راشد محصل، محمدرضا

محمدرضا راشد محصل
نام کامل	دکتر محمدرضا راشد محصل
نام پدر	شیخ محمدحسین راشد محصل
ولادت	خردادماه سال 1315ش
محل تولد	روستای افضل‌آباد از توابع خوسف بيرجند خراسان جنوبی
رحلت	19 مهر سال 1402ش
مدفن	قطعه نام‌آوران بهشت رضا بلوک 42
منصب	استاد دانشاه
اطلاعات علمی
درجه علمی	دکتری
دانشگاه	دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی

محمدرضا راشد محصل (1315-1402ش)، نویسنده، پژوهشگر، شاهنامه‌شناس، استاد پیشکسوت زبان و ادبیات فارسی، عضویت در هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، تدریس در دانشگاه‌های تبریز و اهواز، دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه بیرجند، همکاری با فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، شورای کتاب کودک، تدوین دایرة المعارف (قاموس)، مرکزخراسان شناسی، عضویت در قطب فردوسی‌شناسی و عضویت در هیأت مدیره فرهنگ‌سرای فردوسی

ولادت

در خردادماه سال 1315 هجری شمسی درخانواده اهل علم و دیانت در روستای افضل‌آباد از توابع خوسف بيرجند خراسان جنوبی متولد شد. پدر و پدربزرگش جملگی علمای دین و مورد وثوق و احترام مردم بودند. پدرش شیخ محمدحسین راشد محصل بود که در کنار کشاورزی، در حوزه‌های علمیه بیرجند و مشهد هم تدریس می‌کرد.

تحصیلات

در پنج سالگی به مکتب رفت و سپس به مدرسه ابتدایی سعدی کاخ رفت و تا ششم ابتدایی را در آن روستا گذرانید.

سال 1327ش به بیرجند رفت و در در دبیرستان شوکتی و کمی بعد به دبیرستان خُزیم اعلم رفت و تا سال سوم را آنجا گذراند. سپس به مدت دو سال به دانشسرای مقدماتی بیرجند رفت. پس از فارغ التحصیلی به عنوان آموزگار ابتدا در شهر قاین استخدام شدم و سپس به روستای دشت بیاض رفت.

در سال 1336ش به بیرجند و در دبیرستان شوکتی به آموزگاری پرداخت.

در سال 1347ش به تهران منتقل شد. سال 1348ش در دوره فوق لیسانس را شروع کرد و در سال 1350 دوره فوق لیسانس را به پایان رساند. همان سال در آزمون دوره دکتری هم شرکت کرد و تا سال 1353ش دوره دکتری را به پایان رساند.

ایشان چند سالی در دانشگاه اهواز تدریس نمود و پس از بازنشستگی از سال 1365ش وقتی به مشهد آمد در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشغول تدریس شد. سپس در دانشگاه‌های آزاد استان خراسان مشغول گردید.

مستندی درباره زندگی ایشان به نام "چند سال زیسته اید؟" با نویسندگی و کارگردانی محسن وکیلی اسفندیاری و بابک عشقی زاده از شبکه افق پخش شده است.

فعالیت‌ها

عضویت در هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، تدریس در دانشگاه‌های تبریز، دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه بیرجند، همکاری با فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، شورای کتاب کودک، تدوین دایرة المعارف (قاموس)، مرکزخراسان شناسی، عضویت در قطب فردوسی شناسی و عضویت در هیأت مدیره فرهنگسرای فردوسی بخشی از فعالیت‌های علمی و آموزشی ایشان است.

وفات

سرانجام در 19 مهر سال 1402ش در سن 87 سالگی درگذشت و در قطعه نام‌آوران بهشت رضا بلوک 42 به خاک سپرده شد.

آثار

1. از شوکتی تا دولتی
2. آیینۀ بقا
3. فرهنگ خرد در شاهنامه
4. جستاری در تاریخ فرهنگ و آموزش نوین بیرجند
5. گاه شمار فردوسی
6. جان بر سر جان ...؟
7. فارسی عمومی
8. شاهنامه پژوهی
9. پرتوهایی از قرآن و حدیث در ادب فارسی
10. داستان گشتاسب در دو نگاه، پیکره شناسی- دریافت اجتماعی
11. گزیده حدیقة الحقیقه حکیم سنایی غزنوی
12. نام شناخت توصیقی منظومه‌های دینی فارسی
13. عطار شناخت
14. شناهنامه جلوه گاه روح ملی

از دیگر آثار ایشان می‌توان به کتابهای زیر اشاره کرد:

آذرخش دیرپای سهروردی، پرتوهایی از قرآن و حدیث در ادب فارسی، داستان گشتاسپ در دو نگاه، شاهنامه پژوهی، خیام شناخت، عطارشناخت، از شوکتی تا دولتی، چون من در این دیار، شاهنامه جلوه گاه روح ملی، نام شناخت توصیفی منظومه‌های دینی فارسی، فرهنگ خرد در شاهنامه، گزیده حدیقه سنایی با شرح و توضیح، نشانه‌شناسی ادبی در کاربرد قرآن و حدیث، تاریخ فرهنگ و آموزش نوین در بیرجند، داستان گشتاسب در دو نگاه (پیکره شناسی و دریافت‌های اجتماعی) و ده‌ها مقاله علمی در حوزه‌های حماسه پژوهی، عرفان و حکمت اسلامی و ... منتشر و به علاقه مندان عرضه داشته است.

منابع مقاله

1. پایگاه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی
2. مستند چند سال زیسته‌اید؟ شبکه افق، تلوبیون
3. «محمدرضا راشد محصل» فرهیخته خراسان جنوبی درگذشت، خبرگزاری تسنیم، ۱۹ مهر ۱۴۰۲