اسلام و جهان امروز

اسلام و جهان امروز
پدیدآوران	بوازار، مارسل (مؤلف)، محمدی، مسعود (مترجم)
ناشر	دفتر نشر فرهنگ اسلامی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1369ش
چاپ	اول
موضوع	کنگره‌ ها‌ اسلام‌ - تجدید حیا‌ت‌ فکری,قرن‌ ۲۰م‌ - کنگره‌ ها‌ کشورها‌ی اسلامی‌ - تا‌ریخ‌
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP۲۲۹/ب۹الف۵

اسلام و جهان امروز، تألیف مارسل بوازار با ترجمه مسعود محمدی، سلسله مباحثی است درباره مفاهیم گوناگونی که اسلام در حال حاضر با آنها شناخته می‌شود و مباحثی نظیر حقوق بشر و صلح، علم و تکنولوژی، تعلیم و تربیت و توسعه اقتصادی را شامل می‌شود.

نویسنده در فصل اول، با عنوان «اسلام و مسلمانان در وجدان غرب»، گذشته پرافتخار مسلمانان و انعطاف‌پذیری اصول الهام‌بخش اسلام را برای گسترش جوهر عمیق قرآنی در جامعه اسلامی امروز، عاملی اطمینان‌بخش ذکر می‌کند و آن را ابزاری لازم برای عملی‌نمودن احکام الهی می‌داند. وی بیان می‌کند که غرب در حال حاضر در زمینه اسلام، اطلاعات فراوانی از منابع مختلف در اختیار دارد، ولی در عین‌حال شناختش از اسلام محدود است. جهان اسلام نیز تصویری سلطه‌جو، استعماری، تهاجمی و اغلب مادی از غرب در ذهن دارد. همچنین در نزد غربیان طی سالها و قرون گذشته از اسلام برداشت‌هایی غیرصحیح برجای مانده است. دلایل کج‌فهمی غربی‌ها از اسلام، ناشی از سوء‌تفاهم است، ولی جهان مسیحیت درصدد گفتگوهایی برادرانه برای درک مسلمانان است و ریشه این گفتگوها از اقدامات شرق‌شناسی غرب ناشی می‌شود، که از گذشته شروع شده است.

در فصل دوم با عنوان «نیروی اخلاقی و سیاسی در جهان معاصر»، نویسنده با گزینشی خاص، ویژگی‌های اسلام را با توصیفاتی نظیر وحدت، تعادل و یا هماهنگی توضیح داده است. به گفته وی، اسلام در وحدت خلاصه می‌شود و در مفهوم توحید متجلی است. یگانه اول خداست و اعمال سفارشی اسلام نظیر نماز، روزه و حج، نمادی از وحدت مورد نظر در دین اسلام است. هدایت مادی و معنوی که در کلام وحی و قرآن از آن نام برده شده است، جنبه‌های حیات اجتماعی و معنوی زندگی را در نظر دارد و قرآن و سنت، منابع اصلی آن هدایت‌هاست. بعد از رحلت پیامبر - که همزمان - هم فرستاده خدا و هم رهبر سیاسی شناخته می‌شد، مسئله جانشینی به راه حل قطعی منجر نشد و جامعه اسلامی دچار انشعاب گشت، ولی دین مشترک، شریعت واحد و پایبندی به ضروریات مذهبی، دولتی اسلامی را در تاریخ اسلام ایجاد کرد.

بنا به نوشته مؤلف، در اسلام سرچشمه حاکمیت، از آن خداست و قدرت جانشینان رسول خدا(ص)، قدرتی از باب نمایندگی است. خلیفه و خلافت، تشکیلات نمونه سیاسی - اسلامی است، ولی شکل خاص دولت، نه در قرآن و نه توسط رسول اکرم(ص) مشخص شده است. در اسلام، نهاد خلافت باید قانون قرآنی را به کار بسته، عدالت شرعی و اجتماعی - اقتصادی را تضمین کند. اصل مشاوره، مطلق نیست و شامل زمینه‌هایی است که قرآن و سنت تاکنون به آ«ها نپرداخته است. نویسنده،سپس به درک متفاوت مسلمانان از دولت اسلامی اشاره می‌کند.

وی در فصل سوم، با عنوان «حقوق بشر و صلح» می‌گوید که ویژگی اصلی تلقی اسلامی از «حقوق بشر» در این اعتقاد نهفته، که این حقوق برای همیشه از جانب اراده الهی وضع شده است، نه آنکه در طول تاریخ در رویارویی فرد و جامعه به‌دست آمده باشد. موقعیت انسان، از نمایندگی خدا ناشی می‌شود و اصالت برابری و شخص‌گرایی و عدالت، مورد نظر خداست. آزادی در اسلام خصلت طبیعی انسان تلقی شده و مسئولیت انسان هم‌عرض با مسئولیت عظیم خداست و جامعه اسلامی بر صلح و دوری از نزاع تأکید دارد. وی در پایان این فصل، بیانیه اسلامی جهانی حقق بشر رار که در 1981م. در پاریس صادر شد، آورده که حقوق و آزادی‌های انسانی از دید اسلام در آن بیان شده است.

نویسنده در فصل چهارم، با عنوان «علم و تکنولوژی» می‌گوید که ضرورت بسط علم و تکنولوژی، بر وفق میراث فرهنگی و شرایط قومی مورد نظر اسلام است و بحثی تفصیلی درباره علم و تکنولوژی غربی، تمدن اسلامی، قرآن و علم و شناخت از نظر اسلام نجات داده، و تحولات علمی غرب و جهان اسلام را تجزیه و تحلیل کرده است.

در فصل پنجم با عنوان «تعلیم و تربیت و توسعه اقتصادی»، نویسنده با بحثی تفصیلی اعلام می‌کند که اسلام، جهان‌گریز نیست و نمی‌خواهد توسعه و بسط نوگرایی را با تحمیل احکام جزمی محدود کند. در اسلام ارزش‌ها تغییر نمی‌کند، ولی تفسیر آنها برحسب تحول اجتماعی دگرگون می‌شود و نظام اسلامی تعلیم و تربیت، باید چنان نظام ارزشی را بریزد که با ضروریات تحول اجتماعی منطبق باشد.

نویسنده می‌گوید که استراتژی توسعه اقتصادی در کشورهای اسلامی، باید به دگرگونی ساختارهای اجتماعی بیندیشد و نظام اقتصادی با شالوده ایدئولوژیکی را به پیش ببرد.

منابع مقاله

حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.