استعلامی، محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳۱ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۱۱

استعلامی، محمد

نام	استعلامی، محمد
نام‌های دیگر
نام پدر
متولد	1315 ش
محل تولد	اراک
رحلت
اساتید	بديع‌الزمان فروزانفر جلال‌الدين همايى سيد‌ ‎كاظم عصار غلام‌حسين صديقى
برخی آثار	تذکرة الأولیاء (زوار) درس حافظ مثنوی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی مثنوی (استعلامی)
کد مؤلف	AUTHORCODE00955AUTHORCODE

محمد استعلامى (متولد 1315ش)، ادیب و و پژوهشگر در متون شاخص عرفانی و ادبی، مولوی‌پژوه، حافظ‌شناس

ولادت

در چهارم تيرماه 1315ش، در اراك متولد شد. در همان شهر، رشد يافته و تحصيلاتش را تا آخر دبيرستان در آنجا پيموده و سال آخر دبيرستان را در مدرسه علمیه تهران گذرانده است.

تحصیلات

ايشان در شهريور سال 1334 وارد دانشگاه تهران شد. دوره ليسانس ادبيات و تعليم و تربيت را در دانشسراى عالى تمام كرد و از سال 1337، دبير دبيرستان‌ها شد

او البته در همین مدت در كنار تدريس، دوره فوق ليسانس مطالعات اجتماعى را در دانشگاه تهران شروع مى‌كند و از فروردين 1340، عضو هيئت‌مؤلف لغت‌نامه دهخدا مى‌شود. در اوايل پاييز همان سال، با پيشنهاد استاد دكتر معين تصمیم به ادامه تحصيل در رشته ادبيات مقطع دكترى مى‌گیرد.

او خيلى سريع دوره دكترى را مى‌گذراند؛ چنانكه در سال 1345 از رساله‌اش دفاع مى‌كند. در پاييز سال 1346، دانشكده علوم ارتباطات اجتماعى تشكيل مى‌شود و او یکى از اعضاى اصلى آن بود و پس از گذشت 3 سال او به دانشسراى عالى بازمى‌گردد و در همان جا مراتب استاديارى، دانشيارى و استادى را احراز مى‌كند و تا پایان سال 1356 كه بازنشسته مى‌شود، در همین دانشسرا با داشتن مسئولیت‌هاى مختلف طى این سال‌ها، بازنشسته مى‌شود.

وى در خارج از كشور اقامت و فعاليت دارد و با این حال، هر وقت كه به ایران مى‌آيد، تجربيات گران‌بهایى را دراختيار جوانان و دانشجویان و تشنگان ادب و فرهنگ این ديار مى‌گذارد.

استعلامى درباره روزگار دانشجویى‌اش مى‌گوید: «ما سعادت این را داشتيم كه محضر بزرگانى چون بديع‌الزمان فروزانفر، جلال‌الدين همايى، مدرس رضوى، سيد‌ ‎كاظم عصار و امثال آنها را درك كنيم و در روان‌شناسى و علوم تربيتى، سر كلاس دكتر على‌اكبر سياسى و دكتر هوشيار و دكتر صديق اعلم نشستيم. پدر جامعه‌شناسى ایران، دكتر غلام‌حسين صديقى را ديديم و پاى درس او زانو زديم و عالى‌ترين مرتبه انسانيت را در شخصيت استثنايى او ديديم و سعادت مضاعف ما این بود كه محضر نسل دوم را هم درك كنيم. استادان، دكتر معين، دكتر خانلرى، ذبيح‌الله صفا و دكتر حسن خطیبى هم به ما فيض رساندند.»

مسئولیت‌ها

او مسئولیت‌هاى علمى مختلفى در خارج از كشور داشتند؛ مسئولیت‌هایى از قبيل:

استاد مدعو دانشگاه نيویورك؛
محقق در دانشگاه دهلى نو و دانشگاه جواهر لعل نهرو؛
محقق وابسته بخش مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه پنسيلوانيا و فيلادلفيا؛
محقق وابسته مؤسسه مطالعات اسلامى دانشگاه مك‌گیل، مونترئال؛
استاد زبان فارسی دانشگاه مك‌گیل.

استعلامى از جمله افرادى است كه تلاش وافرى برای شناساندن ادبا و فضلاى روزگاران دور و نزدیک این ديار كرده و یکى از كارهایش كه چندين سال از وقت و عمر خود را به پاى آن ريخت، پژوهشى است درباره عطار و «تذكرة الاولیاء».

آثار

دكتر استعلامى، تصحيحى دقيق از «تذكرة الاولیاء» شيخ فريد‌الدين، عطار نيشابورى به عمل آورد كه تا به امروز، بهترين تصحيح از این کتاب مهم است و 19 بار تجديد چاپ شده است.

شرح هفت جلدى وى بر مثنوى معنوى در سال 1364، جايزه کتاب سال را از آن وى كرد.

استعلامى همچنين بر غزليات حافظ نيز شرحى نوشت كه با عنوان «درس حافظ» در دو جلد از سوى انتشارات سخن به بازار کتاب عرضه شد.

«حديث كرامت» كه تحقيقى است درباره فرقه كرامتيه، «بوستان سعدى، باب چهارم (در تواضع)» و «بررسى ادبيات امروز ایران» از ديگر آثار دكتر استعلامى است.