پند پیران

پند پیران
پدیدآوران	مؤلف ناشناخته (قرن 5) (نويسنده) متینی، جلال (مصحح)
عنوان‌های دیگر	متنی فارسی به ظاهر از قرن پنجم هجری
ناشر	بنياد فرهنگ ايران
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1357ش
چاپ	0
موضوع	اخلاق اسلامی - نثر فارسی - قرن 5ق. - داستان‏های عرفانی - قرن 5ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

پند پیران، اثر مؤلفی ناشناس، متنی است فارسی به ظاهر از قرن پنجم هجری در بیان حکایت‌های پندآموز که با تصحیح جلال متینی منتشر شده است.

کتاب با مقدمه‌ای موزون، همراه با سجع‌های ساده و دلنشین آغاز می‌گردد در ستایش خداوند و درود «...بر پیغمبران و گزیدگان خلق و امامان حق بخاص بر سید اولین و آخرین، مهتر پیغمبران محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله و بر اهل بیت و یاران وی باد و بر پیشروان امت و استادگان ملت و بر همه مؤمنان تا قیامت». سپس مؤلف از اوضاع نابسامان مذهبی روزگار خود، بدین شرح یاد می‌کند که در این عصر «از پارسایان جز گفتاری نشنوی و از شریعت جز اسمی نبینی»، چه «اندر میان خلق کبایر آشکارا شده است و اهل فساد قوت گرفته و پیران و پارسایان همه مرده‌اند و پارسایی با خود برده‌اند». آنگاه گفته است چون «علاج دین» و راه نجات در «پند پیران شنیدن» و «اندر حکایت ایشان نگریستن» است، او برای وصول بدین مقصود، کتاب خود را در بیست باب که هر بابش مشتمل بر ده حکایت مستقل از پیران و پارسایان است، تألیف کرده تا ابنای روزگار را بکار آید.

هیچ یک از باب‌های کتاب، مقدمه ندارد. مؤلف مانند سعدی در کتاب گلستان، پس از ذکر شماره و عنوان هر باب، بلافاصله به ذکر حکایت‌های می‌پردازد. برخلاف آنچه در مقدمه کتاب آمده است که «این کتاب بر بیست باب نهاده است، هر بابی ده حکایت، جمله دویست حکایت باشد»، کتاب جمعا مشتمل است بر 177 حکایت بدین شرح: باب‌های اول، پنجم، دهم، سیزدهم، چهاردهم، پانزدهم و شانزدهم، هریک دارای ده حکایت است، ابواب ششم، یازدهم، نوزدهم، هر یک یازده حکایت دارد، باب‌های سوم، چهارم، هفتم و هفدهم هریک نه حکایت، ابواب دوم، هشتم و هیجدهم هر یک هشت حکایت، باب نهم هفت حکایت، باب دوازدهم، پنج حکایت و باب بیستم، دو حکایت دارد. هریک از این حکایت‌ها، با لفظ «حکایت» آغاز می‌گردد. بعلاوه عنوان برخی از ابواب که در مقدمه کتاب مذکور است، با عنوانهایی که در متن کتاب برای آن باب‌ها آمده، کاملاً یکسان نیست؛ مانند: باب دوم اندر ریاضت و قهر بر نفس کردن (در مقدمه)، باب دوم در ریاضت و نفس را قهر کردن (در متن کتاب)، باب سیزدهم حکایت زنان و زهد ایشان (در مقدمه)، باب سیزدهم در زهد النساء (در متن کتاب).

منابع مقاله

مقدمه کتاب.