۱۱۸٬۶۸۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''نظامی گنجه‌ای''' تألیف جلال خالقی | '''نظامی گنجه‌ای''' تألیف [[خالقی مطلق، جلال|جلال خالقی مطلق]]، [[نظامی، الیاس بن یوسف|ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی]] متخلص به [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]]، بزرگ‌ترین سرایندۀ منظومه‌های عاشقانۀ فارسی، یکی از پنج سخن‌سرای بزرگ ایران (در کنار [[فردوسی، ابوالقاسم|فردوسی]]، [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]]، [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] و [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]]) و یکی از سرایندگان بزرگ ادبیات جهان است. در این کتاب به بررسی زندگی، اندیشه، آثار و اثرگذاری او پرداخته شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی متخلص به نظامی، بزرگ‌ترین سرایندۀ منظومه‌های عاشقانۀ فارسی، یکی از پنج سخن‌سرای بزرگ ایران (در کنار فردوسی، مولوی، سعدی و حافظ) و یکی از سرایندگان بزرگ ادبیات جهان است. در این کتاب در نه بخش به بررسی زندگی، اندیشه، آثار و اثرگذاری او پرداخته شده است. | [[نظامی، الیاس بن یوسف|ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی]] متخلص به [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]]، بزرگ‌ترین سرایندۀ منظومه‌های عاشقانۀ فارسی، یکی از پنج سخن‌سرای بزرگ ایران (در کنار [[فردوسی، ابوالقاسم|فردوسی]]، [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]]، [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] و [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]]) و یکی از سرایندگان بزرگ ادبیات جهان است. در این کتاب در نه بخش به بررسی زندگی، اندیشه، آثار و اثرگذاری او پرداخته شده است. | ||
نظامی در جایی مستقیم به سال تولد خود اشاره نکرده است؛ از این‌رو صاحبان تذکره و پژوهندگان زمانۀ ما تاریخ‌های متفاوتی را میان 520 تا 551 قمری ذکر کرده‌اند که از میان آنها سال 520 قمری یا یکی ـ دو سال دیرتر محتمل‌تر است. تاریخ درگذشت او نیز مورد اتفاق نیست، بلکه سال‌هایی را میان 590 و 614 ذکر کرده‌اند. در فصل نخست کتاب به زندگی نظامی به‌اختصار اشاره شده است. | نظامی در جایی مستقیم به سال تولد خود اشاره نکرده است؛ از این‌رو صاحبان تذکره و پژوهندگان زمانۀ ما تاریخ‌های متفاوتی را میان 520 تا 551 قمری ذکر کرده‌اند که از میان آنها سال 520 قمری یا یکی ـ دو سال دیرتر محتمل‌تر است. تاریخ درگذشت او نیز مورد اتفاق نیست، بلکه سال‌هایی را میان 590 و 614 ذکر کرده‌اند. در فصل نخست کتاب به زندگی نظامی به‌اختصار اشاره شده است. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
زبان نظامی از نگاه واژه‌های مفرد آن کهنگی چندانی ندارد؛ ولی در عوض ترکیبات او چه در کمیت و چه در کیفیت در سراسر ادب فارسی بی‌مانند است و اهمیت‌شان از نظر تازگی و نوآوری تا بدان‌جاست که باید آنها را نه‌تنها جزئی از ویژگی‌های زبان، بلکه نیز عنصری از سبک و شیوۀ بیان شاعر به شمار آورد. در ترکیبات شاعر همه نوع ترکیب از اتباعی و تکراری و عطفی یا ترکیب ساخته‌شده از دو اسم، دو صفت، دو فعل، اسم و فعل، اسم و صفت، اسم یا صفت با حرف اضافه، اسم و پیشوند و میانوند و به‌ویژه پسوند دیده می‌شود. در فصل پنجم ویژگی‌های زبان نظامی بررسی شده است. | زبان نظامی از نگاه واژه‌های مفرد آن کهنگی چندانی ندارد؛ ولی در عوض ترکیبات او چه در کمیت و چه در کیفیت در سراسر ادب فارسی بی‌مانند است و اهمیت‌شان از نظر تازگی و نوآوری تا بدان‌جاست که باید آنها را نه‌تنها جزئی از ویژگی‌های زبان، بلکه نیز عنصری از سبک و شیوۀ بیان شاعر به شمار آورد. در ترکیبات شاعر همه نوع ترکیب از اتباعی و تکراری و عطفی یا ترکیب ساخته‌شده از دو اسم، دو صفت، دو فعل، اسم و فعل، اسم و صفت، اسم یا صفت با حرف اضافه، اسم و پیشوند و میانوند و به‌ویژه پسوند دیده می‌شود. در فصل پنجم ویژگی‌های زبان نظامی بررسی شده است. | ||
