شرح تحلیلی اعلام مثنوی

شرح تحلیلی اعلام مثنوی جلال‌الدين محمد مولوی
پدیدآوران	ابراهیمی، میرجلال (نویسنده)
ناشر	انتشارات اسلامی
مکان نشر	تهران
سال نشر	1379
چاپ	اول
شابک	‎964-6019-53-6
موضوع	مولوی، جلال‌الدين محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوي - نام‏ها
کد کنگره	‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ش‎‏4‎‏ / 5301 ‏‎‏PIR‎‏ ‏

شرح تحلیلی اعلام مثنوی جلال‌الدین محمد مولوی اثر میرجلال ابراهیمی، این کتاب، نخستین تحقیقی است که نام‌های تاریخی، جغرافیایی و کتاب‌هایی که در مثنوی معنوی مورد اشاره قرار گرفته، به تفصیل بررسی نموده است. اعلام به ترتیب حروف الفبا، از «آب حیات» و «آدم» آغاز و به «یوسف» و «یونس» ختم می‌شود.

در مجموع ۳۸۰ عنوان از نام‌های پروردگار، انبیا، اولیاء، علماء، خلفاء، شاهان، اعلام تاریخی و اساطیری، نام مکان‌ها و کتاب‌هایی که مولانا از آن‌ها به صراحت يا به اشاره یاد کرده، در این مجموعه به تفصیل معرفی کرده است.

بسیاری از اعلام، مانند ابن ملجم، ابوهریره، بشرحافی و شدّاد در نسخه‌های معتبر مثنوی نیامده‌اند، اما مؤلف به نحوی از اشارات و کنایات ابیات استنباط کرده که مقصود مولانا اينها بوده‌اند و آن‌ها را به عنوان اعلام مثنوی مورد بررسی قرار داده است. از سوی دیگر بسیاری از نام‌ها به چند صورت در مثنوی آمده‌اند؛ مانند ابوبکر و بوبکر، علی و ابوتراب و بوتراب و مرتضی، نگارنده هرکدام را به عنوان مدخل مستقل بیان و بررسی کرده و در بررسی‌ها کوشيده است. اطلاعات زیادی از منابع و مآخذ معتبر گردآوری نماید، مثلا در ذیل عنوان «آدم» شانزده صفحه مطلب گردآوری کرده‌است که باعث گردیده کتاب بیش از حد حجیم گردد. ویژگی دیگر اينکه ابیاتی که اعلام در آن‌ها مورد اشاره قرار گرفته، ذکر نموده و دلیل کاربرد و اشاره مولانا را نیز به صورت تحلیلی بیان کرده است. از مزایای دیگر کتاب مستند بودن مطالب آن است و مشخصات کامل مآخذ قید و مشخص شده است. در آغاز کتاب دو مثنوی‌پژوه بزرگ، محمدتقی جعفری و توفیق سبحانی هر کدام با نوشتن مقدمه‌ای بر دقت و اعتباراين تحقیق مهر تأیید زده‌اند. فهرست اعلام و فهرست منابع و مآخذ در پایان کتاب درج شده است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.