منابع تاریخ تشیع

منابع تاریخ تشیع
پدیدآوران	داداش‌نژاد، منصور (نویسنده)
ناشر	پژوهشگاه حوزه و دانشگاه- سمت
مکان نشر	قم- تهران
سال نشر	۱۳۹۹
شابک	‎3-305-298-600-978
کد کنگره	‏

منابع تاریخ تشیع تألیف منصور داداش‌نژاد (متولد 1345ش)، شناسایی منابع و مصادر و رده بندی آن‌ها امری بایسته و لازم در هر پژوهشی است؛ زیرا شناخت منابع و به کارگیری منابع دست اول، موجب تقویت تحقیق و دستیابی به نتایج صحیح خواهد شد. پژوهش حاضر به منظور آشنایی دانشجویان و علاقه مندان به مطالعات تاریخ تشیع که اینک در سطح جهان رواج گسترده‌ای یافته در هفده عنوان تنظیم شده است.

ساختار

نوشته‌ی حاضر، منابع و مآخذ گوناگون مربوط به تاریخ سیاسی، اجتماعی، مذهبی و فرهنگی تشیع را در پانزده محور ذیل، که درباره‌ی هر یک آثار درخوری نگارش یافته‌اند،شناسایی و بررسی خواهد کرد:

1- کلیات، ابزار پژوهش

2- تاریخ عمومی

3- تاریخ محلی

4- جغرافیا

5- سرگذشت‌نامه

6- تبارشناسی

7- تاریخ دودمانی (خاندان هی علمی تشیع)

8- تاریخ اهل بیت علیهم‌السلام

9- فرقه‌های اسلامی

10- قیام‌های شیعی

11- دولت‌های شیعه

12- تاریخ اجتماعی

13- منابع ادبی

14- علوم دینی

15- پژوهش‌های معاصر تاریخ تشیع/ تاریخ فکر

گزارش محتوا

شناسایی منابع و مصادر و نیز رده بندی آن‌ها امری بایسته و لازم در هر پژوهش است؛ زیرا شناخت منابع و به کارگیری منابع دست اول، موجب تقویت تحقیق و دستیابی به نتایج صحیح می‌شود و اگر پایه‌های تحقیق و مطالعه بر منابع معتبر و صحیح استوار نشود، نمی توان به نتایج به دست آمده از آن پژوهش اتکا و اعتماد کرد. با توجه به رشد و رونق پژوهش‌های مربوط به تاریخ تشیع در عصر حاضر که متأثر از انقلاب اسلامی ایران است و پای گیری مراکز و مؤسساتی که همت و وظیفه‌ی خویش را پژوهش در عرصه‌ی تاریخ تشیع تعریف کرده‌اند و نیز راه اندازی دوره‌های آموزشی تاریخ تشیع در مقاطع مختلف و اختصاص عنوانی برای معرفی منابع، پرداختن به منابع، پرداختن به منابع تاریخ تشیع را ضروری می‌سازد. نوشته‌ی پیش رو، به معرفی منابعی می‌پردازد که برای مطالعه و بررسی تاریخ تشیع دارای اهمیت‌اند. این منابع از سوی نویسندگان با گرایش‌های مختلف مذهبی تدوین شده است و تاریخ تشیع را می‌توان به پشتوانه‌ی منابع نگارش یافته‌ی غیر شیعیان نیز پیگیری کرد. چنان که برخی از این منابع در بردارنده‌ی آگاهی‌هایی در باب تاریخ تشیع و شرح حال دانشمندان شیعی و اشاره به گرایش ایشان است. بنابراین، قلمرو پژوهش حاضر وسیع تر از نگارش‌هایی است که از سوی شیعیان تدوین شده‌اند و نوشته‌های دانشمندان شیعی، بخشی از منابعی هستند که برای آگاهی از تاریخ تشیع سودمندند؛ چنان که همه‌ی نوشته‌های شیعیان، مربوط به تاریخ تشیع نیستند. صرف نظر از گرایش‌های مذهبی نویسندگان، به لحاظ محتوا، منابعی بررسی می‌شوند که اطلاعات درخور توجهی درباره‌ی تاریخ تشیع و گروه‌های مختلف شیعه داشته باشد و برای دریافت و ترسیم تاریخ سیاسی، اجتماعی، مذهبی و فرهنگی ایشان را یاری کند. روشن است که منابع گوناگون حدیثی، فقهی و کلامی می‌توانند به گونه‌ای برای آگاهی از وضعیت علمی و فکری شیعیان یاری رسان باشند، اما این گونه منابع که مباحث موضوع آن علم را پیگیری می‌کنند، در این نوشته پیگیری نخواهند شد، البته منابع ناظر بر این علوم که می‌توانند تاریخ آن علوم را روشن سازند در قلمرو تحقیق قرار خواهند گرفت.

در معرفی منابع، هرچند تأکید بر شیعه‌ی دوازده امامی خواهد بود، اما در مواردی همچون بررسی منابع دولت‌های شیعی، به منابع مربوط به اسماعیلیان و زیدیه نیز پرداخته خواهد شد. افزون بر معرفی منابع تاریخ تشیع که وظیفه‌ی اصلی پژوهش حاضر است، برخی مطالعات معاصر که با اتکا به منابع کهن به انجام رسیده و در حوزه‌ی فارسی زبان به ویژه در ایران رواج و بازتاب داشته‌اند،در متن یا پی نوشت معرفی خواهند شد. پژوهش‌های به زبان غربی، نیازمند طرح مجزائی بوده و از دامنه‌ی پژوهش خارج اند. از این کتاب ها، تنها مواردی که به زبان فارسی ترجمه شده‌اند، استفاده و معرفی خواهند شد.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران