ابن‌ قرقول‌، ابراهيم‌ بن‌ يوسف‌

ابن‌ قرقول‌، ابواسحاق‌ ابراهيم‌ بن‌ يوسف‌ بن‌ ابراهيم‌ وهرانى‌ حمزی
نام کامل	ابراهيم‌ بن‌ يوسف‌ بن‌ ابراهيم‌ وهرانى‌ حمزی
نام‌های دیگر	ابن‌ قرقول‌، ابواسحاق‌ ابراهيم‌ بن‌ يوسف‌ بن‌ ابراهيم‌ وهرانى‌ حمزی
لقب	ناصر‌الدين، شمس‌الدین
تخلص	ابن قرقول
نسب	حمزی
نام پدر	يوسف‌ بن‌ ابراهيم‌ وهرانى‌ حمزی
ولادت	505 ق‌
محل تولد	المريه‌، اندلس
محل زندگی	مغرب، اندلس
رحلت	569ق‌‌‌‌
مدفن	فاس(محل وفات)
طول عمر	64
خویشاوندان	‌
دین	اسلام
مذهب	مالکى‌
پیشه	محدّث‌، فقيه
اطلاعات علمی
درجه علمی	محدّث‌، فقيه؛
مشایخ	ابومحمد ابن‌ عطيه‌، ابوبکر ابن‌ عربى‌، ابواسحاق‌ ابن‌ حُبيش‌، ابوالحسن‌ ابن‌ باذش
شاگردان	يوسف‌ بن‌ محمد بن‌ شيخ‌، عبدالعزيز بن‌ على ‌سماتى
برخی آثار	1. مطالع‌ الانوار على‌ صحاح‌ الاثار

ابن‌ قُرْقول‌، ابواسحاق‌ ابراهيم‌ بن‌ يوسف‌ بن‌ ابراهيم‌ وَهرانى‌ حَمزی (505 -569ق‌/1111-1174م‌)، محدّث‌ و فقيه‌ مالکى‌.

نسب، ولادت

اصل‌ خاندان‌ او به‌ حمزه‌ از توابع‌ بجايه‌ باز مى‌گردد. وی در المريه‌ متولد شد و در همانجا نشأت‌ يافت‌. سپس‌ به‌ مالقه‌ و بعد سبته‌ و از آنجا به‌ سَلا نقل‌ مکان‌ کرد.

تحصیلات

او برای کسب‌ علم‌ سفر بسيار کرد و بجز آنچه‌ ذکر شد، در ديگر نقاط مغرب‌ و اندلس‌ چون‌ مکناسه‌ و جزيره شقر نيز به‌ تعلم‌ و تعليم‌ پرداخت‌.

مشایخ

از مشايخ‌ وی ابومحمد ابن‌ عطيه‌، ابوبکر ابن‌ عربى‌، ابواسحاق‌ ابن‌ حبيش‌ و ابوالحسن‌ ابن‌ باذش‌ را مى‌توان‌ نام‌ برد.

شاگردان

او شاگردان‌ و راويان‌ بسياری داشته‌ که‌ از آن‌ جمله‌ يوسف‌ بن‌ محمد بن‌ شيخ‌ و عبدالعزيز بن‌ على‌ سماتى‌ قابل‌ذکرند.

وفات

سرانجام‌ به‌ فاس‌ رفت‌ و همانجا درگذشت‌.

آثار

تنها اثر شناخته‌ شده ابن‌ قرقول‌، کتاب «مطالع‌ الانوار على‌ صحاح‌ الاثار» در غريب‌ الحديث‌ است‌ که‌ آن‌ را به‌ شيوه کتاب‌ مشارق‌ الانوار قاضى‌ عياض‌ نوشته‌ و در آن‌ به‌ مشکلات‌ احاديث‌ موطأ مالک‌، صحيح‌ بخاری و صحيح‌ مسلم‌ و توضيح‌ لغات‌ مبهم‌ آن‌ها پرداخته‌ است‌.

از اين‌ کتاب‌ چندين‌ نسخه خطى‌ در کتابخانه‌های جامع‌ قرويين‌ فاس‌، توپکاپى‌ و چستربيتى‌ و جز آن‌ موجود است‌. ‌

منابع مقاله

نوالى، محمود، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.

وابسته‌ها

مطالع الأنوار على صحاح الآثار