ارزیابی روایات فتوحات مکیه در باب توحید: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ارزیابی روایات فتوحات مکیه در باب توحید'''، اثر [[مصطفی آذرخشی]] (معاصر)، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی است. این کتاب یک پژوهش توحیدی است که به بررسی و ارزیابی روایات مربوط به توحید در کتاب «الفتوحات المكيّة» اثر [[ابن عربی]] (560-638ق) می‌پردازد. نویسنده در این تحقیق، روش ابن عربی را در برخورد با احادیث اعتقادی و عرفانی، با استناد به آیات، روایات و موازین شرعی می‌سنجد.

شیوه نگارش بر مبنای ارزیابی نقادانه روایات توحیدیِ استنادشده توسط ابن عربی استوار است؛ به‌ویژه در مواردی که ابن عربی برای تعیین صحت حدیث، به کشف و شهود اتکا کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص57</ref>. نویسنده برای بررسی احادیث، ضمن نقل آرای ابن عربی، دیدگاه‌های مختلف متکلمان و محدثان شیعه و سنی را مقایسه می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص71-85</ref>.

پیشگفتار: در این بخش، تأکید شده است که ابن عربی در تصوف و عرفان جایگاه ویژه‌ای دارد و کتاب الفتوحات المكيّة منبع مبسوط نظرات عرفانی اوست و در ادامه توضیحاتی پیرامون کتاب حاضر و شکل‌گیری و محتوای آن ارائه شده است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص13-14</ref>.

فصل اول (درباره ابن عربی و کتاب الفتوحات المكيّة): این فصل، به معرفی اجمالی ابن عربی و عقیده او درباره وحدت وجود می‌پردازد و در ادامه، منابع معرفتی ابن عربی (مانند کشف و شهود و تعقل) و همچنین آثار او و مذهب وی معرفی شده و از تأثیر آرای وی بر دیگران سخن رفته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص15-24</ref>.

فصل دوم (نگاهی به کتاب الفتوحات المكية): این فصل، پس از طرح مباحثی همچون بررسی انتساب فتوحات مکیه، بر ابن عربی، انگیزه تألیف و وجه تسمیه کتاب، موضوع و نسخ خطی و چاپی آن، ابواب و فصول این کتاب و تلخیص و شرح آن و به‌طور خاص، بر جایگاه احادیث در فتوحات مکیه و روش‌های کسب معرفت نزد ابن عربی تمرکز دارد. در این فصل، دیدگاه‌های ابن عربی در مورد تمییز میان روایات صحیح و سقیم (نقل به لفظ یا نقل به معنی) بررسی شده است<ref>ر.ک: همان، ص27-70</ref>.

فصل سوم (ارزیابی روایات): این فصل، محور اصلی پژوهش است و به ارزیابی بیش از ده حدیث توحیدی که ابن عربی در الفتوحات به آنها استناد کرده، اختصاص دارد. این ارزیابی‌ها با توجه به منابع حدیثی شیعه و سنی انجام می‌شود. یکی از احادیث مهم مورد بررسی، حدیث «إن الله خلق آدم علی صورته» (خداوند آدم را بر صورت خود آفرید) است. ابن عربی این حدیث را تأییدی بر تجلی ذات خداوند در انسان کامل می‌داند؛ درحالی‌که دیدگاه‌های محدثان سنی و شیعه و همچنین برداشت‌های مختلف عرفانی و کلامی مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد <ref>ر.ک: همان، ص71-320</ref>.

فصل چهارم (نتایج): این بخش، به جمع‌بندی نتایج تحقیق در مورد روش ابن عربی در برخورد با احادیث و میزان اعتبار مستندات عرفانی او در باب توحید می‌پردازد<ref>ر.ک: همان، ص321-324</ref>.