تاریخ ملازاده در ذکر مزارات بخارا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف ') |
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،') |
||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
و مزارات و مشاهد بخارا و نواحى آن، بسيار است. به علاوه به نظر مؤلف چون وجود علما و مراتب و مقادير علماء و مشايخ اسلام و اولياء بزرگ در زمان حيات كه در ميان مردم زندگى مى‌كنند، قدر و اعتبار و ارزش آنها به درستى مورد شناسايى مردم قرار نمى‌گيرد، لذا «... فكيف بعد از انتقال و ارتحال از دارفرار به دارقرار، خصوصا كسانى كه حضرت عزت جل ذكره، به ولايت خاصه مشرف گردانيده است، و ظاهر و باطن ايشان را محلى و مزين به تجليات ذاتى و صفاتى خود كرده، در قباب عزت و حجاب غيرت ايشان را از نظر اغيار پوشيده...» كه بنا به حديث «... اوليائى تحت قبائى لايعرفهم غيرى...» | و مزارات و مشاهد بخارا و نواحى آن، بسيار است. به علاوه به نظر مؤلف چون وجود علما و مراتب و مقادير علماء و مشايخ اسلام و اولياء بزرگ در زمان حيات كه در ميان مردم زندگى مى‌كنند، قدر و اعتبار و ارزش آنها به درستى مورد شناسايى مردم قرار نمى‌گيرد، لذا «... فكيف بعد از انتقال و ارتحال از دارفرار به دارقرار، خصوصا كسانى كه حضرت عزت جل ذكره، به ولايت خاصه مشرف گردانيده است، و ظاهر و باطن ايشان را محلى و مزين به تجليات ذاتى و صفاتى خود كرده، در قباب عزت و حجاب غيرت ايشان را از نظر اغيار پوشيده...» كه بنا به حديث «... اوليائى تحت قبائى لايعرفهم غيرى...» | ||
لذا برخى از اينان در زمان حيات و بعد از وفاتشان، احوال و مقاماتشان بر كسى معلوم نمى‌شود؛ اما برخى ديگر را خداوند به «حكمت بالغه و به فضل رحمت نامتناهى خود...» در بين خلق متجلى مى‌كند تا از ظاهر و باطن ايشان خلايق بهره‌مند شوند. به نظر | لذا برخى از اينان در زمان حيات و بعد از وفاتشان، احوال و مقاماتشان بر كسى معلوم نمى‌شود؛ اما برخى ديگر را خداوند به «حكمت بالغه و به فضل رحمت نامتناهى خود...» در بين خلق متجلى مى‌كند تا از ظاهر و باطن ايشان خلايق بهره‌مند شوند. به نظر مؤلف، اين گروه از علماء و اولياء، همان گونه كه در زمان حيات، سبب هدايت بوده‌اند، پس از وفات نيز تقرب به ارواح مقدس آنان همان اثر و نتيجه را با فوائد بسيار بيشترى به همراه خواهد داشت. | ||
لذا | لذا مؤلف، كتاب خود را با اين گونه نيتى شخصى و عقيدتى به رشته تحرير در آورده، كوشيده است قدر و اهميت هر يك از علماى مدفون در شهر بخارا را بازشناسى نمايد. | ||
علاوه بر موارد فوق، به انگيزه‌هايى از آداب و رفتار شيوع يافته بين مسلمانان مى‌پردزد؛ مثلا در خصوص آداب زيارت مى‌آورد، بايد «... ايستاده زيارت كنند، بر گورننشينند و بر گورستان نماز نكنند، و در ست بر گور نمالند، و گور را بوسه ندهند كه از عادات نصارى است.» كه ظاهرا قصد وى تصحيح برخى رفتارها و عادات ابداعى مردمان در مناسك زيارت قبور بزرگان، بوده است. اين فرض درباره قصد وى با دلايل بسيارى كه از منابع فقهى و اصولى در اين خصوص مى‌آورد، تقويت مى‌شود. | علاوه بر موارد فوق، به انگيزه‌هايى از آداب و رفتار شيوع يافته بين مسلمانان مى‌پردزد؛ مثلا در خصوص آداب زيارت مى‌آورد، بايد «... ايستاده زيارت كنند، بر گورننشينند و بر گورستان نماز نكنند، و در ست بر گور نمالند، و گور را بوسه ندهند كه از عادات نصارى است.» كه ظاهرا قصد وى تصحيح برخى رفتارها و عادات ابداعى مردمان در مناسك زيارت قبور بزرگان، بوده است. اين فرض درباره قصد وى با دلايل بسيارى كه از منابع فقهى و اصولى در اين خصوص مى‌آورد، تقويت مى‌شود. | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
نكته قابل توجه در خصوص محتواى كتاب، عدم تطابق آن با نام كتاب است. عنوان تاريخ ملازاده، در ابتدا به ذهن، كتابى با محتواى تاريخى را متبادر مى‌كند. در حالى كه محتواى كتاب بررسى شناسايى مزارات بخارا كه گاه تاريخچه‌هاى مختصرى در برخى موضوعات را نيز به همراه دارد مى‌باشد. از سوى ديگر اصولا هدف مؤلف نيز تاريخ‌نويسى به معناى مصطلح آن نيست، لذا عنوان فرعى كتاب مهم‌تر از عنوان اصلى آن است. | نكته قابل توجه در خصوص محتواى كتاب، عدم تطابق آن با نام كتاب است. عنوان تاريخ ملازاده، در ابتدا به ذهن، كتابى با محتواى تاريخى را متبادر مى‌كند. در حالى كه محتواى كتاب بررسى شناسايى مزارات بخارا كه گاه تاريخچه‌هاى مختصرى در برخى موضوعات را نيز به همراه دارد مى‌باشد. از سوى ديگر اصولا هدف مؤلف نيز تاريخ‌نويسى به معناى مصطلح آن نيست، لذا عنوان فرعى كتاب مهم‌تر از عنوان اصلى آن است. | ||
از خصائص زبان متن | از خصائص زبان متن مؤلف، مى‌توان به روايت يك دست وى اشاره كرد. | ||
گاه كه وى به مقابر اشخاص معروفى مى‌رسد، ناگهان روايت‌هاى فرعى و يا مضامين جديدى را كه شامل ذكر سخايا، فضايل و يا سخنان و سرگذشت‌نامه افراد است را مى‌آورد. اين امر گاه درباره رجال سياسى و ديوانى چون آل سامان، آل برهان به حد افراط خود مى‌رسد. تفريط مؤلف در ارائه مطالب موضوع مورد بررسى خود در امتناع وى از بررسى شخصيت‌هاى شافعى و غيره مى‌بينيم. | گاه كه وى به مقابر اشخاص معروفى مى‌رسد، ناگهان روايت‌هاى فرعى و يا مضامين جديدى را كه شامل ذكر سخايا، فضايل و يا سخنان و سرگذشت‌نامه افراد است را مى‌آورد. اين امر گاه درباره رجال سياسى و ديوانى چون آل سامان، آل برهان به حد افراط خود مى‌رسد. تفريط مؤلف در ارائه مطالب موضوع مورد بررسى خود در امتناع وى از بررسى شخصيت‌هاى شافعى و غيره مى‌بينيم. | ||