ترجمه: مقدمه‌ای بر مطالعات زبان و ترجمه

ترجمه: مقدمه‌ای بر مطالعات زبان و ترجمه
پدیدآوران	هاووس، جولین (نویسنده) توانگر، منوچهر (مترجم)
ناشر	علمی
مکان نشر	تهران
سال نشر	1399
شابک	‎7ـ471ـ404ـ964ـ978
موضوع	ترجمه
کد کنگره	‏P ۳۰۶/ه۲م۷

ترجمه: مقدمه‌ای بر مطالعات زبان و ترجمه تألیف جولین هاووس، ترجمه منوچهر توانگر؛ ترجمه یکی از مهم‌ترین کاربردهای بین زبانی و بین فرهنگی است. تمرکز این کتاب بر روی آن موضوعاتی است که یک فرد نیاز به دانستن آنها دارد و مطالب مندرج در آن شامل نگرش‌های مختلف نسبت به ترجمه و نیز مفاهیم بنیادی نظیر برابری در ترجمه، ارزیابی ترجمه در تدریس زبان، روند جهانی شدن و ارتباطات بین فرهنگی می‌گردند.

ساختار

کتاب در چهار بخش تدوین شده است.

گزارش کتاب

ترجمه عبارت از این است که متن دیگری جایگزین متن اصلی شود. بر اساس این تعریف، ترجمه به عنوان نوعی جانشین فرودست برای متن واقعی تلقی شده است و آن را به پشت یک قالی یا بوسه زدن از پشت یک دستمال تشبیه کرده‌اند. اما با نگرشی مثبت‌تر می‌توان آن را به عنوان پدیده‌ای تلقی کرد که دسترسی ما را ولو از طریق دست‌دوم به عقاید و تجربیاتی فراهم می‌آورد که در غیر این صورت در زبانی ناشناخته دور از دسترسی ما قرار می‌گرفت.

بر این اساس اگرچه ترجمه را می‌توان به عنوان نوعی محدودسازی در نظر گرفت؛ اما با این وجود این نقش متضاد را نیز داراست که بر محدودیت‌هایی که زبان‌های خاص به گویندگان خود تحمیل می‌نمایند، فائق می‌آید. بنابراین به جای تشبیه آن به فعالیت‌های محدودی نظیر بوسه زدن بهداشتی یا پشت و رو پهن کردن یک قالی، می‌توان آن را شبیه ساختن پل‌ها یا گسترش افق‌ها دانست؛ یعنی استعاره‌هایی که اشاره به نقش مثبت و توانایی بخش ترجمه دارند. به این معنا ترجمه می‌تواند به عنوان یک خدمت دیده شود؛ یعنی اینکه نیازی را برآورده می‌سازد که بر اساس آن انسان‌ها ناچار هستند از جهانی که زبان خاص خودشان آنها را در آن محدود می‌نماید، فراتر روند.

ترجمه یکی از مهم‌ترین کاربردهای بین زبانی و بین فرهنگی است. تمرکز این کتاب بر روی آن موضوعاتی است که یک فرد نیاز به دانستن آنها دارد و مطالب مندرج در آن شامل نگرش‌های مختلف نسبت به ترجمه و نیز مفاهیم بنیادی نظیر برابری در ترجمه، ارزیابی ترجمه در تدریس زبان، روند جهانی شدن و ارتباطات بین فرهنگی می‌گردند.

بخش اصلی کتاب با عنوان «نگاهی کلی» دربرگیرنده پنج قسمت است. در فصل اول نگاهی اجمالی به اینکه ترجمه تا چه حد پیچیده است، داشته شده است. این پیچیدگی نه‌تنها به علت وجود معضلات در تعیین دقیق معنای یک متن اصلی حادث می‌گردد، بلکه منشأ آنها نیازی است که برای بیان مجدد آن معنی در متن دیگری حس می‌شود. در این فصل دربارۀ تعریف ترجمه، ماهیت ترجمه، انواع ترجمه و .... مطالبی بیان شده است.

نگرش‌های متفاوت به ترجمه، توجه خود را به جنبه‌های مختلف آن معطوف نموده‌اند و این تفاوت‌ها همان مطلبی است که فصل دوم کتاب را به خود اختصاص داده است. در این فصل از مباحثی چون تمرکز بر روی متن اصلی، تمرکز بر روی فرآیند تصویر، تمرکز بر روی تفاسیر گوناگون، نامرتبط بودن متن اصلی و بازسازی آن بررسی شده‌اند.

ترجمه عبارت است از فرآیند جانشین‌سازی یک متن در یک زبان توسط متنی در یک زبان متفاوت است. متن اول اصلی و مستقل بوده ولی متن دوم تنها به عنوان گونه‌ای که از متن اول گرفته شده است، موجودیت دارد. در اینجا گونۀ مذکور جانشین متن اصلی می‌گردد و گفته می‌شود که دو متن با هم برابر هستند؛ اما مفهوم «برابری» به هیچ عنوان مفهوم ساده‌ای نیست. برابری در ترجمه مبحثی است که در فصل سوم کتاب بدان پرداخته شده است.

چگونه می‌توان تشخیص داد که ترجمه در چه زمانی مطلوب است؟ ارزیابی از ترجمه همواره یک تلاش علمی و رایج بوده است؛ به این معنی که زبان‌شناسان و فلاسفه و روزنامه‌نگاران و شعرا و تمامی مردم عادی دربارۀ آنچه یک ترجمۀ خوب را به وجود می‌آورد، اظهارنظر کرده‌اند. فصل چهارم کتاب اختصاص به بررسی نظریات موجود در زمینۀ ارزیابی ترجمه است.

ترجمه می‌توان از نقطه‌نظرهای متفاوت مورد نگرش واقع شود و در سطوح مختلف عمل کند که اینها خود تا حد معتنابهی بستگی به این دارند که شخص برای نیل به چه هدفی نیاز به کارگرفتن آن دارد. ترجمه ممکن است برای تسهیل ارتباط بین گویندگان زبان‌های مختلفی که در صورت نبود آن از فهمیدن مطالب یکدیگر ناتوان می‌شدند و نیز برای آشنانمودن گویندگان یک زبان با آثار ادبی مکتوب در زبان دیگر یا برای انتشار اطلاعاتی که در ابتدا در یک زبان تولید شده و اکنون برای بهره‌گیری گویندگان بسیاری از زبان‌های دیگر مطرح است، مورد نیاز باشد. کاربردهای آموزشی ترجمه مبحثی است که در فصل پنجم کتاب بدان پرداخته شده است.

در فصل پایانی چهار مسئله که در حال حاضر به طور گسترده‌ای در حوزۀ مطالعات ترجمه مورد بحث قرار می‌گیرند، بررسی شده‌اند که این مسائل عبارت از ترجمه به عنوان ارتباط بین فرهنگی، ماهیت فرآیند ترجمه، مطالعات مربوط به ترجمۀ پیکره‌ای و ترجمه و روند جهانی شدن می‌باشند.

در بخش دوم کتاب مطالبی خواندنی در زمینۀ ترجمه ارائه شده است. ارجاعات کتاب در بخش سوم آورده شده و بخش چهارم و پایانی کتاب اختصاص به واژه‌نامۀ ترجمه دارد.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات