الجبر و المقابلة: تفاوت میان نسخه‌ها

'''الجبر و المقابلة'''، تألیف جغرافی‌دان، مورخ، منجم و ریاضی‌دان نوآور ایرانی قرن سوم هجری قمری؛ [[محمد بن موسی خوارزمی]] (متوفای پس از ۲۳۲ق)، روشی محاسباتی را شرح می‌دهد که مردم برای تجارت، معامله، تقسیم ارث، وصایا، احکام، حفر قنات، مهندسی و... نیازمند آن هستند. استاد ریاضیات تطبیقی دانشگاه مصر؛ [[علی مصطفی مشرفه]] و استاد ریاضی محض همان دانشگاه؛ [[محمد مرسی احمد]] کتاب حاضر را تصحیح کرده و برای آن مقدمه و تعلیقات نوشته و به معرفی [[محمد بن موسی خوارزمی]] پرداخته و نقش مهمّ او را در نشر علوم به‌خصوص دانش جبر و نیز روش و منزلت اثر حاضر را توضیح داده‌اند.

*[[محمد بن موسی خوارزمی]] با یادآوری اینکه کتاب حاضر را به‌درخواست خلیفه عباسی، مأمون، تألیف کرده، افزوده است: کتابی مختصر دربارۀ جبر نوشتم و آن را جامع همه مسائل مورد نیاز (وصیت، تقسیم ارث، تقسیم اموال مشترک، امور دیوانی، محاسبات تجاری و بازرگانی و...) قرار دادم و امیدوارم دوستداران علم و ادب بپسندند. <ref> مقدمه نویسنده، ص15-16. </ref>

*به عقیده پژوهشگران تاریخ ریاضی، [[محمد بن موسی خوارزمی]] با نگارش کتاب «الجبر و المقابلة»، شاخه جبر را به عنوان رشته‌ای مستقل در ریاضیات پدید آورد و نام، عناصر و موضوعات مستقل، روشهای حلی، ادلّه و زمینه‌های کاربردی آن را به‌صورت رسمی معرفی کرد. <ref> ر.ک: جبار، احمد، ج16، ص324-328. </ref>

*[[محمد بن موسی خوارزمی]] مسائلی را که فقها عموماً با استفاده از مفهوم نسبت حل می‌کردند، به زبان جبری و با استفاده از مفاهیمی چون «شیء» و جبر و مقابله و رد و تکمیل، حل می‌کند.... از جمله «حساب الدور» که شامل مسائلی است که در آنها دو نفر متقابلاً از یکدیگر ارث می‌برند و ظاهراً مستلزم نوعی دور است. <ref> ر.ک: کرامتی، یونس، ج23، ص97. </ref>

*[[خوارزمی]] نمونه عددی معادله چهارم را به این صورت بیان می‌کند :«اموال و جذری معادل عددی است، مثالش آنکه بگویی مال و ده برابر جذر آن برابر سی و نه درهم باشد» <ref> متن کتاب،  ص18. </ref> به زبان جبر امروز، مسأله حل معادله 39 = x 10 +  2 x  است. <ref> ر.ک: جبار، احمد، ج16، ص326. </ref>

*[[خوارزمی]] اثبات هندسی سه معادله درجه دوم و تحلیل وجود ریشه‌های مثبت آنها را با استفاده از روش ترسیمی شرح داده است. <ref> ر.ک:متن کتاب،  ص22- 27. </ref>