تراژدی جهان اسلام

تراژدی جهان اسلام
پدیدآوران	مظاهری، محسن حسام (نویسنده)
ناشر	نشر آرما
مکان نشر	اصفهان
سال نشر	۱۳۹۷
شابک	‎978-600-8679-36-3
موضوع	سوگواری‌های اسلامی,Islamic mourning customs,سوگواری‌ها,Mourning customs,شیعیان,Shiites,-- تاریخ,-- History, -- تاریخ, -- History, -- شعایر و مراسم مذهبی, -- Rites and ceremonies,-- ایران,-- Iran, -- ایران, -- Iran, -- ایران, -- Iran,a03,a03,a02,a02,a04,a04
کد کنگره	BP ۲۶۰/م۶ت۴‏

تراژدی جهان اسلام تألیف محسن حسام مظاهری؛ هدف پژوهش حاضر، گردآوری، بررسی و تدوین داده‌های تاریخی و تحلیلی درباره ی آیین عزاداری شیعه در ایران (از صفویه تا امروز) از خلال آثار سفرنامه نویسان، مستشرقان و ایران شناسان و برای رسیدن به شناخت و فهمی حتی الامکان جامع و دقیق از روند پیدایش و تحول آیین مذکور است. به دلیل فقدان رویکرد تاریخ‌نگاری اجتماعی در بین ایرانیان تا دوره ی معاصر، سفرنامه‌ها و آثار توصیفی و تحلیلی مستشرقان و ایران شناسان، منابعی منحصر به فرد و ارزشمند در شناخت جامعه ی ایرانی خصوصا در قرن‌های دهم تا سیزدهم هجری محسوب می‌شوند.

معرفی کتاب

کتاب پیش رو محصول پژوهشی با موضوع گرآوری، تدوین بررسی و نقد اسناد (نوشتاری و تصویری]، گزارش ها و تحلیل‌های سفرنامه نویسان، مستشرقان و ایران شناسان غیرمسلمان درباره ی آیین‌های عزاداری شیعیان در ایران است. مجموعه ی حاضر که 3 جلدی است، در جلد اول خود به ارائه ی دو بخش می‌پردازد. در بخش نخست گزارش ها و توصیفاتی به زبان فارسی توسط سفرنامه نویسان خارجی از مراسم عزاداری و نیز اسناد تصویری که در منابع خارجی درباره ی این مراسم آمده، گردآوری شده است. این مطالب به ترتیب زمانی و تفکیک مقاطع تاریخی، تنظیم و تدوین گردیده است. لازم به ذکر است که آیین عزاداری در این حدود پنج قرن (از صفویه تا امروز) کیفیت ثابت و یکسانی نداشته و مانند هر پدیده ی اجتماعی - فرهنگی دیگر، تغییرات بسیاری را تجربه کرده است. این تغییرات در سفرنامه‌ها به خوبی انعکاس یافته است. که 8 رخداد را می‌توان به عنوان نقاط عطف در سیر تغییرات عزاداری در این پنج قرن به حساب آورد:

تأسیس حکومت شیعی، سقوط صفویه، تأسیس حکومت شیعی قاجار، وقوع جنبش مشروطه خواهی، آغاز مدرنیزاسیون رضاشاه، عزل رضاشاه، اوج گیری انقلاب اسلامی، تأسیس حکومت شیعی جمهوری اسلامی.

بر اساس این نقاط عطف، دوره ی حیات آیین عزاداری در ایران از صفویه تا امروز را می‌توان به 8 مقطع تقسیم کرد که هر کدام آن‌ها تعریف و کیفیت مستقلی داشته است. این مقاطع ضمن 8 فصل به ارائه مطلب پرداخته اند.

فصل اول: دوره ی صفویه: پیدایش و تکوین (1722-1502م)

فصل دوم: از زوال صفویه تا برآمدن قاجار: حیات منقطع (1788-1723م)

فصل سوم: از آغاز قاجار تا میانه ی مشروطه: توسعه و تراکم (1907-1789م)

فهرست جلد دوم کتاب:

فصل چهارم: از میانه ی مشروطه تا نیمه ی اول سلطنت رضا شاه: افول تدریجی (1929-1908م)

فصل پنجم: سال‌های پایانی سلطنت رضاشاه: تحدید و فترت (1941-1930م)

فصل ششم: از آغاز سلطنت محمد رضاشاه تا آستانه ی انقلاب اسلامی: بازگشت تدریجی (1977- 1942م)

فصل هفتم: انقلاب اسلامی: خیزش و تحول (1979-1978م)

فصل هشتم: جمهوری اسلامی: توسعه و تثبیت (2010- 1980م)

در این بخش، مجموعا 290 گزارش و سند درباره ی کیفیت عزاداری در ادوار مختلف بررسی شده که 216 مورد آن‌ها گزارش مکتوب و 74 مورد نیز تصویری است. نخستین گزارش بررسی شده، متعلق است به میکله ممبره از عزاداری محرم سال 1539م/ 916 ش در تبریز و آخرین گزارش نیز متعلق است به پائولو وودز و سرژ میشل از عزاداری محرم در سال 2009م/ 1388ش در قم.

فهرست جلد سوم:

بخش دوم: بررسی‌ها و تحلیل‌ها؛ در این بخش به تحلیل‌ها و بررسی های چهل نفر از مستشرقان و ایران شناسان در موضوع آیین‌ها و مراسم عزاداری پرداخته شده است. این توصیفات غیر مشاهده‌ای و اسناد درجه ی دوم هستند.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران