شرح الزرقاني علی موطاء الإمام مالك: تفاوت میان نسخه‌ها

'''شرح الزرقاني علی موطأ الإمام مالک''' اثر محمد بن عبد الباقی بن یوسف زرقانی (1055- 1122ق)، شرحی است مزجی بر «المؤطأ» ابوعبدالله مالک بن انس اصبحی (۹۳- ۱۷۹ق).

کتاب حاضر، مهم‌ترين و مشهورترين اثر زرقانى است. اين شرح مزجى و نسبتا مختصر است و مؤلف در مقدمه آن اشاره كرده است كه از سال 1109ق كه در الازهر به قرائت و تدريس «المؤطأ» اشتغال يافته، درصدد نوشتن شرحى مفيد و موجز بر اين كتاب برآمده است. زرقانى در اين مقدمه، گزارشى از نسب و احوال [[مالک بن انس]] آورده، راويان او و كتابش را ذكر كرده و در ادامه به نسخه‌هاى «المؤطأ» و اختلافات كلى ميان آنها اشاره كرده است. زرقانى در شرح خود به ضبط كلمات، عرضه گزارش مختصر تاريخى در باب احوال راویان و اعلام روايات، مسائل نحوى متن روايت و نظاير اينها توجه داشته است. او در اين شرح، به اقوال لغويان، نحويان و محدثان گذشته، از جوهرى (متوفى 887ق) گرفته تا [[سيوطى]] (متوفى 911ق) نيز توجه داشته و مخصوصا اشاره كرده است كه مقصودش از تعبير «حافظ» در اين اثر، [[ابن حجر عسقلانى]] است. شرح زرقانى از شروح مشهور و رايج «المؤطأ» در ادوار اخير است و تاكنون بارها چاپ شده است<ref>احمدیان، مینا،ج21، ص373</ref>.

شروح بسیاری برای «المؤطأ» نوشته شده است؛ اما شرح زرقانی، به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارد، بیشتر موردتوجه قرار گرفته است. مهم‌ترین ویژگی این شرح، آن است که شارح از نظر مختصر و کوتاه‌بودن عبارات یا تفصیل و شرح‌دادن طولانی و مفصل آنها، حد وسط را رعایت نموده و همین امر باعث گردیده است این شرح در میان طلاب و دانش‌پژوهان، از بیشترین استقبال نسبت به سایر شروح «المؤطأ» برخوردار باشد. اما بااین‌حال باید به این نکته نیز اذعان نمود که این شرح از نظر اصالت، استقصا، احاطه و استقلال رأی، با سایر شروح قدیمی علمای مالکی، قابل‌مقایسه نیست و همان‌طور که از لابه‌لای مطالب کتاب مشخص است، زرقانی از این شروح، بسیار بهره برده است. وی بیشترین مطالبی که در کتاب خود ذکر نموده را از دو منبع اصلی گرفته است: «التمهيد» [[ابن عبدالبر]] و «فتح الباري» [[ابن حجر عسقلانی]]<ref>مقدمه،ص6</ref>.