مفهوم خانه در اصفهان دوره صفوی

مفهوم خانه در اصفهان دوره صفوی
پدیدآوران	محمدی خبازان، ساینا (نویسنده)
ناشر	کتاب آرایی ایرانی
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۵ش
کد کنگره	‏

مفهوم خانه در اصفهان دوره صفوی تألیف ساینا محمدی خبازان؛ این نوشتار با تمرکز بر روی معماری یکی از دوره‌های طلایی ایران پس از اسلام- اصفهان عصر صفوی - به شناخت و تحلیل خانه‌ها و شکل زندگی در آن دوره می پردازد و از آن جا که متاسفانه اکثر خانه‌های با ارزش به جا مانده از آن دوران در اثر گذشت زمان تخریب شده یا تغییرات اساسی در آن ها صورت گرفته است، از دیگر اسناد به جا مانده از آن دوره نظیر متون ادبی، فلسفی، تاریخی و نگارگری نیز در این تحقیق استفاده شده است تا از این طریق، درک مفهوم و معنای خانه و شیوه‌ی زندگی در آن دوران بهتر میسر شود.

ساختار

کتاب از دو فصل تشکیل شده، عناوین کتاب عبارت است از: مقدمه

متون ادبی - تاریخی

متون فلسفی

نگارگری

فصل دوم: در عمل

مقدمه

خانه‌ی خواجه پطرس

خانه‌ی مارتا پیترز

خانه‌ی داوید

خانه‌ی سوکیاس

خانه‌ی مشکی

خانه‌ی جلالی

خانه‌ی جمشیدی

گزارش کتاب

بشر امروز به دنبال جایی برای سکونت بوده است که فراتر از تامین نیازهای جسمانی او، آرامش او را نیز تامین نماید. اما در روزگار کنونی ما عدم رضایت از کیفیت فضایی خانه‌های آپارتمانی که جایگزین خانه‌های قدیم شده اند، همه را به تامل واداشته است. برخی مسبب اصلی این وضعیت را مدرنیسم می دانند. اتفاقی که پس از نفوذ مدرنیته و مدرن شدن شکل زندگی و در نهایت تغییر کالبد خانه‌ها رخ داد، اهمیت بیش تر به مساله‌ی آسایش نسبت به آرامش و تهی شدن خانه از هرگونه کیفیت بود، به گونه‌ای که مفهوم خانه به «سرپناه» تقلیل یافت. سوال این جاست که احساس آرامشی که در خانه‌های قدیم وجود داشت از کجا می آمد و چرا هم اکنون در خانه‌های معاصر از این کیفیت ها خبری نیست؟

«خانه» در پژوهش حاضر در جایگاه شیء ارزشمندی قرار نگرفته است بلکه ارزشی ست مرکب از تفکر دیروز و فراموشی امروز. در همین راستا برای رسیدن به مفهومی از خانه که ارتباط مناسبی با فرهنگ و پیشینه ما داشته باشد، این نوشتار با تمرکز بر روی معماری یکی از دوره‌های طلایی ایران پس از اسلام - اصفهان عصر صفوی - به شناخت و تحلیل خانه‌ها و شکل زندگی در آن دوره می پردازد و از آن جا که متاسفانه اکثر خانه‌های باارزش به جا مانده از آن دوران در اثر گذشت زمان تخریب شده یا تغییرات اساسی در آن ها صورت گرفت است، از دیگر اسناد به جای مانده از آن دوره، متون ادبی، فلسفی، تاریخی و نگارگری نیز در این تحقیق استفاده شده است تا از این طریق به مفهوم و معنای خانه و شیوه‌ی زندگی در آن دوران نزدیک تر شویم. از این رو نویسنده‌ی توانای کتاب به طور مفصل و موشکافانه این موضوع را بررسی نموده است.واضح است که بین شخصیت خانه، انسان و طبیعت ارتباطی تنگاتنگ وجود دارد. در این کتاب دوره‌ای واکاوی شده است که تمام فضاهای خانه مفاهیم خاص خود را داشته اند و نویسنده به نحوی جامع و از مناظر مختلف به تحقیق در این خصوص پرداخته است. گویی در یک دفتر به چند دفتر از تحقیقات جامعه درهم پیوسته بر می خوریم. یکی از مبانی این تحقیق تحلیل موجودیت تاریخی «خانه» و ایجاد فضایی برای مقایسه با قرن کنونی و معیارسازی و دگرگونی در روش‌های موجود است. با توجه به این مهم شاید بتوان این مطلب را ذیل عبارت «در جست وجوی معیار از دست رفته» قرار داد! در جایجای اثر به ارکان اصلی و بنیادین در طراحی خانه اشاره شده است به طوری که نویسنده به رابطه‌ی مستقیم آن با فلسفه و اندیشه‌ی حاکم در عصر صفوی می پردازد. بنابراین اگرچه به قول ایشان نمی توان به روش گذشتگان زندگانی کرد اما با توجه به معماری ارزشمندی که بر اثر همین کتاب پی با آن می بریم، اصفهان صفوی را می توان «مدینه‌ی فاضله‌ی معماری ایرانی» نامید.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران