رساله در قافیه

رساله در قافیه: تصحیح رسالۀ قافیه امیربرهان الدین عطاءالله محمود حسینی
پدیدآوران	عباس‌زاده، فاضل (کوششگر) توحیدیان، رجب (کوششگر) بیگ‌باباپور، یوسف (ناظر)
عنوان‌های دیگر	تصحیح رساله‌ای قافیه‌ای امیربرهان الدین عطاءالله محمود حسینی
ناشر	سمیر
مکان نشر	تهران
سال نشر	1393
چاپ	اول
شابک	‎978-964-7509-20-3
موضوع	قافیه -- متون قدیمی تا قرن 13
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR 3571

رساله در قافیه: تصحیح رسالۀ قافیه امیربرهان الدین عطاءالله محمود حسینی به کوشش فاضل عباس‌زاده و رجب توحیدیان زیر نظر یوسف بیگ‌باباپور؛ کتابی است که به تصحیح و ارائه رساله قافیه اثر امیربرهان‌الدین عطاءالله محمود حسینی نیشابوری می‌پردازد. این رساله که در رمضان 892 هجری قمری به پایان رسیده و به دستور امیر علی شیر نوایی تألیف شده است، مشتمل بر نه حرف به تعداد حروف قافیه می‌باشد و مباحثی چون تعریف قافیه، تعداد حروف قافیه، انواع روی، عیوب قافیه و تحقیق در مورد حاجب و ردیف را در بر می‌گیرد. تصحیح حاضر بر اساس مطالعه و تطبیق دو نسخه خطی از کتابخانه مجلس شورای ملی و انستیتوی خاورشناسی فرهنگستان علوم تاجیکستان انجام شده و اثر ارزشمندی در حوزه علوم بلاغی و عروض فارسی محسوب می‌شود.

ساختار

این کتاب در نه بخش اصلی مطابق با حروف قافیه سامان یافته است.

گزارش کتاب

کتاب «رساله در قافیه: تصحیح رسالۀ قافیه امیربرهان الدین عطاءالله محمود حسینی» به کوشش فاضل عباس‌زاده و رجب توحیدیان زیر نظر یوسف بیگ‌باباپور، به ارائه تصحیحی دقیق از رساله قافیه اثر امیربرهان‌الدین عطاءالله محمود حسینی نیشابوری می‌پردازد. این رساله که در رمضان 892 هجری قمری مطابق با اوت 1487 میلادی به پایان رسیده، به دستور امیر علی شیر نوایی تألیف شده است.

رساله قافیه مشتمل بر نه حرف به تعداد حروف قافیه است که عبارتند از: حرف اول: در تعریف قافیه حرف دوم: در تعداد حروف قافیه و بیان حرف روی و حروف پیش از آن حرف سوم: در بیان حروفی که پس از روی است حرف چهارم: در بیان حرکات قافیه حرف پنجم: در بیان انواع روی و اوصاف این انواع و القاب قافیه به اعتبار این اوصاف حرف ششم: در بیان انواع قافیه به اعتبار تقطیع حرف هفتم: در بیان عیوب ملقبه قافیه حرف هشتم: در بیان عیوب غیر ملقبه قافیه حرف نهم: در تحقیق حاجب و ردیف

تصحیح حاضر بر اساس مطالعه و تطبیق دو نسخه خطی انجام شده است: 1. نسخه کتابخانه مجلس شورای ملی با شماره 2092 2. نسخه انستیتوی خاورشناسی فرهنگستان علوم تاجیکستان با شماره 2/1608 که به عنوان نسخه اساس انتخاب شده است.

بر اساس پژوهش‌های انجام شده، این رساله پیش از تألیف کتاب‌های دیگر عطایی مانند بدایع الصنایع و تکمیل الصناعه نوشته شده و بعدها در کتاب تکمیل الصناعه منضم شده است. صاحب الذریعه نیز از کتابی با عنوان «العروض و القوافی لاشعار الفرس» یاد کرده که عطایی آن را از کتاب تکمیل الصناعه خود برگزیده است.

این اثر با حدود هشتاد نسخه خطی موجود در کتابخانه‌های جهان، از اهمیت ویژه‌ای در مطالعات عروض و قافیه فارسی برخوردار است و تصحیح حاضر با ارائه متنی دقیق و قابل اعتماد، منبع ارزشمندی برای پژوهشگران حوزه زبان و ادبیات فارسی فراهم کرده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات