في علم الکلام

فی علم الکلام
پدیدآوران	صبحی، احمد محمود (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	دراسة فلسفیة لاراء الفرق الإسلامیة فی اصول الدین
ناشر	دار النهضة العربية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1405ق - 1985م
چاپ	5
شابک	‎-
موضوع	اسلام - عقاید - اسلام - فرقه‎‌‌ها - کلام
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	‎‏/‎‏ص‎‏2‎‏ف‎‏9‎‏ 236 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

في علم الكلام؛ دراسة فلسفية لآراء الفرق الإسلامية في أصول الدين، اثر احمد محمود صبحی، پژوهشی است پیرامون نظریات کلامی فرق و مذاهب اسلامی در اصول دین.

اثر حاضر، تلاشی است برای ارائه دیدگاه‌های مهم‌ترین گروه‌ها و فرق مسلمانان در قالبی یکپارچه؛ گروه‌ها و فرقه‌هایی که بیانگر جهت‌گیری‌های مختلف مسلمانان بوده و هستند که عبارتند از معتزله، اشاعره، ظاهریه، ماتریدیه، اهل سلف، شیعه و خوارج.

نویسنده بر این باور است که این فرقه‌ها و مذاهب، نه‌تنها نگرش مسلمانان را نسبت به حقیقت دین بیان می‌کنند، بلکه هریک از آنها، در موضوعات علم کلام (از قبیل الهیات، طبیعیات و انسانیات که اخلاق و سیاست در ذیل آن قرار می‌گیرد)، نظریاتی متکامل و تکمیلی دارند؛ به‌خلاف سایر فرقی که به دلیل کم‌اهمیت بودن آنها، نادیده گرفته شده‌اند، مانند: مرجئه، سبئیه، میمیه، غلات و سایر فرق.

مسئله پرداختن به اختلاف مسلمانان، از موضوعاتی است که برای بسیاری ناپسند است و تمایلی به پرداختن به آن ندارند و به همین دلیل، به تحصیل علم کلام، بی‌میلی از خود نشان می‌دهند، اما نویسنده معتقد است دلیلی برای این امر وجود ندارد؛ زیرا بی‌شک حقیقت دین یکی است و تفاوت، در نگاه هر فرقه‌ای به آن و اختلاف در برداشت هر مکتب از آن است و این تفاوت و اختلاف، از دیدگاه وی، یکی از مظاهر بارز باروری اندیشه اسلامی و باعث شکوفا شدن تمدن اسلام است.

مطالب کتاب، در سه جلد، تنظیم شده است. جلد نخست، به معرفی آراء کلامی فرقه معتزله اختصاص یافته است. در این جلد، ابتدا اطلاعاتی پیرامون علم کلام ارائه شده، سپس اصول پنج‌گانه معتزله، شامل توحید، عدل، وعد و وعید، منزله بین منزلتین و امر به معروف و نهی از منکر، توضیح داده شده و آنگاه، به معرفی مهم‌ترین شخصیت‌ها و ادوار مختلف این فرقه، پرداخته شده است که از جمله آنها، عبارتند از: واصل بن عطا، ابوهذیل علاف و معمر بن عباد سلمی.

در جلد دوم، به معرفی آراء فرقه اشاعره و مهم‌ترین شخصیت‌های آن، پرداخته شده است که از جمله آنها، می‌توان از ابوالحسن اشعری، ابوالمعالی جوینی و ابوحامد غزالی، نام برد.

در جلد سوم، آراء فرقه زیدیه و شخصیت‌های مهم آن، معرفی شده است که از جمله آنها عبارتند از: قاسم رسی، یحیی بن حسین و حمیدان بن یحیی.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.