فصیحی هروی

فصیحی هروی
نام کامل	فصیحی هروی
ولادت	تقریبا 987ق

فصیحی هروی (987-1049ق)، از شاعران نیمه اول قرن یازدهم هجری است. وی از پیشروان سبک هندی بوده و در سرایش قصیده و غزل تحت تأثیر شاعران قرن ششم به بعد، به‌ویژه انوری و خاقانی و سعدی و حافظ است. دیوان اشعار او با مقدمه محمد دهقانی منتشر شده است.

ولادت

فصیحی در بخارا متولد شد و در ده‌سالگی با خانواده به هرات هجرت کرد. هیچ‌یک از‌ تذکره‌ها‌ به تاریخ ولادت شاعر اشاره‌ای نکرده‌اند، اما اگر بپذیریم که فصیحی هنگام ورود به هرات ده‌ سال‌ داشته و این امر مقارن بوده با تسخیر خراسان توسط عبداللّه خان، می‌توانیم‌ تاریخ‌ ولادت او را تعیین کنیم. زمان واقعه تسخیر خراسان را 997ق، ذکر کرده‌اند. اگر ده سال از این تاریخ بکاهیم، سال 987ق، به دست‌ می‌آید‌، که با حدسی قریب به یقین می‌توان گفت سال ولادت شاعر است.

فرید دوران

وقتی‌ به‌ سال‌ 1007ق، شاه‌عباس اول هرات را از ازبکان بازستاند، فصیحی‌ باید‌ جوانی بیست‌ساله بوده باشد. حکومت این دیار پس از فرهاد خان قرامانلو‌ به‌ حسین ‌‌خان شاملو رسید‌ که‌ تا سال 1027ق، والی خراسان‌ بود. سال‌های حکومت حسین‌ خان مقارن بود با دوران شکوفایی شاعر. فصیحی چون برخی‌ از‌ اقران خود، از جمله ملا اوجی‌ و میرزا‌ ملک مشرقی‌ مورد‌ عنایت‌ خان قرار گرفت و بیشترین‌ قصاید خود را در مدح او سرود.

فصیحی پس از مرگ حسین خان در سال 1027ق، مورد توجه شاه‌عباس قرار گرفت؛ به‌طوری‌که «در عراق و خراسان فصیحی را نادره زمان و فرید دوران» می‌دانستند.

آخرین سفر و درگذشت

در سال 1031ق که‌ شاه‌‌عباس،‌ سفری به هرات کرده بود، دیگر بار فصیحی را دید و او را مورد عنایت قرار‌ داد‌. مصاحبت فصیحی چنان در دل شاه خوش افتاد که او را به‌‌همراه‌ خود‌ به عراق عجم و مازندران برد. پس از این تاریخ همین‌قدر معلوم است که مرگش در‌ سال‌ 1049 ق، یا به قولی 1046، اتفاق افتاده است‏.

آثار

دیوان فصیحی هروی.

منابع مقاله

1. دهقانی، محمد، مقدمه «دیوان فصیحی هروی»، به اهتمام دکتر ابراهیم قیصری، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، 1383.
2. دهقانی، محمد، «شاعر شعله‌ها (پژوهشی درباره فصیحی هروی و شعر او)»، زبان و ادب فارسی (دانشگاه تبریز)، زمستان 1382، شماره 189، ص81 تا 114.

وابسته‌ها

دیوان فصیحی هروی