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] قده، «[[من لا‌يحضره الفقيه]]» [[شيخ صدوق]]، «الجامع للشرائع» يحيى بن سعيد حلّى استفاده شده است. | البته گاهى نيز از مجموعه‌هاى فقهى مفصل مثل «[[جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام|جواهر الكلام]]» و «[[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]]» و همين‌طور كتب فقهى ديگرى همچون «اصباح الشيعة» نظام‌الدين صهرشتى،«فقه القرآن» راوندى، «الوسيلة ابن حمزة»، «المهذب [[ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر|ابن برّاج]]»، «الكافي» أبو الصلاح حلبى، «السرائر»[[ابن‌ادریس، محمد بن احمد| ابن ادريس]]، «شرايع الإسلام» [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]]، «الغنية» ابن زهرة، «الإنتصار» [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] قده، «[[من لا‌يحضره الفقيه]]» [[شيخ صدوق]]، «الجامع للشرائع» يحيى بن سعيد حلّى استفاده شده است. | ||
==تقسيم‌بندى مطالب==مباحث کتاب در دو مجلد آورده شده كه در جلد اول از کتاب طهارت تا کتاب عطايا و در جلد دوم از کتاب نكاح تا کتاب ديات مى‌باشد. | ==تقسيم‌بندى مطالب== | ||
مباحث کتاب در دو مجلد آورده شده كه در جلد اول از کتاب طهارت تا کتاب عطايا و در جلد دوم از کتاب نكاح تا کتاب ديات مى‌باشد. | |||
مباحث کتاب با عناوينى نظير مقصد، مطلب، فصل، بحث و باب تقسيم‌بندى شده امّا عناوين مقصد و مطلب بيشتر ديده مى‌شود. | مباحث کتاب با عناوينى نظير مقصد، مطلب، فصل، بحث و باب تقسيم‌بندى شده امّا عناوين مقصد و مطلب بيشتر ديده مى‌شود. | ||
| خط ۱۴۲: | خط ۱۶۳: | ||
در رابطه با تقسيم‌بندى مباحث کتاب نكاتى قابل ذكر است. | در رابطه با تقسيم‌بندى مباحث کتاب نكاتى قابل ذكر است. | ||
1 - در کتاب طهارت مباحث انواع آب‌ها و نجاسات پس از مباحث وضو و غسل و تيمم ذكر شده در حالى كه در اكثر كتب فقهى قدماء و كتب فقهى متداول در زمان ما اين مباحث قبل از وضو و ساير مباحث طهارت مطرح مى‌شده است. | |||
2 - مباحث کتاب صلاة به سه قسمت كلى مقدمات، ماهيت و لواحق تقسيم شده است. | |||
3 - بعضى از مباحث مهم كه در ضمن کتاب‌هاى ديگر مطرح شده‌اند عبارتند از: | |||
کتاب اعتكاف در ضمن کتاب حج، کتاب خمس و انفال در ضمن کتاب زكاة، کتاب امر به معروف و نهى از منكر در ضمن کتاب جهاد، کتاب‌هاى رهن، حجر، ضمان، صلح، اقرار و وكالت در ضمن کتاب ديون، کتاب‌هاى مساقاة، جعالة، سبق و رمايه، شركت، مضاربة، وديعة، عارية، لقطه و عضب در ضمن کتاب اجاره، کتاب‌هاى وقف، صدقة، وصايا در ضمن کتاب عطايا و کتاب‌هاى نذر و كفارات در ضمن کتاب أيمان آمده‌اند. | |||
==ويژگى‌ها== | |||
کتاب «إرشاد الأذهان» بصورت فقه موجز و مختصر نوشته شده بر خلاف كتب مفصل، در اين کتاب به صورت بسيار مختصر و بدون ذكر اسامى صاحبان نظريات و با الفاظ مبهم قيل، فيه قولان و نظاير آن نظريات آنان بيان شده است. | |||
در مجموع از بزرگان از فقهاء از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (قده) يكبار در صفحۀ 408 جلد اوّل و 28 بار نيز در جلد دوم نام برده شده است و همين‌طور يكبار به [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] در صفحۀ 235 جلد دوم و يكبار نيز در خطبۀ کتاب به [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] در صفحۀ 217 جلد اول اشاره شده است.<ref>صفحۀ 218 جلد دوم، فهرست اعلام</ref> | در مجموع از بزرگان از فقهاء از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (قده) يكبار در صفحۀ 408 جلد اوّل و 28 بار نيز در جلد دوم نام برده شده است و همين‌طور يكبار به [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] در صفحۀ 235 جلد دوم و يكبار نيز در خطبۀ کتاب به [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] در صفحۀ 217 جلد اول اشاره شده است.<ref>صفحۀ 218 جلد دوم، فهرست اعلام</ref> | ||
| خط ۱۵۹: | خط ۱۸۶: | ||
علاوه بر فهرست‌هاى مفيد کتاب، حواشى کتاب نيز بسيار سودمند و محققانه است تا جايى كه در بعضى از حواشى به مصادر و مراجع متعددى اشاره شده است، به عنوان نمونه در صفحۀ 363 جلد اول در بيع ثمار مطالبى از کتاب‌هاى المقنعة، ال[[الکافی|كافى]]، النهاية، المبسوط، الوسيلة، المهذب، [[المراسم في الفقه الإمامي|المراسم]]، السرائر، جامع للشرايع ذكر شده است. | علاوه بر فهرست‌هاى مفيد کتاب، حواشى کتاب نيز بسيار سودمند و محققانه است تا جايى كه در بعضى از حواشى به مصادر و مراجع متعددى اشاره شده است، به عنوان نمونه در صفحۀ 363 جلد اول در بيع ثمار مطالبى از کتاب‌هاى المقنعة، ال[[الکافی|كافى]]، النهاية، المبسوط، الوسيلة، المهذب، [[المراسم في الفقه الإمامي|المراسم]]، السرائر، جامع للشرايع ذكر شده است. | ||
==شروح و حواشى==هم‌چنانكه گذشت شروح و حواشى متعددى بر کتاب «إرشاد الأذهان» زده شده است تا جايى كه بعضى از علماى بزرگ مثل شيخ لطف اللّه ميسمى (م 1032 ق) در مسألۀ وصيت به مال، کتابى را تأليف نموده است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 25/14</ref> | ==شروح و حواشى== | ||
هم‌چنانكه گذشت شروح و حواشى متعددى بر کتاب «إرشاد الأذهان» زده شده است تا جايى كه بعضى از علماى بزرگ مثل شيخ لطف اللّه ميسمى (م 1032 ق) در مسألۀ وصيت به مال، کتابى را تأليف نموده است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 25/14</ref> | |||
در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به الحاشيه و شرح اشاره شده است كه مهم‌ترين اين حواشى عبارتند از: | در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به الحاشيه و شرح اشاره شده است كه مهم‌ترين اين حواشى عبارتند از: | ||
1 - شرح إرشاد، تأليف محمد بن حسن بن يوسف حلى، [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] (م 771 ق)، (ذ512/1/، 80/13). | |||
2 - غاية المراد في شرح نكت الإرشاد، تأليف شيخ محمد بن مكى، شهيد اوّل (م 786 ق)، (ذ512/1/، 17/6، 80/13، ج 170/16). | |||
3 - مجمع الفائدة و البرهان، تأليف ملا احمد بن محمد اردبيلى (م 991 ق)، (ذ511/1/). | |||
4 - حاشية الإرشاد، تأليف شيخ زين‌الدين بن على، [[شهيد ثانى]] (م 966 ق)، (ذ/ج 15/16). | |||
5 - روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان، تأليف شيخ زين‌الدين بن على [[شهيد ثانى]] (م 966 ق)، (ذ511/1/، 275/11). | |||
6 - شرح إرشاد، تأليف شيخ جمال‌الدين احمد بن محمد بن فهد حلى (م 841 ق)، (ذ511/1/، 74/13). | |||
7 - حاشية الإرشاد، تأليف شيخ على بن حسين بن عبدالعالى، [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق ثانى]] (م 940 ق)، (ذ511/1/، 15/6 و 16). | |||
8 - ذخيرة المعاد في شرح إرشاد، تأليف شيخ [[محمدباقر بن محمدمومن|محمدباقربن محمد مؤمن خراسانى]]، محقق سبزوارى (م 1090 ق)، (ذ511/1/، ذ274/13/). | |||
9 - الهادي إلى الرشاد، تأليف [[قطیفی بحرانی، ابراهیم بن سلیمان|شيخ ابراهيم قطيفى]]، معاصر محقق كركى. [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب رياض العلماء]] اين شرح را بهترين شرح إرشاد الأذهان دانسته است. (ذ511/1/، [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 404/5، رياض العلماء 386/1). | |||
10 - نهج السداد في شرح خلافيات الإرشاد، تأليف شيخ يوسف بن على بحرانى، (ذ512/1/، 419/24 و 420). | |||
11 - حاشية الإرشاد، تأليف ملا عبداللّه بن محمد شبروى، فاضل تونى (م 1071 ق)، (ذ512/1/، 15/6، ج 79/13). | |||
12 - شرح الإرشاد، تأليف شيخ مرتضى بن محمد امين دزفولى تسترى، معروف به [[شيخ انصارى]] (م 1281 ق)، (ذ512/1/، 80/13). | |||
==ترجمۀ کتاب== | |||
شيخ مهدى بن محمد على ثقة الاسلام اصفهانى مسجدشاهى (م 1393 ق) به دستور پدر بزرگوارش کتاب إرشاد الأذهان را ترجمه و فتاواى خود را نيز در حاشيۀ آن نوشته است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]77/4، چاپخانۀ علامه حلى، خطى است</ref> | |||
==گفتار بزرگان== | |||
الذريعة: هو من أجل كتب الفقه و أعظمها عند الشيعة و لذلك اتلقاه علماؤهم بالشرح و التعليق عبر القرون من عصر مؤلّفه إلى هذه الأواخر .<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]73/13</ref> | |||
هو من أجل كتب الفقه و أعظمها عند الشيعة و لذلك اتلقاه علماؤهم بالشرح و التعليق عبر القرون من عصر مؤلّفه إلى هذه الأواخر .<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]73/13</ref> | |||
در جاى ديگر: هو من أجل الكتب الفقهية، قد أحصى مجموع مسائله في خمس عشرة ألف مسألة...فرغ منه 1676 و 696ق.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]510/1</ref> | در جاى ديگر: هو من أجل الكتب الفقهية، قد أحصى مجموع مسائله في خمس عشرة ألف مسألة...فرغ منه 1676 و 696ق.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]510/1</ref> | ||
لؤلؤ البحرين: | لؤلؤ البحرين: و سبق في فقه الشريعة و ألف فيه المؤلفات المتنوعة من مطولات و متوسطات و مختصرات فكانت أنظار العلماء من عصره إلى اليوم تدريسا و شرحا و تعليقا، فمن المطولات المختلف و التذكرة و منتهى المطلب و من المتوسطات القواعد و التحرير و من المختصرات إرشاد الأذهان و إيضاح الأحكام و [[تبصرة المتعلمين في أحكام الدين|تبصرة المتعلمين]] .<ref>حاشية لؤلؤ البحرين صفحۀ 210 و 211</ref> | ||
و سبق في فقه الشريعة و ألف فيه المؤلفات المتنوعة من مطولات و متوسطات و مختصرات فكانت أنظار العلماء من عصره إلى اليوم تدريسا و شرحا و تعليقا، فمن المطولات المختلف و التذكرة و منتهى المطلب و من المتوسطات القواعد و التحرير و من المختصرات إرشاد الأذهان و إيضاح الأحكام و [[تبصرة المتعلمين في | |||
[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]: و الإرشاد كثرت شراحه .<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 145/1</ref> | [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]: و الإرشاد كثرت شراحه .<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 145/1</ref> | ||
| خط ۱۹۸: | خط ۲۴۳: | ||
رياض العلماء و [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] به نقل از کتاب الخلاصة [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]]: کتاب إرشاد الأذهان إلى أحكام الإيمان حسن الترتيب.<ref>رياض العلماء ج 372/1، [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] ج 272/2، خلاصة الأقوال 45 - 46</ref> | رياض العلماء و [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] به نقل از کتاب الخلاصة [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]]: کتاب إرشاد الأذهان إلى أحكام الإيمان حسن الترتيب.<ref>رياض العلماء ج 372/1، [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] ج 272/2، خلاصة الأقوال 45 - 46</ref> | ||
ريحانة الأدب: | ريحانة الأدب: إرشاد الأذهان إلى أحكام الإيمان كه تمامى ابواب فقهيه را بترتيبى خوب حاوى، و با آن اختصار، (كه به اندازۀ معالم الأصول معروف است) بتصريح بعض از اجلّه، داراى پانزده هزار مسأله بود، و نسخۀ خطى آن شايع و بسيار و در اغلب کتابخانۀ‌هاى عمومى و خصوصى موجود و شروح بسيار از علماى نامى بر آن نوشته‌اند و از آن جمله سى و هشت شرح در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] مذكور داشته است.<ref>ريحانة الأدب 174/4</ref> | ||
إرشاد الأذهان إلى أحكام الإيمان كه تمامى ابواب فقهيه را بترتيبى خوب حاوى، و با آن اختصار، (كه به اندازۀ معالم الأصول معروف است) بتصريح بعض از اجلّه، داراى پانزده هزار مسأله بود، و نسخۀ خطى آن شايع و بسيار و در اغلب کتابخانۀ‌هاى عمومى و خصوصى موجود و شروح بسيار از علماى نامى بر آن نوشته‌اند و از آن جمله سى و هشت شرح در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] مذكور داشته است.<ref>ريحانة الأدب 174/4</ref> | |||
فوائد رضوية: | فوائد رضوية: أما الفقه فهو أبو عذره و غواص بحره و له فيه اثنی‌عشر کتابا هي ملجأ العلماء و مرجع الفقهاء،....إرشاد الأذهان إلى أحكام الإيمان مجلد.<ref>فوائد رضويه 126</ref> | ||
أما الفقه فهو أبو عذره و غواص بحره و له فيه اثنی‌عشر کتابا هي ملجأ العلماء و مرجع الفقهاء،....إرشاد الأذهان إلى أحكام الإيمان مجلد.<ref>فوائد رضويه 126</ref> | |||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references />==منابع مقاله== | <references/> | ||
==منابع مقاله== | |||
1 - رياض العلماء 358/1 تا 390، 45/1 | |||
2 - [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]238/5/، 15، 16، ج 14/6 تا 16، ج 511/1، 512، ج 419/24، 420، ج 79/13، 80 | |||
3 - [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 396/5 | |||
4 - [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] 269/2 - 282 | |||
5 - فوائد رضويه 126 | |||
6 - ريحانة الأدب 167/4 تا 179 | |||
7 - لؤلؤ البحرين 210 و 211 تعليقه علامۀ كبير سيد محمد صادق بحر العلوم | |||
8 - الكنى و الألقاب 477/2 | |||
9 - [[طبقات أعلام الشيعة]]: 52 | |||
== وابسته‌ها == | |||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
| خط ۲۳۷: | خط ۲۹۷: | ||
[[حاشیة الإرشاد]] | [[حاشیة الإرشاد]] | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
| خط ۲۴۴: | خط ۳۰۳: | ||
[[رده: فقه مذاهب]] | [[رده: فقه مذاهب]] | ||
[[رده: فقه شیعه]] | [[رده: فقه شیعه]] | ||