مردم‌نگاری ایرانی: یک بستر، چند رؤیا

مردم‌نگاری ایرانی
پدیدآوران	رحمانی، جبار (به کوشش) بلوکباشی، علی (مقدمه)
ناشر	مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی
مکان نشر	تهران
سال نشر	1400
شابک	‎2ـ109ـ226ـ622ـ978
کد کنگره	‏

مردم‌نگاری ایرانی: یک بستر، چند رؤیا تألیف گروهی از نویسندگان به کوشش جبار رحمانی با مقدمۀ علی بلوکباشی، این کتاب بازتاب‌دهندۀ گزارش گروهی از ایرانیان دانش‌آموختۀ دانشگاه‌های ایران و خارج از ایران از میدان تحقیق و شرح روایت تجربه‌های عملی آنها همراه با خاطره‌هایشان در میان لایه‌های اجتماعی گوناگون مردم جوامع درون و برون‌مرزی ایران است. در این مجموعه، دوازده پژوهشگر از نسل تازۀ مردم‌نگاران، نگرش‌ها و برداشت‌های خود را با بیان پستی ـ بلندی‌ها و دشواری‌های کار در زمین تحقیق و چگونگی روش‌ها و شیوه‌هایی را که برای برقرارکردن ارتباط با اطلاع‌رسانان و تهیۀ یادداشت به کار بسته‌اند، توصیف و تشریح کرده‌اند.

ساختار

کتاب از سه فصل تشکیل شده است.

گزارش کتاب

مردم‌نگاری به روش پژوهش میدان، نوعی پژوهش بی‌واسطه میان مردم با بینش و نگرش ویژه و روش‌هایی ساختارمند در دریافت و فهم کنش‌های ذهنی و عملی کنشگران در جوامع انسانی است. مردم‌نگاری را می‌توان سنگ‌بنای انسان‌شناسی دانست که راه را به سوی شناخت و فهم و تفسیر فرهنگ‌ها می‌گشاید و زمینۀ نظریه‌پردازی فرهنگی ـ اجتماعی را برای انسان‌شناس فراهم می‌آورد.

تعریف مردم‌نگاری را می‌توان در دو سطح مطرح کرد: در تعریف گسترده و وسیع، مردم‌نگاری به‌مثابۀ یک روش کیفی تعریف می‌شود. به عبارتی مردم‌نگاری به عنوان یک پرسپکیتو و منظر در تحقیق است تا خود انجام آن تحقیق. اما در تعریف محدودتر می‌توان مردم‌نگاری را به‌مثابۀ تحقیق میدانی یا کار میدانی دانست. در این تعریف، مردم‌نگاری یک شیوۀ خاص در انجام پژوهش‌های کیفی است. عموما در مباحث مربوط به مردم‌نگاری بر وجه دوم آن، یعنی تعریف محدود از مردم‌نگاری تأکید می‌شود. در این تعریف، میدان تحقیق اهمیت بسیار کلیدی در کار مردم‌نگاری دارد.

مردم‌نگاری ایرانی را می‌توان چندین رؤیا در یک بستر دانست. گروه‌های مختلف محققان این موضوع را به اشکال متفاوتی درک کرده و تصویر کرده‌اند. هرچند از شروع اولین کار مردم‌نگاری حرفه‌ای در قلمرو ایران فرهنگی توسط الیزابت بیکن که با کار بر روی مشهد و مناطقی در افغانستان و قزاقستان همراه بود، در حدود هشت دهه می‌گذرد، اما همچنان مسئلۀ مردم‌نگاری ایران دچار ابهام‌های خاص خود است. این ابهام‌ها گاه ناشی از تعیین حدود میدان تحقیق است و گاه تعیین اجتماع علمی معتبر برای پژوهش دربارۀ آن.

این کتاب بازتاب‌دهندۀ گزارش گروهی از ایرانیان دانش‌آموختۀ دانشگاه‌های ایران و خارج از ایران از میدان تحقیق و شرح روایت تجربه‌های عملی آنها همراه با خاطره‌هایشان در میان لایه‌های اجتماعی گوناگون مردم جوامع درون و برون‌مرزی ایران است. در این مجموعه، دوازده پژوهشگر از نسل تازۀ مردم‌نگاران، نگرش‌ها و برداشت‌های خود را با بیان پستی ـ بلندی‌ها و دشواری‌های کار در زمین تحقیق و چگونگی روش‌ها و شیوه‌هایی را که برای برقرارکردن ارتباط با اطلاع‌رسانان و تهیۀ یادداشت به کار بسته‌اند، توصیف و تشریح کرده‌اند. روایات این پژوهشگران از میدان تحقیق و حوزۀ جغرافیای فرهنگی در سه فصل با عناوین مردم‌نگاری در آن سوی مرزها، مردم‌نگاری در این سوی مرزها و مردم‌نگاری در گذار از مرزها آورده شده‌اند.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات