بنیان حکومت در اسلام

بنیان حکومت در اسلام
پدیدآوران	حائری، سید کاظم (مؤلف)
ناشر	انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
مکان نشر	تهران
سال نشر	1364
چاپ	اول
موضوع	ولایت‌ فقیه‌,اسلام‌ و دولت‌
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP۲۲۳/۸/ح۲ب۹

بنیان حکومت در اسلام، تألیف سید کاظم حائری (معاصر)، علاوه بر معرفی شیوه‌های حکومت، به اصولی که انسان را به سعادت و خوشبختی رهنمون می‌شود و همواره یکی از مهم‌ترین مباحث اندیشمندان اسلامی بوده، اشاره می‌کند. نویسنده معتقد است که نوع نظام سیاسی، اجتماعی و اقتصادی که بر جهان حکومت می‌کند، در نیل به این هدف نقش اساسی دارد.

اندیشه‌ورزان با نگرش‌های گوناگون، نظامهای سیاسی متفاوتی را برای تحقق عدالت پیشنهاد می‌کنند. گروهی سعادت را در سایه نظام دموکراسی و گروهی نظامهای سوسیالیستی را تحقق بخش آرزوی بشر می‌دانند.

در بخشی از کتاب آمده که از دیدگاه اسلام، حاکمیت از آن خداست و قانونگذاری الهی سعادت‌بخش انسانهاست. نویسنده، همچنین تأکید دارد که چگونگی نظام حکومت در اسلام، بویژه بعد از رحلت پیامبر(ص) از مسائل مهمی بوده که دیدگاه‌های متفاوتی از طرف اهل سنت و شیعه درباره آنها ارائه شده است.

حائری می‌گوید که در دیدگاه اهل سنت، نظام شورا با استناد به آیات قرآن و روایات به عنوان روش حکومت پذیرفته شده است؛ ولی در دیدگاه شیعه، امامت انتصابی علی(ع) بعد از پیامبر(ص) و سپس جانشینان او، امری پذیرفته شده است و در دوره غیبت، نظام «ولایت فقیه» مطلوب‌ترین شکل حکومت است و همین مسئله، هدف اصلی نگارش این کتاب است و او در کتاب حاضر، جهت توضیح نظامهای سیاسی، به بررسی نظام دموکراسی، نظام شورا و نظام مبتنی بر ولایت فقیه پرداخته است.

کتاب در بحث از نظامهای دموکراسی، اشاره‌ای کوتاه به نظامهای استبدادی و خودکامه نموده و به بحث از خاستگاه حکومت در نظام دموکراسی، نقش مردم، حاکمان، کارکردها، مسئله اقلیت و اکثریت و تفکیک قوا و... به بحث گذارده شده است و در پایان این فصل، به نقد و بررسی این نظامها و مشکلات موجود در آنها پرداخته است.

در فصل دوم، نویسنده با اشاره به اینکه از دیدگاه دانشمندان عامه، پیکره دولت اسلامی بر اساس شوراست، ابهاماتی را به برداشت‌های دانشمندان اهل سنت از شورا وارد کرده و با استناد به آیات و روایات ، به بررسی معنا و مفهوم شورا پرداخته است و اساساً درصدد رد ادعای حکومت مبتنی بر اساس شورای امت است. او حکومت اسلامی مبتنی بر شورا را در دوره غیبت مردود می‌داند.

نویسنده در فصل سوم، به بحث ولایت فقیه پرداخته و ابتدا روشهای اثبات ولایت فقیه را بررسی کرده و سپس شروط لازم برای ولایت فقیه و دایره اختیارات او را متذکر شده است.

حائری در پایان فصل، به‌طور مقایسه‌ای به شورا و ولایت‌فقیه پرداخته است و با ذکر ایرادهایی در مورد ولایت فقیه، به آنها پاسخ گفته است.

منابع مقاله

حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.