بستان السیاحة: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'سانه' به 'سه‌گانه'
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ا' به 'ه‌ا')
جز (جایگزینی متن - 'سانه' به 'سه‌گانه')
خط ۲۲: خط ۲۲:
| تعداد جلد =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =  
| کتابخانۀ دیجیتال نور =  
| کتابخوان همراه نور =35237
| کد پدیدآور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پس از =
| پیش از =
| پیش از =
}}  
}}  
'''بستان السیاحة'''، اثر فارسی [[شیروانی، زین‌العابدین بن اسکندر|حاج زین‌العابدین شیروانی]]، کتابی است مشتمل بر اطلاعات بسیار و متنوع جغرافیایی، تاریخی، آرا و عقاید فرقه‌های گوناگون مذهبی و نحله‌های فکری و برخی مطالب متفرقه دیگر.<ref>منفرد، افسانه، ج3، ص387-388</ref>
'''بستان السیاحة'''، اثر فارسی [[شیروانی، زین‌العابدین بن اسکندر|حاج زین‌العابدین شیروانی]]، کتابی است مشتمل بر اطلاعات بسیار و متنوع جغرافیایی، تاریخی، آرا و عقاید فرقه‌های گوناگون مذهبی و نحله‌های فکری و برخی مطالب متفرقه دیگر.<ref>منفرد، افسه‌گانه، ج3، ص387-388</ref>


کتاب، حاصل سفری 37 ساله (از 1210 تا 1247) است که تألیف آن، به تصریح نویسنده، در 1247ق، در دوره سلطنت فتحعلی شاه برای محمد میرزا آغاز شد و در رجب 1248ق پایان یافت.<ref>همان، ص388</ref>
کتاب، حاصل سفری 37 ساله (از 1210 تا 1247) است که تألیف آن، به تصریح نویسنده، در 1247ق، در دوره سلطنت فتحعلی شاه برای محمد میرزا آغاز شد و در رجب 1248ق پایان یافت.<ref>همان، ص388</ref>
خط ۳۹: خط ۴۰:
روش نویسنده در شرح مطالب این گونه است که با وجود اعتقادات شخصی، سعی کرده هنگام قضاوت درباره دیگران، نظر خود را کمتر دخالت دهد و خود آن شخص را نقد نکند، اگرچه عقیده اش را نقد می‌کند؛ ازاین رو گاه آن چنان بی طرفانه و حتی با ذکر محاسن از کسی سخن می‌گوید که خواننده فراموش می‌کند که شخص مورد نظر، از مخالفان اصلی ایشان است. در ذکر اقوال و آرای طوایف مختلف مثل کرد و لر نیز گاه مشهورات رایج درباره آن‌ها را، خوب یا بد، بیان می‌کند و درباره آنچه دیگران گفته‌اند برای اینکه صحتش از جانب ایشان قطعی تلقی نشود، می‌فرماید: «فقیر ندیده، اما شنیده ام».<ref>تابنده، نورعلی، 1390، ص660</ref>
روش نویسنده در شرح مطالب این گونه است که با وجود اعتقادات شخصی، سعی کرده هنگام قضاوت درباره دیگران، نظر خود را کمتر دخالت دهد و خود آن شخص را نقد نکند، اگرچه عقیده اش را نقد می‌کند؛ ازاین رو گاه آن چنان بی طرفانه و حتی با ذکر محاسن از کسی سخن می‌گوید که خواننده فراموش می‌کند که شخص مورد نظر، از مخالفان اصلی ایشان است. در ذکر اقوال و آرای طوایف مختلف مثل کرد و لر نیز گاه مشهورات رایج درباره آن‌ها را، خوب یا بد، بیان می‌کند و درباره آنچه دیگران گفته‌اند برای اینکه صحتش از جانب ایشان قطعی تلقی نشود، می‌فرماید: «فقیر ندیده، اما شنیده ام».<ref>تابنده، نورعلی، 1390، ص660</ref>


نویسنده در جای جای اثر خود به منابع متعدد آن اشاره کرده است که برای نمونه نزهة القلوب، [[معجم البلدان|معجم البلدان]]، فارسنامه، حبیب السیر و همچنین آثار غیر جغرافیایی مانند آتشکده آذر بیگدلی، نفحات الأنس جامی، الفصول التامة مرتضی رازی را می‌توان نام برد.<ref>ر.ک: منفرد، افسانه، ج3، 388</ref>
نویسنده در جای جای اثر خود به منابع متعدد آن اشاره کرده است که برای نمونه نزهة القلوب، [[معجم البلدان|معجم البلدان]]، فارسنامه، حبیب السیر و همچنین آثار غیر جغرافیایی مانند آتشکده آذر بیگدلی، نفحات الأنس جامی، الفصول التامة مرتضی رازی را می‌توان نام برد.<ref>ر.ک: منفرد، افسه‌گانه، ج3، 388</ref>


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
اثر حاضر، سفرنامه‌ای است که با آگاهی قبلی نوشته شده است. در ابتدا مؤلف به ذکر هشدارهایی پرداخته؛ از جمله اینکه بسیاری از سفرنامه‌ها با اتکا به شنیده‌ها نوشته شده، ولی با تدقیق و مطالعه مستقیم انجام نشده است. وی در مقدمه، با بیان این مطلب سعی دارد کار خود را از این نقص، مبرا کند.<ref>ر.ک: نقد کتاب بستان السیاحة، 1391، ص100</ref>
اثر حاضر، سفرنامه‌ای است که با آگاهی قبلی نوشته شده است. در ابتدا مؤلف به ذکر هشدارهایی پرداخته؛ از جمله اینکه بسیاری از سفرنامه‌ها با اتکا به شنیده‌ها نوشته شده، ولی با تدقیق و مطالعه مستقیم انجام نشده است. وی در مقدمه، با بیان این مطلب سعی دارد کار خود را از این نقص، مبرا کند.<ref>ر.ک: نقد کتاب بستان السیاحة، 1391، ص100</ref>


نویسنده به منظور نگارش این کتاب، نخست یادداشت‌هایی فراهم آورده بود و هرچه را شگفت می‌یافت «به قید کتابت» می‌آورد، اما متأسفانه این یادداشت‌ها در 1241ق، شش سال پیش از آغاز تألیف کتاب در سفر نویسنده و خانواده اش به قمشه اصفهان، به دست محمدقاسم خان پسر سلیمان خان قاجار، حاکم قمشه، نابود شد و وی ناگزیر مطالب را از حافظه خود نگاشت.<ref>ر.ک: منفرد، افسانه، ج3، 388</ref>
نویسنده به منظور نگارش این کتاب، نخست یادداشت‌هایی فراهم آورده بود و هرچه را شگفت می‌یافت «به قید کتابت» می‌آورد، اما متأسفانه این یادداشت‌ها در 1241ق، شش سال پیش از آغاز تألیف کتاب در سفر نویسنده و خانواده اش به قمشه اصفهان، به دست محمدقاسم خان پسر سلیمان خان قاجار، حاکم قمشه، نابود شد و وی ناگزیر مطالب را از حافظه خود نگاشت.<ref>ر.ک: منفرد، افسه‌گانه، ج3، 388</ref>


وی کوشیده است با دوری از «اغراض نفسانی» حاصل مشاهدات و تحقیق خود را در باب مذاهب و فِرَق مختلف عرضه بدارد. بااین همه، کتاب کاملاً بر مشاهدات شخصی نویسنده متکی نیست و اتکا بر نقل، به ویژه در وصف سرزمین‌های دور که در مسیر سفر او نبوده، در مواردی مشهود است.<ref>همان</ref>
وی کوشیده است با دوری از «اغراض نفسانی» حاصل مشاهدات و تحقیق خود را در باب مذاهب و فِرَق مختلف عرضه بدارد. بااین همه، کتاب کاملاً بر مشاهدات شخصی نویسنده متکی نیست و اتکا بر نقل، به ویژه در وصف سرزمین‌های دور که در مسیر سفر او نبوده، در مواردی مشهود است.<ref>همان</ref>
خط ۶۱: خط ۶۲:


== وضعیت کتاب ==
== وضعیت کتاب ==
در دوره ناصرالدین شاه و به دستور و هزینه علی‌اصغر خان امین السلطان، عبدالله مستوفی بر اساس نسخه اصلی، که برای محمد شاه تهیه شده بود و پس از دو سال کار و مقابله با مآخذ و منابع دیگر، نسخه منقّح بستان السیاحة را فراهم کرد. این نسخه تازه که کتابت آن در 3 شوال 1310ق، به خط میرزا شریف بن زین‌العابدین پایان یافته بود، همان زمان با چاپ سنگی و قطع رحلی منتشر شد. بعدها همین نسخه در تهران به چاپ افست رسید.<ref>ر.ک: منفرد، افسانه، ج3، ص389</ref>
در دوره ناصرالدین شاه و به دستور و هزینه علی‌اصغر خان امین السلطان، عبدالله مستوفی بر اساس نسخه اصلی، که برای محمد شاه تهیه شده بود و پس از دو سال کار و مقابله با مآخذ و منابع دیگر، نسخه منقّح بستان السیاحة را فراهم کرد. این نسخه تازه که کتابت آن در 3 شوال 1310ق، به خط میرزا شریف بن زین‌العابدین پایان یافته بود، همان زمان با چاپ سنگی و قطع رحلی منتشر شد. بعدها همین نسخه در تهران به چاپ افست رسید.<ref>ر.ک: منفرد، افسه‌گانه، ج3، ص389</ref>


فهرست مطالب در ابتدای کتاب آمده است.
فهرست مطالب در ابتدای کتاب آمده است.
خط ۶۹: خط ۷۰:
==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
#مقدمه و متن کتاب.
#مقدمه و متن کتاب.
#منفرد، افسانه، «دانشنامه جهان اسلام»، جلد 3، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1388، ص389-387.
#منفرد، افسه‌گانه، «دانشنامه جهان اسلام»، جلد 3، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1388، ص389-387.
#[[:noormags:978999|تابنده، نورعلی، «بستان السیاحة»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: بخارا، شماره 82، شهریور 1390 (7 صفحه، از 654 تا 660)]].
#[[:noormags:978999|تابنده، نورعلی، «بستان السیاحة»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: بخارا، شماره 82، شهریور 1390 (7 صفحه، از 654 تا 660)]].
#[[:noormags:680519|«نقد کتاب بستان السیاحة»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه ادبیات، شماره 182، آذر 1391 (3 صفحه، از 98 تا 100)]].
#[[:noormags:680519|«نقد کتاب بستان السیاحة»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه ادبیات، شماره 182، آذر 1391 (3 صفحه، از 98 تا 100)]].
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش