كتاب الرجال: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۱ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ه‎ا' به 'ه‌ا'
جز (جایگزینی متن - 'ه‎اى' به 'ه‌اى')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ا' به 'ه‌ا')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۶: خط ۳۶:
[[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در مقدمه کتاب درباره انگیزه خود از نگارش مى‎فرماید: هنگامى که من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگریستم و سعى بر نجات از تقلید و پیروى از فتاواى نقل‎شده نمودم، دیدم که راهى به‎جز بررسى روایات ائمه هدى(ع) نیست و آن‎هم ممکن نیست، مگر با استفاده صحیح از قواعد اصولى و توجه به نظریات اصحاب و فتاواى فرعى آن‎ها، تا بتوان راهى صحیح و موافق با حق را برگزید و مخالف آن را رها ساخت و این مهم امکان ندارد، مگر با شناخت علم رجال و تحقیق در احوال روات احادیث؛ لذا این مختصر را که حاوی گزیده کتاب [[رجال الطوسي|رجال شیخ ابوجعفر]] و [[الفهرست (طوسی)|فهرست]] وی و تحقیقات کشی و نجاشی و... است، تصنیف نمودم<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مؤلف، ص25</ref>.
[[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در مقدمه کتاب درباره انگیزه خود از نگارش مى‎فرماید: هنگامى که من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگریستم و سعى بر نجات از تقلید و پیروى از فتاواى نقل‎شده نمودم، دیدم که راهى به‎جز بررسى روایات ائمه هدى(ع) نیست و آن‎هم ممکن نیست، مگر با استفاده صحیح از قواعد اصولى و توجه به نظریات اصحاب و فتاواى فرعى آن‎ها، تا بتوان راهى صحیح و موافق با حق را برگزید و مخالف آن را رها ساخت و این مهم امکان ندارد، مگر با شناخت علم رجال و تحقیق در احوال روات احادیث؛ لذا این مختصر را که حاوی گزیده کتاب [[رجال الطوسي|رجال شیخ ابوجعفر]] و [[الفهرست (طوسی)|فهرست]] وی و تحقیقات کشی و نجاشی و... است، تصنیف نمودم<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مؤلف، ص25</ref>.


[[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانى]] درباره این کتاب مى‎فرماید: «کتاب رجال ابن داود، از تألیفات مهم و از تحقیقات ارزشمند ایشان بشمار مى‎آید. وی در این کتاب، شیوه‎ای نو و ابتکاری را به کار گرفته که تا آن زمان میان اصحاب سابقه نداشته است. هرکس آن کتاب را مطالعه نماید بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد یافت»<ref>ر.ک: راسخون</ref>.
[[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانى]] درباره این کتاب مى‎فرماید: «کتاب رجال ابن داود، از تألیفات مهم و از تحقیقات ارزشمند ایشان بشمار مى‎آید. وی در این کتاب، شیوه‌ای نو و ابتکاری را به کار گرفته که تا آن زمان میان اصحاب سابقه نداشته است. هرکس آن کتاب را مطالعه نماید بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد یافت»<ref>ر.ک: راسخون</ref>.


[[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] نیز در کتاب «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» درباره این کتاب مى‎فرماید: «ابن داود، تمام کتاب‎هاى رجالى قدما که به دستش رسیده را در کتاب آورده و مستند خود قرار داده است. [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] علاوه بر ترتیبى زیبا و تهذیبى جالب، مطالب آن کتاب‎ها را نیز آورده است<ref>ر.ک: همان</ref>.
[[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] نیز در کتاب «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» درباره این کتاب مى‎فرماید: «ابن داود، تمام کتاب‎هاى رجالى قدما که به دستش رسیده را در کتاب آورده و مستند خود قرار داده است. [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] علاوه بر ترتیبى زیبا و تهذیبى جالب، مطالب آن کتاب‎ها را نیز آورده است<ref>ر.ک: همان</ref>.


==ساختار==
==ساختار==
کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو بخش، سامان یافته است: بخش اول، در ممدوحین و رواتى که موثق و معتبر شناخته شده‎اند و بخش دوم، در رواتى که ضعیف و غیر معتبر شناخته شده‎اند.
کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو بخش، سامان یافته است: بخش اول، در ممدوحین و رواتى که موثق و معتبر شناخته شده‌اند و بخش دوم، در رواتى که ضعیف و غیر معتبر شناخته شده‌اند.


