حجاب در صدر اسلام

حجاب در صدر اسلام
پدیدآوران	شاه‌سنایی، محمدرضا (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	بررسی و نقد نظرات امیرحسین ترکاشوند
سال نشر	1398ش
چاپ	1
شابک	‎978-600-7044-46-9
موضوع	حجاب - حجاب - جنبه‏های مذهبی - اسلام - زنان در اسلام - جاهلیت
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ش2ح3 230/17 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

حجاب در صدر اسلام بررسی و نقد نظرات امیرحسین ترکاشوند، از آثار پژوهشگر معاصر ایرانی، دکتر محمدرضا شاه‌سنایی (متولد 1355ش)، پژوهشی مستند و تحلیلی انتقادی است که به بررسی «نظریه حجاب حداقلی» بر اساس منابع قرآنی، روایی و تاریخی می‌پردازد و نشان می‌دهد که نظریه مذکور، که در کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)» بیان شده، پشتوانه معتبری در قرآن، روایات یا تاریخ اسلام ندارد. اثر حاضر در اصل رساله دکتری محمدرضا شاه‌سنایی است.

هدف و روش

• دکتر محمدرضا شاه‌سنایی می‌گوید:

1. در این کتاب مبنای اصلی تمام فرضیه‌های ترکاشوند یعنی ادعای «غلبه فرهنگ برهنگی و عدم قباحت آن در عصر جاهلی و صدر اسلام» با استناد به منابع معتبر، بررسی و نقد شده است.
2. ازآنجاکه غالب گزارش‌ها و روایات ذکرشده در کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)» از منابع اهل سنت است، سعی شد در هر بحثی، با مراجعه به منابع معتبر اهل سنت احصا شود و مواردی که ترکاشوند احیاناً از آن غفلت کرده است، شناسایی گردد و با روایات اهل بیت(ع) مقایسه و تحلیل شود. و...

ساختار و محتوا

• مباحث اصلی این اثر از 4 فصل به ترتیب ذیل تشکیل شده است:

1. «پوشش در عصر جاهلی و عصر نزول قرآن»: این فصل به بررسی وضعیت پوشش در دوران جاهلیت و صدر اسلام می‌پردازد مانند بررسی سه فرضیه درباره وضعیت پوشش در جاهلیت، معرفی انواع البسه مورد استفاده در جاهلیت و عصر بعثت، مانند قمیص پیراهن دوخته شده، جُبّه، ازار، لنگ یا پوشش پایین تنه، رداء (پوشش بالاتنه)، سربال (شلوار(، خمار)سرپوش یا روسری(، مِعْجَر، مقنعه و قناع و نقاب. بررسی وضعیت فرهنگی برهنگی در عصر جاهلیت.
2. «بررسی آیات حجاب»: این فصل به ترتیب نزول آیات مرتبط با حجاب و نقد دیدگاه‌های ترکاشوند در مورد این آیات می‌پردازد. بررسی ممنوعیت شرعی برهنگی کامل در آیات ۲۷ و ۲۸ سوره اعراف. بررسی دیدگاه‌های مفسران درباره آیه ۳۱ سوره نور (آیه خُمُر) و نقد دیدگاه ترکاشوند بررسی دیدگاه‌ها درباره آیه ۵۹ سوره احزاب (آیه جلابیب (و نقد تفسیری و معنایی نظرات ترکاشوند.
3. «عدم قبح برهنگی در پیش از اسلام و نبود تلازم بین حجاب و عفاف در حجاب حدّاقلی»: این بخش به طور خاص ادله ترکاشوند مبنی بر رواج برهنگی و فقدان قبح آن در جامعه پیش از اسلام و صدر اسلام از جمله ادعاهای برهنگی اصحاب صُفّه و اختلاط زن و مرد در مسجد پیامبر (ص) را نقد می‌کند.
4. «بررسی اشکالات مبنایی و روشی در نظریه حجاب حداقلی»: این فصل بر نقد اشکالات اساسی در روش‌شناسی و مبانی نظری ترکاشوند متمرکز است: اشکالاتی چون عدم توجه به اصل تدریج در تشریع احکام ، مبالغه در وضعیت برهنگی در عصر جاهلیت، نادیده انگاشتن بیانات اهل بیت (ع) به عنوان جزئی از شریعت محمدی (ص)، و استفاده از استدلال‌های غیرمنطقی، اشکالات ترجمه‌ای: مانند نقد ترجمه نادرست واژه «عَورَة».

نمونه مباحث

• در بررسی نظرات ترکاشوند، که نویسنده مهمترین اثر در ارائه نظریه حجاب حداقلی است، کاستی‌های جدی فراوانی از جهت مبنا، روش و ترجمه دیده می‌شود از جمله:

1. غفلت از تشریع تدریجی برخی احکام اسلام،
2. مبالغه در برهنگی موجود در عصر جاهلیت،
3. روش نادرست ترجمه واژگان، آیات و روایات،
4. نحوه نادرست مراجعه به احادیث،
5. ترجمه گزینشی از گزارش‌ها،
6. نادیده‌انگاری حقایق تاریخی،
7. عمومیت دادن به قضایای موردی و استثنائی،
8. ضعف مراجعۀ به منابع معتبر و دست‌اول،
9. خلط بین مباحث
10. و نادیده گرفتن احادیث اهل بیت (ع) به‌ویژه در تفسیر آیات قرآن. این کاستی‌ها موجب شده است نتایج تحقیق ترکاشوند فاصله زیادی با واقعیات عصر جاهلی و عصر نزول قرآن داشته باشد.

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.