طغرای مشهدی

طغرای مشهدی

طغرای مشهدی، شاعر و نویسنده ایرانی در سده یازدهم هجری قمری است که از نام و تاریخ تولدش اطلاعاتی در دست نیست. کلیات اشعار و رسائل منثور، مانند: «معیار الادراک» و «جوش بلبل» از جمله آثار اوست.

نام، مولد و تخلص

نام او و پدرش به‌درستی معلوم نیست. فقط در یک منبع نام او علی‌ابراهیم‌خان ذکر شده است. از تاریخ تولد و آغاز زندگی و تحصیلاتش نیز اطلاعی در دست نیست. همین‌قدر می‌دانیم که در مشهد زاده شده و از شعرش برمی‌آید که فرزندی نداشته است. او در شعر، «طغرا» و به‌ندرت «شیفته» تخلص می‌کرده است.

سرگذشت

او در اواخر دوران‌ جهان‌گیر‌ گورکانی‌ به هند رفت. پس از چندی‌، به‌عنوان‌ منشی شاهزاده مرادبخش بن شاه‌ جهان (متوفی 1070 ق) برگزیده شد و در کنار او به سیاحت در دکن‌ و بخش‌های‌ جنوبی هند پرداخت. مرادبخش در سال 1055ق، به‌ بلخ‌ لشکر کشید و در سنه 1057ق، آن شهر‌ را‌ گشود‌. طغرا در لشکرکشی مرادبخش به بلخ در سال 1055ق، رساله‌ «مرآت الفتوح» را درباره این واقعه نوشت.

طغرا‌ مدّتی از عمر خود را‌ در‌ پنجاب‌ هند گذارند و رساله‌ «الهامیه»‌ را در آن شهر‌ نوشت‌. برای مدّتی‌ هم‌ به ایران آمد و ازدواج کرد، امّا پس‌ از‌ فوت همسرش‌، دوباره‌ به‌ هند بازگشت. در سال‌های پایانی عمر به تشویق میرزا ابوالقاسم قاضی‌زاده، حاکم کشمیر، به کشمیر‌ رفت‌ و در آنجا عزلت اختیار کرد.

وفات

طغرا‌ در‌ کشمیر درگذشت‌ و در‌ کنار مزار کلیم کاشانی (متوفی 1061ق) به خاک سپرده شد. وفات وی را‌ پیش‌ از سال‌ 1078ق، دانسته‌اند، امّا‌ آقا‌بزرگ‌ تهرانی،‌ سال 1100ق را به‌عنوان تاریخ وفات وی ثبت کرده است.

آثار

1. کلیات اشعار طغرا؛
2. ساقی‌نامه؛
3. رسائل منثور: شامل 35 رساله که بیشتر شهرت وی بر اثر تألیف آنهاست. این آثار تا مدت‌ها از متون درسی فارسی‌گویان هند بود و نمونه اعلای نویسندگی تلقی می‌شد.

منابع مقاله

1. حائری، محمدحسن؛ صاحبی، سید محمد، «طغرای مشهدی و رسائل او»، تاریخ ادبیات، زمستان 1388، شماره 63، ص101 تا 124:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/838222

1. صاحبی، سید محمد، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1401.

وابسته‌ها

ارغوان زار شفق

رسائل طغرای مشهدی (سده 11ق)