[[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در این کتاب، با شیوه‌اى نو و ابتکارى در ترتیب روات و بیان آدرس مستند خود به‎صورت رمز، مجموعه‌اى ارزشمند و گران‎بها را به وجود آورده است. وی تمام اسامى را به‎ترتیب حروف الفبا آورده و این ترتیب را تا آخر حروف هر اسمى رعایت کرده است. این شیوه تا آن زمان میان علما بى‎سابقه بوده و ابن داود اولین رجالى است که ترتیب کتاب رجال خود را به این شکل آورده است. وى در این کتاب فقط نام شخصیت‎هاى قبل از [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] را آورده و کمتر به متأخرین از ایشان اشاره دارد»<ref>ر.ک: همان</ref>.
[[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در این کتاب، با شیوه‌اى نو و ابتکارى در ترتیب روات و بیان آدرس مستند خود به‎صورت رمز، مجموعه‌اى ارزشمند و گران‎بها را به وجود آورده است. وی تمام اسامى را به‎ترتیب حروف الفبا آورده و این ترتیب را تا آخر حروف هر اسمى رعایت کرده است. این شیوه تا آن زمان میان علما بى‎سابقه بوده و ابن داود اولین رجالى است که ترتیب کتاب رجال خود را به این شکل آورده است. وى در این کتاب فقط نام شخصیت‎هاى قبل از [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] را آورده و کمتر به متأخرین از ایشان اشاره دارد»<ref>ر.ک: همان</ref>.
خط ۷۶: خط ۷۶:
وی براى هریک از ائمه(ع) نیز یک حرف از نام آنها را علامت قرار داده است<ref>ر.ک: راسخون</ref>.
وی براى هریک از ائمه(ع) نیز یک حرف از نام آنها را علامت قرار داده است<ref>ر.ک: راسخون</ref>.


ابن داود در پایان کتاب، 17 فصل و 9 تنبیه آورده و در آن‎ها، نکات بسیار سودمند و مفید رجالى را ذکر کرده است؛ مانند اسامى افرادى که واقفى، فطحى، زیدى، عامى، کیسانى، ناووسى، غلات، ضعیف، مضطرب، منکر، فاسد المذهب، جاعل حدیث، لعنت یا نفرین‎شده و یا مجهول بوده‎اند و افراد ثقه‌اى که از ضعفا نقل حدیث کرده‎اند را به‎صورت فهرست‎هاى جداگانه آورده و در پایان نیز، 35 کنیه از روات ضعیف را برشمرده است<ref>ر.ک: همان؛ متن کتاب، ص286-312</ref>.
ابن داود در پایان کتاب، 17 فصل و 9 تنبیه آورده و در آن‎ها، نکات بسیار سودمند و مفید رجالى را ذکر کرده است؛ مانند اسامى افرادى که واقفى، فطحى، زیدى، عامى، کیسانى، ناووسى، غلات، ضعیف، مضطرب، منکر، فاسد المذهب، جاعل حدیث، لعنت یا نفرین‎شده و یا مجهول بوده‌اند و افراد ثقه‌اى که از ضعفا نقل حدیث کرده‌اند را به‎صورت فهرست‎هاى جداگانه آورده و در پایان نیز، 35 کنیه از روات ضعیف را برشمرده است<ref>ر.ک: همان؛ متن کتاب، ص286-312</ref>.


