الجامع الصغیر مع شرحه النافع الکبیر: تفاوت میان نسخه‌ها
A-esmaeili (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR65269J1.jpg | عنوان = الجامع الصغیر مع شرحه النافع الکبیر | عنوان‌های دیگر = | پدیدآورندگان | پدیدآوران = شیبانی، محمد بن حسن (نويسنده) لکنوی، محمد عبدالحی (نويسنده) |زبان | زبان = عربی | کد کنگره = | موضوع = |ناشر...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''الجامع الصغير'''، اثر محمد بن حسن شیبانی (متوفی 189ق)، کتابی است مهم در فقه حنفی که با شرح آن، «النافع الكبير»، نوشته محمد عبدالحی بن عبدالحلیم لکنوی (1264-1304ق)، توسط اداره قرآن و علوم اسلامی پاکستان، منتشر شده است. | '''الجامع الصغير'''، اثر [[شیبانی، محمد بن حسن|محمد بن حسن شیبانی]] (متوفی 189ق)، کتابی است مهم در فقه حنفی که با شرح آن، «النافع الكبير»، نوشته [[لکنوی، محمد عبدالحی|محمد عبدالحی بن عبدالحلیم لکنوی]] (1264-1304ق)، توسط اداره قرآن و علوم اسلامی پاکستان، منتشر شده است. | ||
زمان دقیق نگارش کتاب معلوم نیست، ولی بنا بر منابع، شیبانی پس از اتمام تألیف | زمان دقیق نگارش کتاب معلوم نیست، ولی بنا بر منابع، [[شیبانی، محمد بن حسن|شیبانی]] پس از اتمام تألیف «[[المبسوط (سرخسی)|المبسوط]]»، به درخواست یا توقع استادش، [[ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم|ابویوسف یعقوب بن ابراهیم انصاری]] (متوفی 182ق)، به جمع‌آوری روایاتی که [[ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم|ابویوسف]] از [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] نقل کرده بود، پرداخت. در این کتاب، شیبانی ظاهراً به خواهش [[ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم|ابویوسف]] و برای بزرگداشت [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]]، همواره از ابویوسف نه با کنیه، بلکه با اسم (یعقوب) یاد کرده است. | ||
شیبانی پس از نگارش کتاب، آن را به استادش نشان داد و او نیز کتاب را بسیار پسندید، ولی چند ایراد از آن گرفت که شیبانی آن را ناشی از فراموشی ابویوسف دانست. در پاره‌ای مسائل، اختلاف نظر ابویوسف و شیبانی در نقل نظر ابوحنیفه در کتاب انعکاس یافته است. | [[شیبانی، محمد بن حسن|شیبانی]] پس از نگارش کتاب، آن را به استادش نشان داد و او نیز کتاب را بسیار پسندید، ولی چند ایراد از آن گرفت که شیبانی آن را ناشی از فراموشی ابویوسف دانست. در پاره‌ای مسائل، اختلاف نظر [[ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم|ابویوسف]] و [[شیبانی، محمد بن حسن|شیبانی]] در نقل نظر ابوحنیفه در کتاب انعکاس یافته است. | ||
به نظر برخی مؤلفان، انگیزه شیبانی از تألیف «الجامع الصغير» آن بود که آرای ابوحنیفه را بدون ذکر اقوال مخالف در اثری موجز بیان کند؛ بااین‌حال موارد متعددی از مسائل مورد اختلاف در کتاب مطرح شده است. | به نظر برخی مؤلفان، انگیزه [[شیبانی، محمد بن حسن|شیبانی]] از تألیف «الجامع الصغير» آن بود که آرای ابوحنیفه را بدون ذکر اقوال مخالف در اثری موجز بیان کند؛ بااین‌حال موارد متعددی از مسائل مورد اختلاف در کتاب مطرح شده است. | ||
پاره‌ای منابع، کتاب را اثر مشترک شیبانی و ابویوسف انگاشته‌اند، ولی این نظر مردود است؛ زیرا ظاهراً شیبانی تمام مطالب آن دسته از آثار خود را، که موصوف به «صغیر»ند، مانند الجامع الصغير و السير الصغير، از ابویوسف شنیده است. این نکته که تمامی ابواب کتاب با عبارت «محمد عن يعقوب عن أبي‌حنيفة» آغاز شده نیز مؤید این مطلب است. شاگردان شیبانی، از جمله عیسی بن اَبان (متوفی 221ق) و | پاره‌ای منابع، کتاب را اثر مشترک [[شیبانی، محمد بن حسن|شیبانی]] و [[ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم|ابویوسف]] انگاشته‌اند، ولی این نظر مردود است؛ زیرا ظاهراً شیبانی تمام مطالب آن دسته از آثار خود را، که موصوف به «صغیر»ند، مانند الجامع الصغير و السير الصغير، از ابویوسف شنیده است. این نکته که تمامی ابواب کتاب با عبارت «محمد عن يعقوب عن أبي‌حنيفة» آغاز شده نیز مؤید این مطلب است. شاگردان [[شیبانی، محمد بن حسن|شیبانی]]، از جمله [[عیسی بن ابان|عیسی بن اَبان]] (متوفی 221ق) و محمد بن سماعه و [[علی بن معبد بصری]] (متوفی 218ق)، «الجامع الصغير» را از استادشان روایت کرده‌اند. | ||
«الجامع الصغير» بیش از سی کتاب (باب اصلی) دارد و هر کتاب شامل چند باب فرعی است. تعداد مسائل آن را 1532 مسئله دانسته‌اند که بر سه قسم است: نخست، مسائلی که در «المبسوط» بیان شده، اما صریحاً به شخصی اسناد داده نشده و در «الجامع الصغير» گوینده آنها مشخص شده است؛ دوم، مسائلی که در آثار پیشین شیبانی آمده، ولی وی در «الجامع الصغير» به عللی آنها را با تعابیر دیگری آورده است؛ سوم، مسائلی که برای نخستین بار در این کتاب ذکر شده است. | «الجامع الصغير» بیش از سی کتاب (باب اصلی) دارد و هر کتاب شامل چند باب فرعی است. تعداد مسائل آن را 1532 مسئله دانسته‌اند که بر سه قسم است: نخست، مسائلی که در «المبسوط» بیان شده، اما صریحاً به شخصی اسناد داده نشده و در «الجامع الصغير» گوینده آنها مشخص شده است؛ دوم، مسائلی که در آثار پیشین [[شیبانی، محمد بن حسن|شیبانی]] آمده، ولی وی در «الجامع الصغير» به عللی آنها را با تعابیر دیگری آورده است؛ سوم، مسائلی که برای نخستین بار در این کتاب ذکر شده است. | ||
جز در چند مسئله که به آرای فقهی زفر بن هذیل (متوفی 158ق) اشاره شده، شیبانی در بقیه موارد فقط آرای فقهی ابوحنیفه، ابویوسف و خود را ذکر کرده و به آرای فقهای دیگر نپرداخته است. بیشتر مسائل و فتواهای کتاب عاری از استدلال است؛ بااین‌همه، در مواردی به قیاس و استحسان استدلال شده است<ref>ر.ک: حسینی آهق، مریم، ج9، ص335-336</ref>. | جز در چند مسئله که به آرای فقهی زفر بن هذیل (متوفی 158ق) اشاره شده، [[شیبانی، محمد بن حسن|شیبانی]] در بقیه موارد فقط آرای فقهی ابوحنیفه، ابویوسف و خود را ذکر کرده و به آرای فقهای دیگر نپرداخته است. بیشتر مسائل و فتواهای کتاب عاری از استدلال است؛ بااین‌همه، در مواردی به قیاس و استحسان استدلال شده است<ref>ر.ک: حسینی آهق، مریم، ج9، ص335-336</ref>. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
نسخهٔ ۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۵۹
| الجامع الصغیر مع شرحه النافع الکبیر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شیبانی، محمد بن حسن (نويسنده) لکنوی، محمد عبدالحی (نويسنده) |
| ناشر | گندمان |
| مکان نشر | پاکستان |
| سال نشر | 1411ق - 1990م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الجامع الصغير، اثر محمد بن حسن شیبانی (متوفی 189ق)، کتابی است مهم در فقه حنفی که با شرح آن، «النافع الكبير»، نوشته محمد عبدالحی بن عبدالحلیم لکنوی (1264-1304ق)، توسط اداره قرآن و علوم اسلامی پاکستان، منتشر شده است.
زمان دقیق نگارش کتاب معلوم نیست، ولی بنا بر منابع، شیبانی پس از اتمام تألیف «المبسوط»، به درخواست یا توقع استادش، ابویوسف یعقوب بن ابراهیم انصاری (متوفی 182ق)، به جمع‌آوری روایاتی که ابویوسف از ابوحنیفه نقل کرده بود، پرداخت. در این کتاب، شیبانی ظاهراً به خواهش ابویوسف و برای بزرگداشت ابوحنیفه، همواره از ابویوسف نه با کنیه، بلکه با اسم (یعقوب) یاد کرده است.
شیبانی پس از نگارش کتاب، آن را به استادش نشان داد و او نیز کتاب را بسیار پسندید، ولی چند ایراد از آن گرفت که شیبانی آن را ناشی از فراموشی ابویوسف دانست. در پاره‌ای مسائل، اختلاف نظر ابویوسف و شیبانی در نقل نظر ابوحنیفه در کتاب انعکاس یافته است.
به نظر برخی مؤلفان، انگیزه شیبانی از تألیف «الجامع الصغير» آن بود که آرای ابوحنیفه را بدون ذکر اقوال مخالف در اثری موجز بیان کند؛ بااین‌حال موارد متعددی از مسائل مورد اختلاف در کتاب مطرح شده است.
پاره‌ای منابع، کتاب را اثر مشترک شیبانی و ابویوسف انگاشته‌اند، ولی این نظر مردود است؛ زیرا ظاهراً شیبانی تمام مطالب آن دسته از آثار خود را، که موصوف به «صغیر»ند، مانند الجامع الصغير و السير الصغير، از ابویوسف شنیده است. این نکته که تمامی ابواب کتاب با عبارت «محمد عن يعقوب عن أبي‌حنيفة» آغاز شده نیز مؤید این مطلب است. شاگردان شیبانی، از جمله عیسی بن اَبان (متوفی 221ق) و محمد بن سماعه و علی بن معبد بصری (متوفی 218ق)، «الجامع الصغير» را از استادشان روایت کرده‌اند.
«الجامع الصغير» بیش از سی کتاب (باب اصلی) دارد و هر کتاب شامل چند باب فرعی است. تعداد مسائل آن را 1532 مسئله دانسته‌اند که بر سه قسم است: نخست، مسائلی که در «المبسوط» بیان شده، اما صریحاً به شخصی اسناد داده نشده و در «الجامع الصغير» گوینده آنها مشخص شده است؛ دوم، مسائلی که در آثار پیشین شیبانی آمده، ولی وی در «الجامع الصغير» به عللی آنها را با تعابیر دیگری آورده است؛ سوم، مسائلی که برای نخستین بار در این کتاب ذکر شده است.
جز در چند مسئله که به آرای فقهی زفر بن هذیل (متوفی 158ق) اشاره شده، شیبانی در بقیه موارد فقط آرای فقهی ابوحنیفه، ابویوسف و خود را ذکر کرده و به آرای فقهای دیگر نپرداخته است. بیشتر مسائل و فتواهای کتاب عاری از استدلال است؛ بااین‌همه، در مواردی به قیاس و استحسان استدلال شده است[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: حسینی آهق، مریم، ج9، ص335-336
منابع مقاله
حسینی آهق، مریم، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1384.