۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'نعمتالله جزایری' به 'نعمتالله جزایری ') |
جز (جایگزینی متن - 'میرزا عبدالله افندی' به 'میرزا عبدالله افندی ') |
||
خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
شروع کار تألیف بحار الأنوار در زمان شاه سلیمان اول صفوی (1077-1105ق) بود و اتمام کار به دوره سلطنت شاه سلطان حسین اول (1105-1135) برمیگردد<ref>ر.ک: همان، ص370</ref>. | شروع کار تألیف بحار الأنوار در زمان شاه سلیمان اول صفوی (1077-1105ق) بود و اتمام کار به دوره سلطنت شاه سلطان حسین اول (1105-1135) برمیگردد<ref>ر.ک: همان، ص370</ref>. | ||
مجلسی، برای اجرای چنین کار عظیمى از همکاران و شاگردان بسیاری کمک گرفته که در برخى منابع، شمار آنها را بالغ بر هزار نفر دانستهاند و کسانى چون میرزا عبدالله | مجلسی، برای اجرای چنین کار عظیمى از همکاران و شاگردان بسیاری کمک گرفته که در برخى منابع، شمار آنها را بالغ بر هزار نفر دانستهاند و کسانى چون [[افندی، عبدالله بن عیسیبیگ|میرزا عبدالله افندی]] ، میر محمدصالح حسینى، ملا ذوالفقار، ملا محمدرضا، عبدالله بن نورالدین بحرینى، [[جزایری، نعمتالله|نعمتالله جزایری]] و آمنه خاتون خواهرش را جزو همکاران وی شمردهاند<ref>ر.ک: همان، ص371</ref>. | ||
کار گروهى او که از ابتکارات تألیف به حساب میآید، شباهتى نیز به کار نگارش دائرةالمعارف فلسفى توسط گروه اخوانالصفا دارد؛ با این تفاوت که وی تسلط کامل و یکتنه بر همه مراحل کار داشت و شاگردانش فقط به جمعآوری و نگارش آیات و احادیث، ذیل عنوانهای طراحىشده توسط خود او میپرداختند و کلیه گزینشها، از متن، سند و... و همچنین تنظیم توسط خود وی صورت میگرفته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | کار گروهى او که از ابتکارات تألیف به حساب میآید، شباهتى نیز به کار نگارش دائرةالمعارف فلسفى توسط گروه اخوانالصفا دارد؛ با این تفاوت که وی تسلط کامل و یکتنه بر همه مراحل کار داشت و شاگردانش فقط به جمعآوری و نگارش آیات و احادیث، ذیل عنوانهای طراحىشده توسط خود او میپرداختند و کلیه گزینشها، از متن، سند و... و همچنین تنظیم توسط خود وی صورت میگرفته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
مؤلف ابتدا عناوین مجلدات کتاب خود را انتخاب میکرد و سپس برای هر عنوان بابهایى میگشود. در ذیل هر باب پیش از هر چیز آیات قرآنى متناسب آن را فهرست میکرد که این کار او بسیار به کار فیض کاشانى در الوافي نزدیک است. آنگاه برای هر آیه، تفسیری مناسب، با استفاده از نظرات مفسران و توضیحات خود مینگاشت؛ این کار را از جلد 5 بهصورت جدی آغاز کرده و در جزء 7 و 9، بهمناسبت بحث توحید و صفات الهى به اوج خود رسانده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | مؤلف ابتدا عناوین مجلدات کتاب خود را انتخاب میکرد و سپس برای هر عنوان بابهایى میگشود. در ذیل هر باب پیش از هر چیز آیات قرآنى متناسب آن را فهرست میکرد که این کار او بسیار به کار فیض کاشانى در الوافي نزدیک است. آنگاه برای هر آیه، تفسیری مناسب، با استفاده از نظرات مفسران و توضیحات خود مینگاشت؛ این کار را از جلد 5 بهصورت جدی آغاز کرده و در جزء 7 و 9، بهمناسبت بحث توحید و صفات الهى به اوج خود رسانده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
در مرحله بعدی، روایات متناسب با هر باب را در ذیل عنوان گنجانده و سندهای آن را نیز با رعایت اختصار نقل کرده است. هدف او از این اختصار جلوگیری از پر کردن و افزودن حجم ابواب یا مزین کردن کتاب است؛ اما آنها را بهکلى حذف نکرده است تا تحلیل سند ناممکن شود. آنگاه توضیحات و شرح خود را بر روایات، نگاشته و در این قسمت از نظرات دیگر صاحبنظران نیز یاری گرفته و به نقل و گاه نقد اقوال آنان پرداخته است. وی در انتخاب روایات، اساس کار را بر تناسب کل یا جزء روایت با عنوان باب قرار داده است و البته آنجا که روایت را تقطیع کرده، وعده آوردن متن کامل آن را در جای دیگر داده است. این توضیحات او در 10 جلد (در مجموعه 25 جلدی) آخر کتاب دیده نمیشود؛ زیرا 10 جلد آخر توسط شاگردش میرزا عبدالله | در مرحله بعدی، روایات متناسب با هر باب را در ذیل عنوان گنجانده و سندهای آن را نیز با رعایت اختصار نقل کرده است. هدف او از این اختصار جلوگیری از پر کردن و افزودن حجم ابواب یا مزین کردن کتاب است؛ اما آنها را بهکلى حذف نکرده است تا تحلیل سند ناممکن شود. آنگاه توضیحات و شرح خود را بر روایات، نگاشته و در این قسمت از نظرات دیگر صاحبنظران نیز یاری گرفته و به نقل و گاه نقد اقوال آنان پرداخته است. وی در انتخاب روایات، اساس کار را بر تناسب کل یا جزء روایت با عنوان باب قرار داده است و البته آنجا که روایت را تقطیع کرده، وعده آوردن متن کامل آن را در جای دیگر داده است. این توضیحات او در 10 جلد (در مجموعه 25 جلدی) آخر کتاب دیده نمیشود؛ زیرا 10 جلد آخر توسط شاگردش [[افندی، عبدالله بن عیسیبیگ|میرزا عبدالله افندی]] ، یا به قولى توسط میر محمدصالح حسینى پاکنویس شد و از سوادنامه به بیاض آمد؛ برای اینکه عمر مجلسى به انجام این کار کفاف نداده بود؛ هرچند برخى نیز این نظر تاریخى را نپذیرفتهاند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
ابتکارات تألیف بحار الأنوار به همین اندازه محدود نمیشود؛ نوعى تفسیر موضوعى برای قرآن با بیش از 900 موضوع اصلى و 400 موضوع فرعى و سبک تبویب آن که گونهای از فهرست موضوعى برای احادیث شیعى است، نیز قابل توجه است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ابتکارات تألیف بحار الأنوار به همین اندازه محدود نمیشود؛ نوعى تفسیر موضوعى برای قرآن با بیش از 900 موضوع اصلى و 400 موضوع فرعى و سبک تبویب آن که گونهای از فهرست موضوعى برای احادیث شیعى است، نیز قابل توجه است<ref>ر.ک: همان</ref>. |
ویرایش