با تمام ارزش و اعتبار این کتاب، نقدهایی نیز بر آن شده است و برخی نیز به آن نقدها، پاسخ گفته‎اند که به برخی از آن‎ها، اشاره می‎شود:
با تمام ارزش و اعتبار این کتاب، نقدهایی نیز بر آن شده است و برخی نیز به آن نقدها، پاسخ گفته‌اند که به برخی از آن‎ها، اشاره می‎شود:
# سید مصطفى تفرشى در کتاب «نقد الرجال» درباره این کتاب مى‎گوید:«کتاب رجال ابن داود از ترتیب خوبى برخوردار است، ولى غلط‎هاى فراوانى نیز در آن وجود دارد».
# سید مصطفى تفرشى در کتاب «نقد الرجال» درباره این کتاب مى‎گوید:«کتاب رجال ابن داود از ترتیب خوبى برخوردار است، ولى غلط‎هاى فراوانى نیز در آن وجود دارد».
# مولى عبدالله شوشترى در شرح «تهذيب الأحكام» مى‎گوید: «کتاب ابن داود را من قابل اعتماد ندیدم؛ زیرا اشکالات فراوانى را در آن یافتم، مانند اشتباه در نقل سخن قدما و یا بررسى روات و یا تعیین آن‎ها و این نکته با کمى دقت در این کتاب آشکار مى‎شود».
# مولى عبدالله شوشترى در شرح «تهذيب الأحكام» مى‎گوید: «کتاب ابن داود را من قابل اعتماد ندیدم؛ زیرا اشکالات فراوانى را در آن یافتم، مانند اشتباه در نقل سخن قدما و یا بررسى روات و یا تعیین آن‎ها و این نکته با کمى دقت در این کتاب آشکار مى‎شود».
خط ۸۵: خط ۸۵:
[[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] در کتاب «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» مى‎گوید: «مراد از اشتباهات ابن داود، اعتراضات ایشان بر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] است». [[امین، محسن|سید محسن امین]] در کتاب «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» مى‎گوید: «دلیل اشتباهات کتاب، رمزى بودن برخى کلمات است». [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب ریاض]] مى‎فرماید: «دلیل اشتباهات کتاب، اختلاف نسخه و اشتباه نساخ بوده است». [[مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل|مولى ابوعلى حائرى]] در کتاب «[[منتهی المقال في أحوال الرجال|منتهى المقال في الرجال]]» مى‎گوید: «احتمالا دلیل اشتباهات کتاب، بد خط بودن ابن داود بوده، ولى اعتراضات ایشان به علامه، اکثرا صحیح بوده است».
[[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] در کتاب «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» مى‎گوید: «مراد از اشتباهات ابن داود، اعتراضات ایشان بر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] است». [[امین، محسن|سید محسن امین]] در کتاب «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» مى‎گوید: «دلیل اشتباهات کتاب، رمزى بودن برخى کلمات است». [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب ریاض]] مى‎فرماید: «دلیل اشتباهات کتاب، اختلاف نسخه و اشتباه نساخ بوده است». [[مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل|مولى ابوعلى حائرى]] در کتاب «[[منتهی المقال في أحوال الرجال|منتهى المقال في الرجال]]» مى‎گوید: «احتمالا دلیل اشتباهات کتاب، بد خط بودن ابن داود بوده، ولى اعتراضات ایشان به علامه، اکثرا صحیح بوده است».


اما [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب رياض العلماء]] مى‎فرماید: «من خط ایشان را دیده‎ام؛ ایشان داراى خطى زیبا بوده‎اند» و [[قمی، عباس|شیخ عباس قمى]] مى‎فرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیباست». [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] مى‎فرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیبا و خوب بوده است و اکثر اصحاب، با این کتاب مانند دیگر کتب رجالى برخورد کرده‎اند و آن را معتبر دانسته‎اند»<ref>ر.ک: همان</ref>.
اما [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب رياض العلماء]] مى‎فرماید: «من خط ایشان را دیده‌ام؛ ایشان داراى خطى زیبا بوده‌اند» و [[قمی، عباس|شیخ عباس قمى]] مى‎فرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیباست». [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] مى‎فرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیبا و خوب بوده است و اکثر اصحاب، با این کتاب مانند دیگر کتب رجالى برخورد کرده‌اند و آن را معتبر دانسته‌اند»<ref>ر.ک: همان</ref>.


نتیجه اینکه این دیدگاه بهتر به نظر مى‎رسد؛ زیرا با توجه به اعتبار و شهرت علمى مؤلف و دسترسى داشتن ایشان به بسیارى از منابع غنى رجالى، صحیح نیست که به دلیل برخى اشتباهات بخواهیم از این کتاب دست بکشیم و یا از امتیازات و ویژگی‎هاى آن محروم شویم و بهتر آن است که آن را در ردیف دیگر کتاب‎هاى رجالى بشمار آورده و در تحقیقات رجالى به آن هم مراجعه شود<ref>ر.ک: همان</ref>.
نتیجه اینکه این دیدگاه بهتر به نظر مى‎رسد؛ زیرا با توجه به اعتبار و شهرت علمى مؤلف و دسترسى داشتن ایشان به بسیارى از منابع غنى رجالى، صحیح نیست که به دلیل برخى اشتباهات بخواهیم از این کتاب دست بکشیم و یا از امتیازات و ویژگی‎هاى آن محروم شویم و بهتر آن است که آن را در ردیف دیگر کتاب‎هاى رجالى بشمار آورده و در تحقیقات رجالى به آن هم مراجعه شود<ref>ر.ک: همان</ref>.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش