إعلام الناس بما وقع للبرامکة مع بني‌العباس

إعلام الناس بما وقع للبرامکة مع بني العباس
پدیدآوران	اتلیدی، محمد دیاب (نویسنده) رضوی برقعی، سید حسین (مصحح) ادیب مستوفی، غلامحسین (مترجم)
ناشر	سنگلج قلم
مکان نشر	تهران
سال نشر	1403
شابک	‎0ـ0ـ90908ـ622ـ978
کد کنگره	/الف2الف6 / 569 DSR ‏

إعلام الناس بما وقع للبرامکة مع بني‌العباس تألیف محمد بن دیاب اتلیدی مصری (زنده پس از 1100ق)، ترجمه غلامحسین افضل‌الملک کرمانی (1279-1348ق)، کتاب «اعلام الناس» اثر محمد دیاب اتلیدی، دانشمند، ادیب و مورخ مصری از مردم اقلیم المنیه خصیبیه در منطقۀ صعید مصر بود که در اواخر سدۀ یازدهم و اوایل سدۀ دوازدهم قمری در مصر می‌زیسته است. کتاب با تصحیح سید حسین رضوی برقعی به چاپ رسیده است.

گزارش کتاب

کتاب «اعلام الناس» اثر محمد دیاب اتلیدی، دانشمند، ادیب و مورخ مصری از مردم اقلیم المنیه خصیبیه در منطقۀ صعید مصر بود که در اواخر سدۀ یازدهم و اوایل سدۀ دوازدهم قمری در مصر می‌زیسته است. شهرت وی به واسطۀ نوشتن این کتاب است که در سال 1100 قمری نگارش آن را به پایان رسانیده است. این کتاب دربارۀ خلافت عباسیان با نیم‌نگاهی به خاندان برمکیان ایرانی‌تبار است. مترجم کتاب غلامحسین ادیب مستوفی است.

غلامحسین ادیب مستوفی (1279 ـ 1348 هـ) از ادیبان روزگار ناصرالدین‌شاهی است که خودش را در حاشیۀ جلوس مظفر، میرزا غلامحسین ادیب مستوفی نامیده است. او از کودکی تا جوانی ادبیات به‌ویژه ادب عربی را فراگرفت و توانایی‌اش در سرودن قصاید عربی را نیز آزمود و سروده‌هایی به فارسی و عربی از خود به یادگار گذاشته است. از مهم‌ترین آثار او عبارت‌اند از: افضل التواریخ، صدر التواریخ، سفرنامۀ قم، کراسۀ المعی، افضل التفاسیر، یادداشت‌ها، ترجمۀ اعلام الناس و ... .

مترجم در ابتدای این کتاب، تاریخچۀ به‌تخت‌نشستن مظفرالدین شاه را با عنوان «جلوس مظفر» نوشته است و بعد از آن متن عربی کتاب را به فارسی برگردانده است. به نظر می‌رسد افضل‌الملک با این ترجمه درصدد بوده است تا شاه تازه بر تخت نشسته، شیوۀ ملک‌داری و بخشندگی برامکه را در سرلوحۀ کارهایش قرار دهد.

روش نویسنده در نگارش کتاب، ذکر حکایات است که در خلال آنها به تاریخ بنی‌امیه، بنی‌عباس و برمکیان نیز اشاره کرده است. البته هماره استنادات تاریخی درونی آن مورد اعتماد نیست، بلکه بیشتر این‌گونه به نظر می‌رسد که تاریخ‌نامه‌ای جذاب برای غیر متخصصان و دربردارندۀ وقایع برامکه مرتبط با بنی‌عباس است. گفتنی است اصل عربی این کتاب بارها از سوی ناشران مختلف مصری، لبنانی و ... منتشر شده است.

نسخۀ پایۀ این تصحیح به شمارۀ 678 در کتابخانۀ مجلس موجود است. البته نسخۀ دیگری نیز از آن به شمارۀ 1871 در کتابخانۀ ملی ایران موجود است که در تصحیح از آن نیز استفاده شده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات