المواقف: تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - '،ص' به '، ص') |
جز (جایگزینی متن - '،ق' به '، ق') |
||
خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
شيوۀ مؤلف در شرح كتاب مواقف، بيشتر از آنكه بر محور ادلۀ نقليه همچون آيات و روايات و اقوال باشد، مبتنى است بر استدلالات عقلى و جدلى گرچه مؤلف در اندك مواردى از شواهد نقلى هم براى تائيد استدلالات خود آورده است. | شيوۀ مؤلف در شرح كتاب مواقف، بيشتر از آنكه بر محور ادلۀ نقليه همچون آيات و روايات و اقوال باشد، مبتنى است بر استدلالات عقلى و جدلى گرچه مؤلف در اندك مواردى از شواهد نقلى هم براى تائيد استدلالات خود آورده است. | ||
اين كتاب گرچه در موضوع علم كلام نوشته شده است اما علاوه بر آنچه دركلام مطرح مىشود موضوعات متنوعى از مباحث فلسفى، همچون مباحث وجود، عدم، ماهيت، عرض، جوهر و...و از مسائل علم نجوم همچون مباحث مربوط به | اين كتاب گرچه در موضوع علم كلام نوشته شده است اما علاوه بر آنچه دركلام مطرح مىشود موضوعات متنوعى از مباحث فلسفى، همچون مباحث وجود، عدم، ماهيت، عرض، جوهر و...و از مسائل علم نجوم همچون مباحث مربوط به شمس، قمر، افلاك نهگانه و وضعيت جغرافيائى زمين و از مسائل علم اصول فقه، همچون مسائل مربوط به قياس، استقراء، تمثيل و...سخن به ميان مىآورد. | ||
مؤلف علت تأليف اين كتاب را وجود مطالب عاليه از علم كلام در كتاب مواقف و مستور بودن آنها مىداند كه جمعى از دوستان از او خواسته بودند كه اين مطالب را روشن سازد.او مىگويد«كتاب المواقف الذى احتوى من اصوله (علم الكلام) و قواعده على اهمها و اولاها و من شعبه و فوائده على الطفها و اسناها و...فاجتمع الى نفر من اجلة الاحباب المتطلعين الى سرائر الكتاب و اقترحوا على أن اكشف لهم عن مخدارته الاستار و ابرز لهم من نقاب الحجاب هاتيك الاسرار ليجتلوها بأعينهم متبرجات بزينتها متبخرات بمحاسن فطرتها... | مؤلف علت تأليف اين كتاب را وجود مطالب عاليه از علم كلام در كتاب مواقف و مستور بودن آنها مىداند كه جمعى از دوستان از او خواسته بودند كه اين مطالب را روشن سازد.او مىگويد«كتاب المواقف الذى احتوى من اصوله (علم الكلام) و قواعده على اهمها و اولاها و من شعبه و فوائده على الطفها و اسناها و...فاجتمع الى نفر من اجلة الاحباب المتطلعين الى سرائر الكتاب و اقترحوا على أن اكشف لهم عن مخدارته الاستار و ابرز لهم من نقاب الحجاب هاتيك الاسرار ليجتلوها بأعينهم متبرجات بزينتها متبخرات بمحاسن فطرتها... | ||
خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
الموقف الاول في المقدمات:مؤلف در اين موقف وارد مقدمات كلام مىشود كه شامل شش مرصد مىباشد المرصد الاول:آنچه عرفا در علم كلام واجب است.اين مرصد از شش مقصد تشكيل شده است كه عبارتند از: تعريف علم كلام، موضوع علم كلام، فايده علم كلام، شرافت علم كلام، مسائل علم كلامو تسميه آن به علم كلام.المرصد الثانى:در تعريف مطلق علم مىباشد.المرصد الثالث در اين مرصد اقسام علم مورد كنكاش قرار مىگيرد كه شامل 4 مقصد است: تعريف علم، علم حادث، تصور و تصديق، آراء ضعيف.المرصد الرابع:دلايل علوم ضرورى را بررسى مىنمايد.المرصد الخامس:در بيان مطلوب علم كلام مىباشد كه مباحث آن در 10 مقصد بيان شده است:نظر صحيح، كيفيت افاده نظر صحيح براى علم، شرط نظر، معرفة الله، اولين واجب بر مكلف، نظر فاسد، اختلافات شروط علم، مغايرت علم با مدلول. | الموقف الاول في المقدمات:مؤلف در اين موقف وارد مقدمات كلام مىشود كه شامل شش مرصد مىباشد المرصد الاول:آنچه عرفا در علم كلام واجب است.