مجنون و لیلی

مجنون و لیلی
پدیدآوران	امیر خسرو، خسرو بن محمود (نويسنده) باغبانی، محسن (مصحح) باغبانی، محسن (مقدمه‌نويس)
عنوان‌های دیگر	از روی قدیمی‌ترین‌ نسخه‌ خطی‌ ایران‌ به‌ همراه‌ متن‌ علمی‌ و انتقا‌دی نسخه‌ چا‌پ‌ سنگی‌ مسکو ** مجنون و لیلی: براساس قدیمی‌ترین‌ نسخه‌ خطی‌ ایران و جهان به‌ همراه‌ متن‌ علمی‌ و انتقا‌دی نسخه‌ چا‌پ‌ مسکو
ناشر	ظفر
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1380ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 8ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مجنون و لیلی، مجلد سوم از خمسه امیرخسرو دهلوی است که نخستین و یکی از بهترین نمونه‌هایی است که به‌تبع لیلی و مجنون نظامی، فراهم آمده و جزو یکی از نوادر آثار ادبی شرق است که از لحاظ هنری و فکری، ویژگی و فشردگی موضوع و سلاسلت و روانی بیان، مقامی والا دارد. این کتاب، با تصحیح محسن باغبانی، منتشر شده است.

امیرخسرو برای بیان داستان لیلی و مجنون که حوادث آن را تاریکی نامرادی‌ها و امواج غم و دلتنگی‌ها فراگرفته است، به‌تبع نظامی، بحر هزج مسدس اخرب مقبوض (مفعول مفاعلن فعولن) را که به قول نظامی، بحری سبک و رونده است، انتخاب کرده است. او تصنیف این منظومه را ثمره ارشاد معنوی روح‌القدس دانسته و گفته است: چون من به دو نامه زین ورق پیش راندم قلمی ز نکته خویش از روح قدس شنیدم آواز کای کرده لب تو گوش من باز نی آن رقم خیال کردی بل جادویی حلال کردی آن به که کنون در این تفکر کاهل نشوی به سفتن در.

امیرخسرو، مجنون و لیلی را با حمد و سپاس خداوند و مناجات به درگاه باری تعالی و نعت رسول اکرم(ص) و شرح معراج ایشان، آغاز کرده و پس از مدح شیخ‌الطریقه نظام‌الدین اولیاء و مدح علاءالدین محمد خلجی، با بیان سبب نظم کتاب و نصیحت فرزند خویش به پایان برده است.

پس از آن، امیرخسرو به ایجاز تمام، به بیان عشق مجنون و لیلی مطابق آنچه نظامی آورده، پرداخته، اما کم‌کم، مسیر داستان را تغییر داده و آن را به‌گونه‌ای دیگر ساخته است. در داستان امیرخسرو، عشق مجنون و لیلی به عشق حقیقی بسیار نزدیک می‌گردد و معنای «بی عشق مباد زندگانی» تبلور بیشتری می‌یابد.

سعی و تلاش امیرخسرو در بازآفرینی اثری بدیع، بدون کمترین تقلید از کلمات نظامی، شگفت‌آور است. او حتی در استفاده از ردیف‌ها و قافیه‌ها سعی کرده از قوافی جدیدتری استفاده کند. درعین‌حال، سعی نموده زیباترین ابیات منظومه لیلی و مجنون نظامی را به نوعی دیگر بازسازی کند.

بی‌اغراق بسیاری از ابیات امیرخسرو، بر ابیات نظامی از لحاظ احساس و قدرت کلمات، برتری دارد. هرچند او منظومه خویش را در مقایسه با شراب صاف نظامی، درد می‌داند.

منابع مقاله

پیشگفتار.