نظامی دربارۀ شعر و شیوه و روش کار خود اطلاعاتی به خوانندگان می‌دهد که در آثار دیگر سرایندگان فارسی‌زبان بدین کمیت و کیفیت یافت نمی‌شود. در علم ادبیات موضوعی را که داستان‌نویس یا داستان‌سرا برای اثر خود برمی‌گزیند و آن بیشتر به صورت مدون یا شفاهی وجود دارد یا از دیده‌ها و آزموده‌های خود مؤلف منشأ گرفته است، مایه یا بن‌مایه یا خمیره یا خمیرمایه می‌گویند و آن مانند گلی است که کوزه‌گر از آن کوزه‌ای می‌سازد. فصل ششم کتاب به شیوۀ بیان نظامی اختصاص یافته است. | نظامی دربارۀ شعر و شیوه و روش کار خود اطلاعاتی به خوانندگان می‌دهد که در آثار دیگر سرایندگان فارسی‌زبان بدین کمیت و کیفیت یافت نمی‌شود. در علم ادبیات موضوعی را که داستان‌نویس یا داستان‌سرا برای اثر خود برمی‌گزیند و آن بیشتر به صورت مدون یا شفاهی وجود دارد یا از دیده‌ها و آزموده‌های خود مؤلف منشأ گرفته است، مایه یا بن‌مایه یا خمیره یا خمیرمایه می‌گویند و آن مانند گلی است که کوزه‌گر از آن کوزه‌ای می‌سازد. فصل ششم کتاب به شیوۀ بیان [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] اختصاص یافته است. | ||
نظامی بیش از همه از فردوسی اثر پذیرفته است. گذشته از اینکه خمیرۀ بخش تاریخی | [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] بیش از همه از [[فردوسی، ابوالقاسم|فردوسی]] اثر پذیرفته است. گذشته از اینکه خمیرۀ بخش تاریخی «[[خسرو و شیرین]]» و «[[هفت پیکر نظامی گنجوی|هفت پیکر]]» را از [[شاهنامه فردوسی (نشر قطره)|شاهنامه]] گرفته و «شرف‌نامه» را به تقلید از شاهنامه سروده و در آن از زبان و سبک [[شاهنامه فردوسی (نشر قطره)|شاهنامه]] سخت متأثر شده است، هر یک از پنج منظومۀ او پر است از اشاره به اساطیر و روایات و داستان‌ها و اخبار و نام شاهان و پهلوانان ایران کهن که کمابیش همه از شاهنامه برگرفته شده و نشان مطالعۀ عمیق شاعر در حماسۀ ملی است. در فصل هفتم این کتاب دربارۀ ارتباط و تأثیرپذیرفتن نظامی از سرایندگان پیش از او سخن گفته شده است. | ||
پس از نظامی سرایندگان بسیاری در هند و ایران و ترکیه به تقلید از منظومه‌های نظامی پرداختند. سعید نفیسی از 72 تن مقلد نظامی نام برده است که مشهورترین آنها عبارت‌اند از: امیرخسرو دهلوی، عبدالرحمن | پس از [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] سرایندگان بسیاری در هند و ایران و ترکیه به تقلید از منظومه‌های نظامی پرداختند. [[نفیسی، سعید|سعید نفیسی]] از 72 تن مقلد نظامی نام برده است که مشهورترین آنها عبارت‌اند از: [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو دهلوی]]، [[جامی، عبدالرحمن|عبدالرحمن جامی]]، [[مکتبی شیرازی]]، [[بدرالدین هلالی جغتایی|هلالی جغتایی]]، [[وحشی بافقی، کمال‌الدین|وحشی بافقی]]، [[عرفی شیرازی، جمال‌الدین محمد|عرفی شیرازی]] و ... . فصل هشتم اختصاص به بررسی تأثیر [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] بر آثار پس از خود دارد. | ||
در فصل پایانی کتاب شماری از دستنویس‌ها، چاپ‌ها، تفسیرها، پژوهش‌ها و ترجمه‌های آثار نظامی معرفی شده است.<ref> [https://literaturelib.com/books/7159 ر.ک: کتابخانه تخصصی ادبیات] </ref> | در فصل پایانی کتاب شماری از دستنویس‌ها، چاپ‌ها، تفسیرها، پژوهش‌ها و ترجمه‌های آثار [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] معرفی شده است.<ref> [https://literaturelib.com/books/7159 ر.ک: کتابخانه تخصصی ادبیات] </ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||