ادراکی بیگلاری

ادراکی بیگلاری ‌
نام کامل	ادراکی بیگلاری؛
تخلص	بیگلاری، ادراکی؛
نسب	از سادات سمرقند و از نوادگان امام زین‌العابدین(ع)؛
محل تولد	پاکستان؛
محل زندگی	نصرپور از ناحیۀ سند؛
مدفن	‌ نصرپور از ناحیۀ سند؛
دین	اسلام؛
مذهب	‌
پیشه	مورخ، شاعر؛
اطلاعات علمی
درجه علمی	مورخ، شاعر؛
مشایخ	‌
معاصرین	ابوالقاسم سلطان، شاه قاسم خان زمان؛
برخی آثار	1- بیگلارنامه؛

اِدْراکیِ بِیْگْلاری، از مورخان و شاعران پارسی‌گوی سند در سدۀ 11ق/ 17م.

قبیله، محل زندگی، وفات

آگاهی ما از او بسیار اندک است، چندانکه از نام و نام پدرش نیز اطلاعی در دست نیست. وی از قبیلۀ ترکان ارغون بود و در شهر نصرپور ــ از ناحیۀ سند ــ به مدح امیران بیگلار، ابوالقاسم سلطان (969-1039ق/ 1562-1630م) و پدرش شاه قاسم خان زمان (د 1019ق/ 1610م) می‌پرداخت؟ از این‌رو، می‌توان احتمال داد که او بخشی از زندگی خویش را در آن شهر به سر برده، و در همانجا درگذشته باشد.

تخلص، نسب

وی در آثارش گاه ادراکی و گاه بیگلاری تخلص کرده است. نسبت بیگلاری به سبب انتساب به دستگاه بیگلاران سند است که نسب به علاءالدین علی خواجه از سادات سمرقند و از نوادگان امام زین‌العابدین(ع) می‌برند.

آثار

1. چنیسرنامه،

منظومه‌ای است بزمی در قالب مثنوی به فارسی که ادراکی به پیشنهاد میرابوالقاسم سلطان در 1010ق/ 1601م، در 875 بیت سروده است. طاهر محمد نسیانی تتوی (زنده در 1030ق/ 1621م) به خطا این مثنوی را از مصنفات ابوالقاسم سلطان دانسته است. در این مثنوی داستان عشق چنیسر حاکم سند از خاندان سومره (حک‌ 696-700ق/ 1297-1301م) و همسرش لیلا و دختری به نام کونرو که رقیب لیلا بود، به سادگی بیان شده است.

2. بیگلارنامه،

کتابی است به فارسی در تاریخ سند، مشتمل بر حوادث سال‌های 974 تا 1017ق (تاریخ اتمام تألیف). بخش اعظم این اثر دربارۀ جنگ‌ها و مناقب امیر شاه قاسم بیگلار است. ادراکی این کتاب را که به اشارت همو آغاز کرده بود، به تشویق پسرش میرمقیم به پایان رساند و در 1034ق ضمیمه‌ای در شرح حال فرزندان امیر شاه قاسم بدان افزود. بیگلارنامه در زمینۀ تاریخ سده‌های 10 و 11ق/ 16 و 17م سند، از منابع معتبر به شمار می‌آید. در این اثر برخی از رویدادهای روزگاران کهن سند نیز آمده است. نثر این کتاب بسیار ساده و خالی از تکلف است. این کتاب به کوشش نبی بخش خان بلوچ در حیدرآباد سند چاپ شده است. . ‌

منابع مقاله

نوشاهی، عارف، دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.