اين مرصد از شش مقصد تشكيل شده است كه عبارتند از: تعريف علم كلام، موضوع علم كلام، فايده علم كلام، شرافت علم كلام، مسائل علم كلامو تسميه آن به علم كلام.المرصد الثانى:در تعريف مطلق علم مىباشد.المرصد الثالث در اين مرصد اقسام علم مورد كنكاش قرار مىگيرد كه شامل 4 مقصد است: تعريف علم، علم حادث، تصور و تصديق، آراء ضعيف.المرصد الرابع:دلايل علوم ضرورى را بررسى مىنمايد.المرصد الخامس:در بيان مطلوب علم كلام مىباشد كه مباحث آن در 10 مقصد بيان شده است:نظر صحيح، كيفيت افاده نظر صحيح براى علم، شرط نظر، معرفة الله، اولين واجب بر مكلف، نظر فاسد، اختلافات شروط علم، مغايرت علم با مدلول. | ||
المرصد السادس:طريق وصول به علم كلام كه در ضمن هشت مقصد بيان شده است: تحديد و تقسيم علم كلام، وجوب شناخت معرف قبل از معرف،أجلى بودن معرف از معرف، روشهاى | المرصد السادس:طريق وصول به علم كلام كه در ضمن هشت مقصد بيان شده است: تحديد و تقسيم علم كلام، وجوب شناخت معرف قبل از معرف،أجلى بودن معرف از معرف، روشهاى استدلال، قياس، قويترين طريق اثبات مسائل كلام، قضاياى طريق تصديق، دلايل عقلى و نقلى، جايگاه ادلۀ عقلى و نقلى. | ||
الموقف الثانى في الامور العامة:اين موقف شامل مباحث كلى از قبيل واجب، جوهر، عرض مىباشد كه شامل يك مقدمه و پنج مرصد است، مرصد اول در مورد وجود و عدم مىباشد كه خود مشتمل است بر هفت مقصد همچون تعريف وجود از حيث بديهى بودن، اشتراك معنوى وجود، رابطۀ وجود با ماهيت از حيث عينيت و يا زيادت آن بر وجود، وجود ذهنى، معدوم، شى بودن معدوم، اتحاد وجود و ماهيت، حال. | الموقف الثانى في الامور العامة:اين موقف شامل مباحث كلى از قبيل واجب، جوهر، عرض مىباشد كه شامل يك مقدمه و پنج مرصد است، مرصد اول در مورد وجود و عدم مىباشد كه خود مشتمل است بر هفت مقصد همچون تعريف وجود از حيث بديهى بودن، اشتراك معنوى وجود، رابطۀ وجود با ماهيت از حيث عينيت و يا زيادت آن بر وجود، وجود ذهنى، معدوم، شى بودن معدوم، اتحاد وجود و ماهيت، حال. | ||
خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
المرصد الثانى:ماهيت بما هى هى در 12 مقصد بيان مىشود كه عبارتند از: تمييز ماهيت از غير، تقسيمات ماهيت، نظر افلاطون، ماهيت يا مركب، اجزاء ماهيت مركب، ماهيت مجعول، مركب، اجزاء مركب، ماهيت حقيقى، وجوب نياز به اجزاء ماهيت، وجوب قبول شركت در ماهيت، آراء حكما در ماهيت. | المرصد الثانى:ماهيت بما هى هى در 12 مقصد بيان مىشود كه عبارتند از: تمييز ماهيت از غير، تقسيمات ماهيت، نظر افلاطون، ماهيت يا مركب، اجزاء ماهيت مركب، ماهيت مجعول، مركب، اجزاء مركب، ماهيت حقيقى، وجوب نياز به اجزاء ماهيت، وجوب قبول شركت در ماهيت، آراء حكما در ماهيت. | ||
المرصد الثالث:اين مرصد بحث مىكند از وجوب، | المرصد الثالث:اين مرصد بحث مىكند از وجوب، امتناع، قدم، حدوث مباحث اين مرصد در 6 مقصد مىباشد كه عبارتند از: تصور واجب ممكن و ممتنع، اعتبارى بودن واجب، ممكن و ممتنع، تقسيمات چهارگانه واجب، ممكن، قديم، قديم زمانى و ذاتى. | ||
المرصد الرابع:اين مرصد در بيان مباحث وحدت و كثرت مىباشد كه در 11 مقصد بيان شده است:وجود واحد و كثير، اعتبارى بودن وحدت و كثرت، حقيقى بودن آنها، اختلاف حكماء و متكلمين در اينباره، تقابل وحدت و كثرت، مقابله ذاتى بين اين دو، مراتب اعداد، اقسام واحد، تقسيم وحدت به حسب اصطلاح، اثنين، اتحاد مجازى اثنين، مثلان-ضدان-متخالفان، اجتماع متماثلين، عدم اجتماع متقابلان در زمان واحد. | المرصد الرابع:اين مرصد در بيان مباحث وحدت و كثرت مىباشد كه در 11 مقصد بيان شده است:وجود واحد و كثير، اعتبارى بودن وحدت و كثرت، حقيقى بودن آنها، اختلاف حكماء و متكلمين در اينباره، تقابل وحدت و كثرت، مقابله ذاتى بين اين دو، مراتب اعداد، اقسام واحد، تقسيم وحدت به حسب اصطلاح، اثنين، اتحاد مجازى اثنين، مثلان-ضدان-متخالفان، اجتماع متماثلين، عدم اجتماع متقابلان در زمان واحد. | ||
خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
النوع الثانى:علم در 14 مقصد بيان مىشود كه عبارتند از:نسبت مخصوص عالم و معلوم، تعلق علم واحد به دو معلوم، جهل مركب، مباحث پيرامون جهل مركب، حواس پنجگانه، صورتهاى عقلى، علم تفصيلى و اجمالى، علم بالفعل و بالقوه، علم فعلى، مراتب عقل، اطلاقات عقل، تعلق دو علم به دو معقول، دگرگونى علم نظرى به علم ضرورى و بالعكس، استناد علم ضرورى به علم نظرى. | النوع الثانى:علم در 14 مقصد بيان مىشود كه عبارتند از:نسبت مخصوص عالم و معلوم، تعلق علم واحد به دو معلوم، جهل مركب، مباحث پيرامون جهل مركب، حواس پنجگانه، صورتهاى عقلى، علم تفصيلى و اجمالى، علم بالفعل و بالقوه، علم فعلى، مراتب عقل، اطلاقات عقل، تعلق دو علم به دو معقول، دگرگونى علم نظرى به علم ضرورى و بالعكس، استناد علم ضرورى به علم نظرى. | ||
النوع الثالث:اراده در 7 مقصد بيان مىشود كه عبارتند از: تعريف اراده، ارادۀ قديم، عدم اشتراط اراده به اعتقاد نفع، مغايرت اراده با شهوت، مغايرت اراده با | النوع الثالث:اراده در 7 مقصد بيان مىشود كه عبارتند از: تعريف اراده، ارادۀ قديم، عدم اشتراط اراده به اعتقاد نفع، مغايرت اراده با شهوت، مغايرت اراده با تمنى، قول اشعرى در اراده، اراده و رابطه او با ذات متعلق. | ||
النوع الرابع:مبحث قدرت در 13 مقصد بيان مىشود كه عبارتند از: تعريف قدرت، مقدور بودن يك شى براى دو قادر، وجودى بودن صفت قدرت، اثبات | النوع الرابع:مبحث قدرت در 13 مقصد بيان مىشود كه عبارتند از: تعريف قدرت، مقدور بودن يك شى براى دو قادر، وجودى بودن صفت قدرت، اثبات قدرت، قدرت همراه فعل، قدرت قادر بر فعلى كه از آن منع شده است.تعلق قدرت به ضدين، عجز، تابع علم بودن مقدور، منافات داشتن خواب با قدرت و... | ||
النوع الخامس:كيفيات نفسانى در دو مقصد بيان مىشود كه عبارتند از:بديهى بودن لذت و درد، و مباحث مربوط به صحت. | النوع الخامس:كيفيات نفسانى در دو مقصد بيان مىشود كه عبارتند از:بديهى بودن لذت و درد، و مباحث مربوط به صحت. | ||
خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
المرصد الرابع:صفات وجودى حق تعالى در هشت مقصد بيان مىشود كه عبارتند از: | المرصد الرابع:صفات وجودى حق تعالى در هشت مقصد بيان مىشود كه عبارتند از: | ||
اثبات صفات حق | اثبات صفات حق تعالى، قدرت حق تعالى، علم حق تعالى، زنده بودن حق تعالى، مريد بودن حق تعالى، سميع و بصير بودن حق تعالى، متكلم بودن حق تعالى، صفات مورد اختلاف حق تعالى. | ||
المرصد الخامس:امور جايز براى حق تعالى در دو مقصد بيان مىشود كه عبارتند از:رؤيت و كلام حق تعالى، علم به حقيقت حق تعالى. | المرصد الخامس:امور جايز براى حق تعالى در دو مقصد بيان مىشود كه عبارتند از:رؤيت و كلام حق تعالى، علم به حقيقت حق تعالى. |