تاریخ بنگاه‌داری

تاریخ بنگاه‌داری
پدیدآوران	جونز، جفری (نویسنده) زیتلین، جاناتان (نویسنده) فرهادی پور، محمدرضا (مترجم)
ناشر	شیرازه کتاب ما
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۹ش
شابک	‎7-57-6843-622-978
کد کنگره	‏

تاریخ بنگاه‌داری تألیف جفری جونز و جاناتان زیتلین، مترجم محمدرضا فرهادی پور؛ تاریخ بنگاه داری در این کتاب - که می توان آن را دائرة المعارفی در این حوزه به شمار آورد - از چهار وجه مورد توجه قرار گرفته و به هر یک، بخشی اختصاص یافته است. بخش‌های اول و دوم (جلد اول)، به ترتیب به رویکردها و مباحث پیرامون تاریخ بنگاه داری می پردازند؛ و جغرافیای متغیر درونی و بیرونی بنگاه ها را مورد مطالعه قرار می دهند. بخش‌های سوم و چهارم (جلد دوم)، به تاریخ کارکردهای درونی شرکت ها؛ و تاریخ ارتباط بنگاه داری به منزله یک نهاد با جامعه می پردازد.

گزارش کتاب

تاریخ بنگاه داری در این کتاب - که می توان آن را دائرة المعارفی در این حوزه به شمار آورد - از چهار وجه مورد توجه قرار گرفته است و بخشی مشتمل بر شش یا هفت فصل به هر یک از این وجوه اختصاص یافته است:

بخش اول: رویکردها و مباحث - در این بخش جایگاه تاریخ بنگاه داری را به عنوان یک رشته‌ی مجزا در علوم انسانی با تاریخجه‌ی تعداد دیگری از رشته‌های این علوم بررسی می‌کند. رشته هایی که همگی ارتباط مستقیمی با تاریخ بنگاه داری و شرکت های اقتصادی دارند. به این معنا، در این بخش، نسبت تاریخ بنگاه داری با رشته‌ی تاریخ - خواه در معنای مصطلح آن و خواه در معنای رویکرد های بدیل در تاریخ نگاری - با تاریخ مطالعات مدیریت و با تاریخ مباحث ناظر بر نظریه ها و توسعه‌ی اقتصادی سنجیده شده تا روشن شود که تاریخ نگاری بنگاه داری با تاریخ هر یک از این رشته ها چه پیونده هایی برقرار کرده و می‌تواند برقرار کند و همچنین چگونه تاریخ بنگاه داری می‌تواند به مدد هر یک از این رشته ها آمده و خود از دستاوردهای آن‌ها منتفع گردد.

بخش دوم: اشکال سازمانی بنگاه ها - در این بخش به تاریخ شکل های سازمانی ای می پردازد که بنگاه ها طی بیش از دو قرن موجودیت جدیدشان اتخاذ کرده‌اند. به عبارت دقیق تر، این بخش، هم بر جغرافیای متغیر درونی بنگاه ها یعنی به شیوه‌ی شکل گیری و شکل دهی سلسله مراتب تصمیم گیری و تصمیم سازی در درون آن‌ها تمرکز می‌کند و هم بر جغرافیای بیرونی آن‌ها یعنی به مکان یابی و ارتباطات عمودی و افقی شان در نسبت با سایر بنگاه‌های خرد و کلان، به شبکه‌های بین بنگاهی و بر ارتباطی می پردازد که این بنگاه ها در طول تاریخ از طریق نهادهای کارفرمایی با بنگاه‌های همسان خود، سایر بنگاه ها و دولت ها برقرار کرده‌اند.

بخش سوم: کارکردهای بنگاه - در این بخش که شاید تخصصی ترین بخش کتاب باشد به تاریخ کارکردهای درونی شرکت ها اختصاص دارد: اینکه چگونه در طی زمان بر منابع مالی متفاوتی برای تأمین فعالیت های شان تکیه کرده‌اند، بازاریابی و توزیع را به چه شیوه هایی سامان دادند، چه راهکارهایی را - خواه به تنهایی و خواه به مدد دولت های ملی و نهادهای محلی - برای مدیریت نیروی کار و منابع انسانی اتخاذ کردند، چگونه بخش‌های طراحی و مهندسی را در درون خود ادغام یا برون سپاری می کنند و طی تاریخ از چه اهرم هایی برای نوآوری در حوزه‌ی فناوری سود جسته اند؛ و نهایتا آنکه چگونه با گذرزمان، نقش حسابداری، گردش اطلاعات و نظام های ارتباطی در درون شرکت ها به نقشی حیاتی تبدیل شده است. این ها همه معرف نوعی از حکمرانی هستند که از آن به عنوان حکمرانی شرکتی یاد می شود و تاریخ تکاملش در پایان این بخش سوم بررسی شده است.

بخش چهارم: نهاد و جامعه - این بخش به تاریخ ارتباط بنگاه داری همچون یک نهاد با جامعه می پردازد. نهادی که مهم‌ترین ویژگی اش یعنی کارآفرینی در صدر توجه نویسندگان کتاب قرار دارد. در این بخش، تاریخ انواع روابط این نهاد با سایر نهادهای اجتماعی و در راس همه‌ی آن‌ها دولت بررسی می شود. همچنین نقش تاریخی این نهاد در تأثیر گذاری بر حوزه‌های مرتبط با بنگاه داری، همچون آموزش و مهارت اندوزی مورد توجه قرار گرفته است و در خاتمه، راهکارهای مختلفی که طی تاریخ پرفراز و نشیب بنگاه داری، کشورهای مختلف برای آموزش بنگاه داری و بسط فرهنگ آن اتخاذ کرده‌اند موضوع نقد و بررسی قرار می گیرد.

رویکرد اصلی نویسندگان این کتاب در تمامی این جهار بخش، رویکرد تطبیقی است و تلاش شده است که راهکارها، گزینه ها و وجوه غالب بنگاه داری ای که در هر یک از اقتصادهای ملی به عنوان الگوهای فرداست عملی می کنند، در چارچوب تاریخ و فرهنگ آن‌ها مورد توجه قرار گیرد. با این همه نویسندگان بر این نظر هستند که این وابستگی به مسیر ملی، باید در کنار و همراه با نتایج حاصل از تجارب تعاملات خواسته و ناخواسته‌ای که هر بنگاهی را، هم در ارتباط با همتایان ملی اش قرار می دهد و هم با بنگاه‌های سایر کشورها، بررسی شود. زیرا تنها از این طریق است که می توان به این واقعیت مهم دست یافت که هرچند امروز همچنان بررسی بنگاه داری در بافت های مختلف ملی و بخشی و تاریخی امری الزامی به شمار می آید؛ اما درک عملکرد بنگاه ها در تمامی حوزه‌های متنوع مورد بررسی، بدون توجه به میزان بالای تأثیرپذیری آن‌ها از تجارب جهانی غیر ممکن خواهد بود. علی رغم تمامی تفاوت های تاریخی و فرهنگی، واقعیت آن است که در طول تاریخ عصر جدید، مرزهای نهاد بنگاه داری گشوده تر از مرزهای سایر نهادهای اجتماعی نسبت به تغییرات بوده‌اند.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران