۱۴۴٬۵۹۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''الإيضاح عن أصول صناعة المساح''' اثری است منسوب به عبدالقاهر بن طاهر بن محمد بن عبدالله بغدادی تمیمی (متوفی 429ق) درباره هندسه و محاسبه مساحت که همراه با «رساله در علم مساحت» ترجمه ابوالفتوح منتجبالدین اسعد بن مسعود بن خلف بن احمد عجلی اصفهانی (515- 600ق) منتشر شده است. | '''الإيضاح عن أصول صناعة المساح''' اثری است منسوب به [[بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر|عبدالقاهر بن طاهر بن محمد بن عبدالله بغدادی تمیمی]] (متوفی 429ق) درباره هندسه و محاسبه مساحت که همراه با «رساله در علم مساحت» ترجمه [[ابوالفتوح اصفهانی، اسعد بن محمود|ابوالفتوح منتجبالدین اسعد بن مسعود بن خلف بن احمد عجلی اصفهانی]] (515- 600ق) منتشر شده است. | ||
اثر حاضر، مجموعهای است از دو رساله در هندسه و مباحثی که پیشینیان برای تقسیم اراضی به کار میبردند که در اصطلاح «صناعت مساح» نامیده میشد: | اثر حاضر، مجموعهای است از دو رساله در هندسه و مباحثی که پیشینیان برای تقسیم اراضی به کار میبردند که در اصطلاح «صناعت مساح» نامیده میشد: | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
# در متن فارسی، چهار روش محاسبه مساحت مثلثهای سهگانه ارائه شده، اما در متن عربی، به سه روش بسنده شده و هیچ اشارهای به شیوه نخست - ضرب عمودی که از مرکز مثلث بر یکی از اضلاع فرود میآید در نصف مجموع سه ضلع - نشده است. افزون بر آن، اینکه در شرححال و فهرست نگاشتههای ابومنصور، اثری در ریاضی جز «تکملة في علمالحساب» نیست<ref>همان، صفحه بیست و یک- بیست و سه</ref>. | # در متن فارسی، چهار روش محاسبه مساحت مثلثهای سهگانه ارائه شده، اما در متن عربی، به سه روش بسنده شده و هیچ اشارهای به شیوه نخست - ضرب عمودی که از مرکز مثلث بر یکی از اضلاع فرود میآید در نصف مجموع سه ضلع - نشده است. افزون بر آن، اینکه در شرححال و فهرست نگاشتههای ابومنصور، اثری در ریاضی جز «تکملة في علمالحساب» نیست<ref>همان، صفحه بیست و یک- بیست و سه</ref>. | ||
در واقع، محقق مدعی شده است که رساله فارسی حاضر، یا تحریری نو از رساله «الإيضاح» مؤلفی گمنام است، بدین معنا که مترجم - ابوالفتح منتجبالدین اسعد بن محمود اصفهانی- با استفاده از «الإيضاح» به تألیف اثری مستقل دست زده باشد؛ و یا اینکه متن فارسی حاضر، ترجمه رساله مستقل دیگری است که از آن نشان و اطلاعی نداریم<ref>همان،صفحه بیست وسه</ref>. | در واقع، محقق مدعی شده است که رساله فارسی حاضر، یا تحریری نو از رساله «الإيضاح» مؤلفی گمنام است، بدین معنا که مترجم - [[ابوالفتوح اصفهانی، اسعد بن محمود|ابوالفتح منتجبالدین اسعد بن محمود اصفهانی]]- با استفاده از «الإيضاح» به تألیف اثری مستقل دست زده باشد؛ و یا اینکه متن فارسی حاضر، ترجمه رساله مستقل دیگری است که از آن نشان و اطلاعی نداریم<ref>همان،صفحه بیست وسه</ref>. | ||
علاوه بر مقدمه مصحح، دو مقدمه دیگر نیز از ایرج افشار و سید محمد محیط طباطبایی در ابتدای کتاب آورده شده است که تحقیقات و نظریه مصحح را تأیید میکند. ایرج | علاوه بر مقدمه مصحح، دو مقدمه دیگر نیز از [[افشار، ایرج|ایرج افشار]] و [[سید محمد محیط طباطبایی]] در ابتدای کتاب آورده شده است که تحقیقات و نظریه مصحح را تأیید میکند. [[افشار، ایرج|ایرج افشار]]، در مقدمه خود، پس از بیان نکاتی، به این موضوع اشاره دارد که اگرچه میان نوع مطالب و گاه فصول این دو رساله، هماهنگی هست، اما مطابقت کافی میان آن دو دیده نمیشود<ref>مقدمه ایرج افشار،صفحه بیست و هشت</ref>. در مقدمه طباطبایی نیز به بیان این نکته پرداخته شده است که مؤلف کتاب «الإيضاح» در آغاز تألیف خود میگوید: «این مختصری است مشتمل بر آنچه در فن مساحت و کار مساحی در احکام دین و اعمال دیوانی مورد احتیاج است.» باوجود این، در سراسر تألیفش به ذکر مواردی از احکام دین و اعمال دیوانی نپرداخته است. اما مؤلف و مترجم رساله فارسی، در پایان ترجمه فارسی، به ذکر دو مورداستفاده از فن مساحت در کارهای شرعی و عرفی پرداخته است<ref>همان، صفحه چهل وهشت</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||