دیباچه پنجم شاهنامه

دیباچه پنجم شاهنامه
پدیدآوران	هرندی اصفهانی، حمزه بن محمدخان (نویسنده) فردوسی، ابوالقاسم (نویسنده) یاحقی، محمدجعفر (مصحح) حسینی وردنجانی، محسن (مصحح)
ناشر	سخن با همکاری دانشگاه فردوسي مشهد
مکان نشر	تهران- مشهد
سال نشر	1395ش.
چاپ	یکم
شابک	‎978-964-372-792-5
موضوع	فردوسی، ابوالقاسم، 329-416؟ق. شاهنامه - نقد و تفسیر
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	9د4ه‍ / 4495 PIR

دیباچه پنجم شاهنامه تألیف حمزه بن محمدخان هرندی اصفهانی، پژوهشگر و محقق قرن یازدهم هجری؛ تصحیح محمدجعفر یاحقی (متولد 1326ش) و محسن حسینی وردنجانی (متولد 1362ش)؛ این کتاب یکی از مهم‌ترین دیباچه‌های تحلیلی درباره شاهنامه فردوسی است که در حدود سال 1031 هجری قمری تألیف شده و حاوی تحقیقات ارزشمند درباره تاریخچه شاهنامه و زندگی فردوسی است. دیباچه پنجم از حیث جامعیت و دقت تحلیلی بر دیگر دیباچه‌های شاهنامه برتری دارد.

ساختار

کتاب شامل دو مقدمه و چهار فصل اصلی است که به همراه تعلیقات، کتابنامه و نمایه‌ها منتشر شده است.

گزارش کتاب

مقدمه نخست کتاب به روش تحقیق و شیوه جمع‌آوری مطالب اختصاص دارد که نشان‌دهنده رویکرد علمی و انتقادی مؤلف است. مقدمه دوم به بیان تاریخ خلقت و دوره‌های اولیه بشری می‌پردازد که بیشتر جنبه افسانه‌ای دارد.

فصل اول به چگونگی تدوین شاهنامه ابومنصوری و مأموریت دقیقی برای نظم آن اختصاص دارد. مؤلف در این فصل با نگاهی نقادانه به بررسی منابع مختلف پرداخته است. فصل دوم به زندگی فردوسی و زمان آغاز نظم شاهنامه می‌پردازد و با استناد به شواهد متقن از متن شاهنامه، ثابت می‌کند که سرودن شاهنامه سال‌ها پیش از به قدرت رسیدن محمود غزنوی آغاز شده بود.

فصل سوم به بررسی روابط فردوسی و محمود غزنوی، اتمام شاهنامه و ابیات هجویه اختصاص دارد. مؤلف در این فصل علل واقع‌نشدن شاهنامه نزد محمود را تحلیل می‌کند و 96 بیت از هجویه را نقل می‌کند که کامل‌ترین نسخه موجود است. فصل چهارم به طبقه‌بندی پادشاهان ایران به چهار دوره پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانیان می‌پردازد.

ویژگی ممتاز این دیباچه، رویکرد تحلیلی و انتقادی مؤلف است که قرن‌ها پیش از محققان معاصر به بسیاری از حقایق تاریخی درباره شاهنامه پی برده بود. کتاب حاضر با تصحیح علمی و تعلیقات مفید مصححان، منبع ارزشمندی برای شاهنامه‌پژوهان محسوب می‌شود.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات