الزينة؛ معجم اشتقاقي في المصطلحات الدينية و الثقافية

الزینة
پدیدآوران	ابو حاتم رازی، احمد بن حمدان (نويسنده) غانمی، سعید (محقق)
عنوان‌های دیگر	معجم إشتقاقي في المصطلحات الدینیة و الثقافیة ** کتاب الزینة
ناشر	الجمل
مکان نشر	عراق - بغداد ** لبنان - بیروت
سال نشر	2015م
چاپ	1
شابک	‎978-9933-350-89-5
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	الف۲ز۹ 6184 PJ
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

كتاب الزينة؛ معجم اشتقاقي في المصطلحات الدينية و الثقافية، اثر ابوحاتم احمد بن حمدان رازی (متوفی 322ق)، کتابی است در بحث و بررسی اسامی و اصطلاحات اسلامی به‌کاررفته در زبان قرآن و حدیث و فرهنگ اسلامی که مهم‌ترین اثر لغوی در شناسایی و بیان ریشه و سیر تطورات اصطلاحات و واژگان فرهنگ اسلامی، قرآنی و مفاد آنها در عصر جاهلی است که با تحقیق و مقدمه سعید غانمی، منتشر شده است.

کتاب حاضر، یکی از آثار لغوی اسماعیلیه است که دارای شیوه خاصی بوده و با کتب لغوی دیگر، متفاوت است؛ زیرا مؤلف در این کتاب، به بحث تطوری و تاریخی لغت از دوران جاهلی تا عصر اسلامی پرداخته و تغییری را که بر الفاظ وارد شده، بازگو کرده است و از این لحاظ، این کتاب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بااین‌حال، اسماعیلیه این کتاب را از کتب خود نمی‌دانند و آن را فقط کتابی می‌دانند که در لغت بحث می‌کند.

در واقع ابوحاتم این کتاب را برای خدمت به دعات و مستجیبان مذهب اسماعیلی نوشته است و جنبه دینی و تعلیمی در این کتاب بسیار قوی است و اهمیت آن در زمینه مباحث لغوی، فراوان است و علاوه بر جنبه لغوی، در زمینه مصطلحات اسلامی نیز بسیار خوب بحث کرده است.

ابوحاتم در مقدمه کتابش، از فضیلت شعر سخن گفته و معتقد است که برای زبان عربی، شعری است که برای دیگر زبان‌ها نیست و از شعر تعریف لفظی کرده است.

وی در کتابش از مصطلحات فنی چون قافیه و قصیده بحث کرده و از شعر دوره جاهلی سخن گفته است و اهمیت شعر را در استواری زبان و حفظ آن، بازمی‌گوید و از منزلت شعر در نزد عرب دوره جاهلی، بحث کرده و بحثی مشبع پیرامون مزایای شعر عربی قبل از مبعث پیامبر(ص)، بیان کرده و می‌گوید: «شعرای قبل از اسلام، بدون اینکه از علم عروض یا نحو آگاهی داشته باشند، اشعار استواری سروده‌اند».

منابع مقاله

علوی مقدم، سید محمد، «کتاب «الزينة» اثر مشهور ابوحاتم رازی، معرفی و نقد»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مطالعات اسلامی بهار و تابستان 1356- شماره 22 و 23، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/55446/